Μπορεί τα μουσεία να παραμένουν κλειστά όμως οι ψηφιακές εκθέσεις ου τρέχουν αυτό το διάστημα, με αφορμή τους εορτασμούς για τα 200 χρόνια από την Επανάσταση είναι πολλές και εξαιρετικές. Μία από αυτές διοργανώνει το Μουσείο Ιστορίας της Ελληνικής Ενδυμασίας του Λυκείου των Ελληνίδων με τίτλο ΜΥΡΙΑ ΟΣΑ [γ]ραμμένα, ἕν πανίον, 1821-2021. Η έκθεση επιχειρεί να παρουσιάσει πλήθος μικρές ιστορίες στο φόντο μιας μεγάλης, με σημείο αναφοράς το ένδυμα, τους μετασχηματισμούς του, καθώς και τις διαφορετικές χρήσεις του, αλλά και την επιρροή του στη μόδα από την εποχή της Επανάστασης έως σήμερα.
“Η 12ηκαι τελευταία θεματική θα «ξεκλειδώσει» στις 23/4/2021, ωστόσο η έκθεση στην πλήρη ανάπτυξή της θα παραμείνει online διαθέσιμη στο κοινό τουλάχιστον μέχρι τις 31/12/2021“, όπως μας αποκάλυψε το Λύκειο Ελληνίδων σε συνομιλία που είχε το Marie Claire.
Φουστανέλα: Η επιρροή του ενδύματος από το 1821 ως και σήμερα
«Η έκθεση εστιάζει σε ποικίλους μετασχηματισμούς του ενδύματος που όμως δεν μπορούν να περιοριστούν σε ένα παράδειγμα, καθώς και τις διαφορετικές χρήσεις του, αλλά και την επιρροή του στη μόδα από την εποχή της Επανάστασης έως σήμερα. Ενδεχομένως το πιο ενδεικτικό παράδειγμα αναφοράς είναι η φουστανέλα”, εξηγεί το Λύκειο Ελληνίδων για το ενδυματολογικό στοιχείο από τις φορεσιές του 1821 βλέπουμε μέχρι σήμερα.
Η φουστανέλα, γνωστή σε διεθνές επίπεδο ως το ένδυμα των αγωνιστών της Επανάστασης του 1821, από καθημερινό ποιμενικό ένδυμα στον ευρύτερο Βαλκανικό χώρο και τύπος που συνδέθηκε πότε με τους Αρβανίτες, πότε με τους Σουλιώτες και πότε με άλλα πολεμικά σώματα, έγινε σήμα κατατεθέν της εθνικής ταυτότητας των Νεοελλήνων, όταν την υιοθέτησε ο πρώτος βασιλιάς της νεότερης Ελλάδας Όθωνας ως το επίσημο αυλικό του ένδυμα. Ο τύπος αυτός του ενδύματος απέκτησε διαφορετικές σημασιολογικές φορτίσεις στην πορεία των χρόνων, ενώ άφησε το αποτύπωμά του ακόμη και στη «μόδα», με πλήθος μεταμορφώσεις που άλλες ξαφνιάζουν, άλλες χαρακτηρίζονται αναπάντεχα πρωτοπόρες, άλλες πολιτικά μη-ορθές έως και «αιρετικές». Ωστόσο, η φουστανέλα έγινε αντικείμενο διαμάχης και αιτία αμείλικτης σάτιρας σχεδόν «εν τη γενέσει» της ως «εθνικού ενδύματος», ξεσηκώνοντας συχνά αντιδράσεις τόσο υπέρ όσο και κατά αυτής.
Σε κάθε περίπτωση, λοιπόν, η «φουστανέλα» ενώ πλέον έχει απολέσει την όποια χρηστικότητα, οικειοποιείται από σχεδιαστές, μοντέλα, τραγουδιστές, ηθοποιούς, χορευτές κ.ά., αλλάζοντας πότε μορφή, πότε μήκος και πότε χρώμα, ενώ παραλλαγμένη ή μη, κάτω ή πάνω από το γόνατο, συγχωνεύεται σε νέες κάθε φορά αισθητικές, εγείροντας συχνά ποικίλες συζητήσεις.
Η έκθεση διαρθρώνεται σε 12 θεματικές ενότητες, κάθε μία από τις οποίες αναπτύσσεται μέσα από έργα βίντεο σύγχρονων εικαστικών. Τα θέματα θα αναρτώνται σαν έργο σε εξέλιξη, κάθε Παρασκευή και ώρα 18.21, σε ψηφιακό περιβάλλον, διαθέσιμο στην ιστοσελίδα https://1821.lykeionellinidon.com αρχής γενομένης από την 29η Ιανουαρίου 2021 και ώρα 18.21. Ωστόσο, επιλεγμένες θεματικές ενότητες θα παρουσιαστούν παράλληλα και στους χώρους του Μουσείου Ιστορίας της Ελληνικής Ενδυμασίας (Δημοκρίτου 7, Κολωνάκι) και του Κεντρικού κτιρίου του Λυκείου των Ελληνίδων (Δημοκρίτου 14, Κολωνάκι), επιτυγχάνοντας τη σύνδεση του φυσικού και του ψηφιακού κόσμου.
Στην έκθεση παρουσιάζονται πολύτιμα και μοναδικά τεκμήρια από τις συλλογές του Μουσείου, προερχόμενα από περιοχές που πρωταγωνίστησαν στην Επανάσταση του 1821: όπως η ενδυμασία της Ύδρας και των Σπετσών, η γυναικεία ενδυμασία των Ψαρών, καθώς και γυναικεία ενδύματα από την περιοχή του Σουλίου και την Πελοπόννησο. Στα εκθέματα περιλαμβάνονται και σπάνια αντικείμενα της φιλελληνικής μόδας, καθώς επίσης ενδύματα της μεταεπαναστατικής περιόδου, όπως η αυλική ενδυμασία που αποδίδεται στον βασιλιά Όθωνα, αλλά και νεότερα «κατασκευάσματα», μεταγενέστερες δηλαδή προσπάθειες «καλλιτεχνικής ανασύστασης» ή/και αναβίωσης των ενδυμάτων της περιόδου της Επανάστασης.
Η μείξη – και ενίοτε η αντιστροφή των χρόνων – που επιχειρεί να καλύψει η αφήγηση σε ένα χρονικό ανάπτυγμα 200 ετών (1821-2021), καθώς και ο διάλογος μεταξύ των σύγχρονων καλλιτεχνών και ενός «παραδοσιακού» Μουσείου, ανατρέπει τεχνηέντως τη γραμμική παρουσίαση. Στόχος της έκθεσης δεν είναι να συνοψίσει τη μνήμη ΜΥΡΙΑδων συμβάντων και αξιομνημόνευτων ανθρώπων, ούτε και να αναδείξει το ένδυμα αποκλειστικά και μόνο ως κώδικα (απο)μνημόνευσης του αναπαριστώμενου προσώπου. Αντίθετα, προτείνει νέους τρόπους ανάγνωσης του ιστοριογραφικού λόγου του Εικοσιένα, [γ]ραμμένου με σύγχρονους όρους, σύγχρονο λεξιλόγιο και συντακτικό επάνω στο ΠΑΝΙΟΝ, με τη διττή σημασία της λέξης: είτε πρόκειται για ένα «κομμάτι ύφασμα», που ανέκαθεν, κάθε φορά που το τύλιγαν, το συνένωναν και το στερέωναν πάνω στο ανθρώπινο σώμα, από δυσδιάστατο πανί χωρίς βάθος αποκτούσε τρεις διαστάσεις, γινόταν ένδυμα και αναλόγως «σήμα κατατεθέν» για κάθε ομάδα, είτε πρόκειται για τη συναρτώμενη στο πανίον έννοια της επαναστατικής σημαίας ως συμβόλου του αναδυόμενου τότε ανεξάρτητου Ελληνικού κράτους.
Αύριο, Παρασκευή 26 Μαρτίου, η θεματική ενότητα της έκθεσης θα αφορά το “Εν πανίον – ένα “επινοημένο” έμβλημα”, οπότε θ’ αποκτήσουμε περισσότερη γνώση.
Συμμετέχουν οι εικαστικοί: Μαριλένα Αλιγιζάκη, Αλεξάνδρα Αναγνωστοπούλου, Μαρία Βαρελά, Ηρώ Βουβουέλη, Μαίρη Θηβαίου, Μαρία Κώτσου, Αγγελική Μπόζου και Ηλέκτρα Σταμπούλου.
Σύλληψη – Επιμέλεια & κείμενα: Τάνια Βελίσκου, μουσειολόγος
