Οι δύο κυριότερες αιτίες απώλειας της ζωής στην Ελλάδα και παγκοσμίως είναι οι καρδιοπάθειες και τα εγκεφαλικά, ενώ οι δύο σημαντικότερες αιτίες αναπηρίας που εμποδίζουν την υγιή ζωή ιδίως στην τρίτη ηλικία, είναι οι πόνοι στη μέση και οι ημικρανίες.
Μια νέα μεγάλη διεθνής έρευνα (Global Burden of Disease), με τη συμβολή άνω των 2.500 ερευνητών από 130 χώρες, η οποία δημοσιεύθηκε στο ιατρικό περιοδικό “The Lancet”, αποκαλύπτει ότι ενώ οι θάνατοι από λοιμώδεις μεταδοτικές νόσους και πρόωρους τοκετούς μειώνονται διαχρονικά, αντίθετα αυξάνονται οι θάνατοι από καρδιοπάθειες, τρομοκρατία και πολεμικές συγκρούσεις.
Σύμφωνα με την μελέτη, που ανέλυσε στοιχεία για 195 χώρες και περιοχές, οι άνθρωποι στη Γη ζουν όλο και περισσότερα χρόνια, καθώς το προσδόκιμο ζωής σταθερά εμφανίζει αύξηση, ενώ από την άλλη οι αιτίες θανάτου δεν παραμένουν σταθερές στο πέρασμα του χρόνου.Το μέσο παγκόσμιο προσδόκιμο ζωής σήμερα είναι 72,5 έτη ανεξαρτήτως φύλου, ενώ ειδικότερα για τις γυναίκες είναι τα 75,3 έτη και για τους άνδρες τα 69,8 έτη. Το μέσο προσδόκιμο ζωής εμφανίζει συνεχή αύξηση, αφού το 1990 ήταν 65,1 έτη και το 1970 μόνο 58,4 έτη.
Δηλαδή μέσα σε σχεδόν μισό αιώνα (1970-2017) το προσδόκιμο ζωής για έναν άνθρωπο έχει αυξηθεί κατά τουλάχιστον 14 χρόνια. Το υψηλότερο προσδόκιμο ζωής συνεχίζει να έχει η Ιαπωνία (83,9 έτη) και το μικρότερο η Κεντροαφρικανική Δημοκρατία (50,2).
Το 2016 γεννήθηκαν στον πλανήτη μας 128,8 εκατομμύρια άνθρωποι, ενώ 54,7 εκατομμύρια πέθαναν από διάφορες αιτίες (έχουν καταγραφεί πάνω από 330), έναντι 42,8 εκατ. θανάτων το 1970. Σχεδόν τρεις στους τέσσερις θάνατοι (72,3%) οφείλονταν σε μη μεταδοτικές ασθένειες, κυρίως σε καρδιοπάθειες, εγκεφαλικά και καρκίνους.
Οι θάνατοι από μη μεταδοτικές και συνήθως χρόνιες παθήσεις εμφανίζουν αύξηση 16% μεταξύ 2006-2016. Η Νο 1 αιτία θανάτου παραμένει η ισχαιμική καρδιοπάθεια (σχεδόν 9,5 εκατομμύρια θάνατοι πέρυσι), εμφανίζοντας αύξηση 19% από το 2006. Σημαντική αύξηση 31% από το 2006 εμφανίζουν και οι θάνατοι λόγω διαβήτη, που έφθασαν τα 1,4 εκατ. το 2016. Οι θάνατοι που σχετίζονται με το κάπνισμα, υπολογίζονται σε τουλάχιστον 7,1 εκατομμύρια.
Το 19% των θανάτων οφείλονταν σε μεταδοτικές νόσους, σε ασθένειες κατά την εγκυμοσύνη, τη βρεφική και παιδική ηλικία, καθώς και σε παθήσεις σχετικές με την ελλιπή και ανθυγιεινή διατροφή. Η κατηγορία αυτή των θανάτων εμφανίζει μείωση σχεδόν 24% μέσα στην τελευταία δεκαετία (2006-2016).
Μείωση καταγράφεται στη θνησιμότητα όλων των ηλικιακών ομάδων, αλλά ιδιαίτερη πρόοδος έχει επιτευχθεί στη μείωση των θανάτων παιδιών έως πέντε ετών. Για πρώτη φορά στη σύγχρονη ανθρώπινη ιστορία οι θάνατοι μωρών, βρεφών και νηπίων έπεσαν κάτω από τα πέντε εκατομμύρια ετησίως, έναντι 11 εκατομμυρίων το 1990 και 16,4 εκατ. το 1970.
Οι θάνατοι από HIV/AIDS έχουν μειωθεί σχεδόν στο μισό (κατά 46%) από το 2006, ενώ από ελονοσία κατά 26%. Από την άλλη, η παχυσαρκία και η κακή διατροφή σχετίζονται με ολοένα περισσότερους θανάτους (με το 18,8%, δηλαδή σχεδόν με έναν στους πέντε).
Από τις μεταδοτικές νόσους γενικά η θνησιμότητα είναι ολοένα μικρότερη, αλλά αντίθετα αύξηση εμφανίζουν οι θάνατοι από δάγκειο πυρετό (82% μεταξύ 2006-2016) και από ανθεκτική στα φάρμακα φυματίωση (αύξηση 68%). Επίσης, είναι αξιοσημείωτο ότι οι θάνατοι από ηπατίτιδες και συναφείς ιογενείς παθήσεις του ήπατος έφθασαν τα 1,34 εκατομμύρια το 2016, ξεπερνώντας τους θανάτους από φυματίωση (1,2 εκατ.), από HIV/AIDS (1 εκατ.) και από ελονοσία (719.000).
Το υπόλοιπο 8% των θανάτων παγκοσμίως προέρχονται από κάθε είδους τραύματα, από πτώσεις και τροχαία έως πολέμους και τρομοκρατικές επιθέσεις. Ειδικότερα οι θάνατοι από συγκρούσεις και τρομοκρατικές ενέργειες το 2016 έφθασαν περίπου τους 150.500, αυξημένοι κατά 143% έναντι του 2006, κυρίως λόγω της πρόσφατης έντασης στη Μέση Ανατολή και Βόρεια Αφρική.
Στην κόσμο οι δέκα κυριότερες αιτίες Χαμένων Ετών Ζωής (προκύπτουν από το συνδυασμό του αριθμού των θανάτων από κάθε αιτία με το προσδόκιμο ζωής σε κάθε ηλικία) είναι κατά σειρά οι εξής:
1. Ισχαιμική καρδιοπάθεια
2. Εγκεφαλικό
3. Λοιμώξεις κατώτερου αναπνευστικού
4. Διάρροια
5. Τροχαία
6. Ελονοσία
7. Επιπλοκές πρόωρου τοκετού
8. HIV/AIDS
9. Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια (XAΠ)
10. Επιπλοκές τοκετού-Εγκεφαλοπάθεια νεογνού
Παγκοσμίως οι δέκα κυριότερες σωματικές και ψυχικές αιτίες για τα λεγόμενα Έτη με Αναπηρία λόγω πάθησης, τραυματισμού κ.ά., είναι κατά σειρά τα εξής:
1. Πόνοι στη μέση
2. Ημικρανία
3. Απώλεια ακοής
4. Έλλειψη σιδήρου
5. Σοβαρή κατάθλιψη
6. Πόνοι στον αυχένα
7. Άλλες μυοσκελετικές παθήσεις
8. Διαβήτης
9. Άγχος
10. Πτώσεις
Τι “σκοτώνει” και τι “καθηλώνει’ τους Ελληνες
Στην Ελλάδα οι δέκα κυριότερες αιτίες Χαμένων Ετών Ζωής (συνδυασμός των θανάτων από κάθε αιτία με το προσδόκιμο ζωής) είναι οι εξής:
1. Ισχαιμική καρδιοπάθεια
2. Εγκεφαλικό
3. Καρκίνος πνευμόνων
4. Αλτσχάιμερ
5. Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ)
6. Τροχαία
7. Καρκίνος παχέος εντέρου
8. Καρκίνος μαστού
9. Χρόνια νεφρική νόσος (ΧΝΝ)
10. Καρκίνος παγκρέατος
Στη χώρα μας το προσδόκιμο ζωής κατά τη γέννηση είναι τα 83,5 έτη για τις γυναίκες και τα 78,4 έτη για τους άνδρες, δηλαδή υπάρχει μια διαφορά τουλάχιστον πέντε ετών ανάμεσα στα δύο φύλα. Όμως στην αρχή της τρίτης ηλικίας, στα 65 έτη, ένας Έλληνας έχει προσδόκιμο ζωής 18,3 έτη και μια Ελληνίδα 21 έτη, δηλαδή η διαφορά μεταξύ των δύο φύλων έχει πλέον μειωθεί σε λιγότερα από τρία έτη.
Το προσδόκιμο ζωής κατά τη γέννηση εμφανίζει συνεχή αύξηση στη χώρα μας, καθώς το 1990 ήταν 79,5 χρόνια για τις γυναίκες και 74,5 χρόνια για τους άνδρες, ενώ το 2006 ήταν 82,6 χρόνια για τις γυναίκες και 77,1 για τους άνδρες.
Ανάλογη διαχρονική βελτίωση εμφανίζει και το προσδόκιμο της υγιούς ζωής στην Ελλάδα, δηλαδή πόσα χρόνια αναμένεται να ζήσει κανείς υγιής χωρίς κάποια χρόνια ασθένεια ή αναπηρία. Το προσδόκιμο αυτό ήταν το 2016 τα 72 χρόνια για τις γυναίκες και τα 69,2 για τους άνδρες, το 2006 ήταν τα 71,2 και τα 68,2 χρόνια, ενώ το 1990 τα 68,7 και τα 66 χρόνια αντίστοιχα.
Στην Ελλάδα οι θάνατοι μωρών κατά τη γέννα το 2016 ήσαν 1,9 ανά 1.000 γεννήσεις, οι θάνατοι κατά τον πρώτο μήνα ζωής του βρέφους 2,2 ανά 1.000 γεννήσεις, οι θάνατοι κατά το πρώτο έτος ζωής του παιδιού 1,1 ανά 1.000 γεννήσεις, ενώ οι θάνατοι έως την ηλικία των πέντε ετών 3,9 ανά 1.000.
Όσον αφορά τις δέκα κυριότερες σωματικές και ψυχικές αιτίες για τα λεγόμενα Έτη με Αναπηρία που ζουν οι άνθρωποι στην Ελλάδα λόγω πάθησης, τραυματισμού κ.α., είναι κατά σειρά οι εξής:
1. Πόνοι στη μέση
2. Ημικρανία
3. Απώλεια ακοής
4. Πόνοι στον αυχένα
5. Μείζων κατάθλιψη
6. Αγχώδης διαταραχή
7. Πτώσεις
8. Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ)
9. Νωδότητα (απώλεια δοντιών)
10. ‘Αλλες μυοσκελετικές παθήσεις
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ με πληροφορίες από www.thelancet.com
