Αυτό το καλοκαίρι θα είναι ιδιαίτερο και για τους αρχαιολόγους και τις συστηματικές ανασκαφές που ξεκινούν αυτή την περίοδο. Η πανδημία επιβάλλει μια σειρά μέτρων στα ανασκαφικά μέτωπα, όπου τους θερινούς μήνες συνωστίζονται επιστήμονες αλλά και φοιτητές από ελληνικά και ξένα πανεπιστημιακά ιδρύματα. Επιβάλλει όμως και άλλες συνθήκες στην καθημερινότητα των αρχαιολόγων, αρχιτεκτόνων, εργατών και φοιτητών που συμμετέχουν σε αυτά. Πολλές ξένες αρχαιολογικές σχολές ακύρωσαν τις έρευνές τους, ενώ οι Ελληνες συνεχίζουν στα ανασκαφικά πεδία με προσοχή, λιγότερο προσωπικό και αποστάσεις.
Τις νέες συνθήκες περιγράφει στην «Κ» ο καθηγητής Αρχαιολογίας Νίκος Σταμπολίδης, διευθυντής της συστηματικής ανασκαφής του Πανεπιστημίου Κρήτης στην Ελεύθερνα, που συνεχίζει να μας εκπλήσσει εδώ και 35 χρόνια με τον πλούτο και το πλήθος των ευρημάτων της. «Συνέταξα έναν κανονισμό στον οποίο αναφέρω ότι η ανασκαφή θα πραγματοποιηθεί φέτος χωρίς τη συμμετοχή ξένων φοιτητών, παρά μόνο φοιτητών του Πανεπιστημίου Κρήτης και ενδεχομένως και από την υπόλοιπη Ελλάδα. Ο αριθμός θα είναι μειωμένος κατά 50%. Συγκεκριμένη θα είναι και η διαμονή των φοιτητών: δύο μόνο άτομα σε ένα δωμάτιο ή ένα, ανάλογα με τα τετραγωνικά του χώρου. Η σίτιση θα γίνεται σε υπαίθριους χώρους, όπως ορίζει ο ΕΟΔΥ. Θα διαθέτουμε τα απαραίτητα αντισηπτικά και γάντια τόσο στον χώρο της ανασκαφής όσο και στο σημείο όπου γίνεται η περισυλλογή των οστράκων. Κάθε προπτυχιακός ή μεταπτυχιακός φοιτητής θα συμμετάσχει με ιδία ευθύνη. Αν, δηλαδή, φύγει κάποιος για να πάει το βράδυ του Σαββάτου σε ένα μπαρ στο Ρέθυμνο, έχει ευθύνη για τους υπολοίπους».
Αλλά δεν είναι μόνο αυτά. Στους χώρους όπου συνωστίζεται μεγάλος αριθμός τουριστών, όπως η Νεκρόπολη της Ορθής Πέτρας, δεν θα σκάψει φέτος, ώστε να μην έρθουν σε επαφή τα μέλη της ανασκαφής με το τουριστικό ρεύμα. «Θα σκάψω εκεί όπου δεν υπάρχει επαφή με τρίτους. Θα ζήσουμε το καλοκαίρι της υπευθυνότητας», λέει ο Ν. Σταμπολίδης, ο οποίος θα εστιάσει στις δύο βασιλικές της Ελεύθερνας. Σε ευρήματα που δηλώνουν πως περάσαμε από την παλιά θρησκεία στη νέα, από τον παγανισμό στον χριστιανισμό. Δίνει βάρος, όμως, και στα αρχιτεκτονικά μέλη (σε δεύτερη χρήση) και στις αρχαϊκές επιγραφές που επίσης βρήκε εκεί. «Η τρίτη βασιλική που σκάβουμε είναι επίσης εντυπωσιακή, έχει τα ίδια χαρακτηριστικά με την α΄ φάση του Αγ. Δημητρίου Θεσσαλονίκης και την Παναγία Αχειροποιήτου Θεσσαλονίκης. Είναι φανερό πως η Ελεύθερνα συμμετέχει στο γίγνεσθαι του εκχριστιανισμού και της επιβολής του χριστιανισμού στον 5ο και 6ο αι. μ.Χ.». Λέει, όμως, κάτι ακόμη: «Είμαστε ευγνώμονες στους χορηγούς, μας βοηθούν, όπως η εταιρεία Αιγέας, και σε αυτή τη δυσκολία».
Η Ξένη Αραπογιάννη, επίτιμη έφορος αρχαιοτήτων, ξεκινάει εργασίες στην Αρχαία Θουρία, υπό την αιγίδα της Εν Αθήναις Αρχαιολογικής Εταιρείας, στις 6 Ιουλίου. Αισιοδοξεί ότι δεν θα υπάρξει νέος κύκλος διασποράς. «Η ανασκαφή θα απασχολήσει 15 άτομα, ενώ τα προηγούμενα χρόνια ήμασταν 30 μαζί με τους φοιτητές των ξένων πανεπιστημίων. Φέτος αποφεύγουμε να απασχολήσουμε φοιτητές ξένων πανεπιστημίων για ευνόητους λόγους. Θα λάβουμε όλα τα απαραίτητα μέτρα προστασίας. Στην ουσία εφαρμόζουμε ένα νέο πρωτόκολλο, προσαρμοσμένο στα δεδομένα της πανδημίας».
Η ανασκαφέας της Αρχαίας Θουρίας θα συνεχίσει την ανασκαφή του αρχαίου θεάτρου (χρονολογείται στον 3ο αι. π.Χ.) και της σκηνοθήκης με τις λίθινες αύλακες, καθώς και τμήματος του οχυρωματικού τείχους της πόλης, που εντόπισε πέρυσι.
Νωρίτερα, στις 5/6, ο Γιάννος Κουράγιος ξεκινάει τις αναστηλωτικές εργασίες στο Ιερό του Απόλλωνα στο Δεσποτικό, δυτικά της Αντιπάρου. «Θα τοποθετηθούν τα επιστύλια, οι μετόπες, τα τρίγλυφα και τα γείσα και έτσι ολοκληρώνεται η πρόσοψη του θριγκού του ναού. Στις 20 Ιουνίου ξεκινάμε τις ανασκαφές στο γειτονικό νησάκι, το Τσιμηντήρι, το οποίο ήταν ενωμένο με το Δεσποτικό στην αρχαιότητα. Εκεί, πέρυσι, αποκαλύφθηκαν πέντε μεγάλα δημόσια κτίρια κατά μήκος της ακτής και ένας κυκλικός περίβολος διαμορφωμένος μάλλον για τις γιορτές προς τιμήν του Απόλλωνα. Φέτος θα απασχολήσουμε λιγότερους, θα αποφύγουμε τον συνωστισμό στις ανασκαφές και στις αποθήκες. Σίγουρα δεν μπορούμε να δουλέψουμε όπως παλιά. Οι χορηγοί –τα ιδρύματα Κανελλοπούλου, Μαρτίνου, Λεβέντη, Λάτση– βοηθούν και πάλι, ενώ εξασφαλίστηκε προγραμματική σύμβαση με τον Δήμο Αντιπάρου. Θα είναι ένα καλοκαίρι με άλλες συνθήκες στις ανασκαφές. Ακόμη και το καΐκι που θα μας μεταφέρει στο Δεσποτικό θα επιβιβάζει λιγότερους».
www.kathimerini.gr
