Είναι μια μικρή, καθημερινή ιστορία που γράφτηκε στην άμμο πριν από περίπου 100.000 χρόνια: πατημασιές από παιδικά πατουσάκια που χοροπηδούσαν στην αμμώδη ακτή μιας λίμνης στη νότια Ισπανία.
«Σε ορισμένα σημεία βρήκαμε ομάδες μικρών αποτυπωμάτων σε χαοτική διάταξη» λέει στο LiveScience ο Εδουάρδο Μαγιοράλ, μέλος της διεθνούς ερευνητικής ομάδας που παρουσιάζει τα ευρήματα στο Scientific Reports, μια επιθεώρηση των εκδόσεων Nature.
«Υποδηλώνουν το πέρασμα πολύ νεαρών ατόμων, σαν να έπαιζαν ή να περιφέρονταν στην ακτή της πλημμυρισμένης περιοχής» εξηγεί.
Και, όπως υποστηρίζει, τα ίχνη είναι πιθανότατα τα αρχαιότετα αποτυπώματα ανθρώπων του Νεάντερταλ που έχουν ανακαλυφθεί ως σήμερα στην Ευρώπη.
Οι πατημασιές διατηρήθηκαν στο ιζηματογενές πέτρωμα για 106.000 χρόνια (Ε.Mayoral et al./Scientific Reports)
Τα πρώτα αποτυπώματα ανακαλύφθηκαν τον Ιούνιο του 2020 έπειτα από μια περίοδο ισχυρών καταιγίδων, οι οποίες αποκάλυψαν αρχαία ιζηματογενή πετρώματα στην παραλία του Ματαλασκάνας στο Εθνικό Πάρκο του Ντονάνα.
Δύο βιολόγοι που εντόπισαν πρώτοι τα αποτυπώματα αρχικά διέκριναν ίχνη μεγάλων ζώων όπως ελάφια και αγριογούρουνα. Οι ανθρώπινες πατημασιές ταυτοποιήθηκαν από την ομάδα του Μαγιοράλ περίπου δύο μήνες αργότερα.
Η ερευνητική ομάδα αναγνώρισε 87 πατημασιές που εκτιμάται ότι αντιστοιχούν σε 25 ενήλικες και 11 παιδιά. Το στρώμα στο οποίο βρέθηκαν χρονολογείται στα 106.000 χρόνια, εποχή κατά την οποία η περιοχή κατοικείτο από Νεάντερταλ.
Οι Homo neanderthalensis έζησαν στην Ευρώπη και τη Μέση Ανατολή από τα 400 μέχρι τα 40 χιλιάδες χρόνια πριν, ενώ οι Homo sapiens έφτασαν στην ευρωπαϊκή ήπειρο πριν από περίπου 80.000 χρόνια.
Στην περιοχή του Ντονάνα είχαν βρεθεί προηγουμένως λίθινα εργαλεία των Νεάντερταλ, περίπου της ίδιας εποχής, ένδειξη ότι τα αποτυπώματα δεν ανήκουν σε Homo sapiens.
Οι πατημασιές βρίσκονται σήμερα στην παραλία, δημιουργήθηκαν όμως στις όχθες μιας λίμνης ή λιμνοθάλασσας που υπήρχε στο σημείο όταν η ακτή της θάλασσας απείχε μερικά χιλιόμετρα από τη σημερινή θέση της.
«Το νερό πιθανότατα δεν ήταν γλυκό αλλά υφάλμυρο, δεδομένου ότι εντοπίσαμε ίχνη κρυστάλλων αλατιού στην επιφάνεια εκεί όπου βρέθηκαν τα ίχνη» ανέφερε ο Μαγιοράλ.
Προηγούμενες μελέτες, εξηγεί ο ερευνητές, έχουν δείξει ότι το μέγεθος του πέλματος είναι ενδεικτικό της ηλικίας. Οι περισσότεροι από τους 25 ενήλικες Νεάντερταλ (πέντε γυναίκες, 14 άνδρες και έξι άτομα αγνώστου φύλου) είχαν ύψος 1,3 έως 1,5 μέτρα. Τέσσερα αποτυπώματα φαίνεται ότι ανήκουν σε Νεάντερταλ με ανάστημα πάνω από 1,8 μέτρα –πολύ πάνω από τον μέσο όρο του είδους. Μια εναλλακτική εξήγηση είναι ότι τα αποτυπώματα δημιουργήθηκαν από πιο κοντό πρόσωπο που είχε όμως βαρύ βηματισμό, λένε οι ερευνητές.
Οι μικρότερες πατημασιές είχαν μήκος περίπου 14 εκατοστά και εκτιμάται ότι δημιουργήθηκαν από παιδί ηλικίας περίπου 6 ετών.
Η ανάλυση των τρισδιάστατων εκμαγείων που δημιούργησαν οι ερευνητές υποδεικνύει ότι τα άτομα που άφησαν τα ίχνη παρέμειναν στις όχθες χωρίς να προχωρήσουν σε πιο βαθιά νερά –πιθανότατα ψάρευαν ή αναζητούσαν ζώα για τροφή, είναι η εξήγηση που δίνει ο Μαγιοράλ.
Οι πατημασιές, καταλήγει, «αποτελούν την αναμφισβήτητη απόδειξη της ύπαρξης αυτών των ανθρωπιδών στη νότια ιβηρική χερσόνησο και συγκεκριμένα σε αυτή την περιοχή της ανδαλουσιανής ακτής».
