Τη διαχρονικά προβληματική κατάσταση που επικρατεί στο χώρο της εκπαίδευσης και η οποία επιδεινώθηκε σημαντικά την τελευταία δεκαετία στη χώρα μας, καταγράφει για ακόμα μια φορά η «Ετήσια Έκθεση για την Εκπαίδευση 2019-2020 – Μέρος Α: Δείκτες και βασικά μεγέθη των εκπαιδευτικών συστημάτων στην ΕΕ-28» του ΚΑΝΕΠ-ΓΣΕΕ.
Η Έκθεση παρουσιάζεται διαδικτυακά και αποτυπώνει τη θέση του ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος μεταξύ των κρατών-μελών της ΕΕ28, στο σύνολο σχεδόν των διαθέσιμων (ευρωπαϊκών και διεθνών) δεικτών για τον μαθητικό/σπουδαστικό και φοιτητικό πληθυσμό του συστήματος καθώς και για τις δημόσιες και ιδιωτικές δαπάνες για αγορά αγαθών και υπηρεσιών εκπαίδευσης για την περίοδο αναφοράς 2001-2018.
Σύμφωνα με τα ευρήματα της Έκθεσης, τα διαχρονικά προβλήματα του Ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος –που συστηματικά όλα αυτά τα χρόνια αναδεικνύει το ΚΑΝΕΠ-ΓΣΕΕ στις Ετήσιες Εκθέσεις του και αφορούν τόσο σε ζητήματα εισροών (χρηματοδότηση, εκπαιδευτικό προσωπικό και λοιπό ανθρώπινο δυναμικό, επάρκεια και ποιότητα υποδομών-εξοπλισμού, προγράμματα σπουδών κ.λπ.) όσο και εκροών (μαθησιακά-εκπαιδευτικά αποτελέσματα) αλλά και γενικότερα σε θέματα εκπαιδευτικών και κοινωνικών ανισοτήτων–, παρουσιάζουν περαιτέρω όξυνση κατά την τελευταία δεκαετία στη χώρα, κατατάσσοντάς τη στους περισσότερους δείκτες σε εξαιρετικά δυσχερή θέση συγκριτικά με τον Ευρωπαϊκό Μ.Ο. και τα υπόλοιπα κράτη-μέλη της ΕΕ28.
Πιο αναλυτικά, από την Έκθεση προκύπτει ότι:
- Οι δαπάνες της γενικής κυβέρνησης για εκπαίδευση στην Ελλάδα διαχρονικά υπολείπονται σημαντικά του ευρωπαϊκού μέσου όρου (8,3% έναντι 10,2% αντίστοιχα, σύμφωνα με στοιχεία του 2018 – 27η θέση) (βλ. ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ – ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ 1η). Ιδιαίτερα την περίοδο 2008-2018, και οι δύο πηγές χρηματοδότησης (Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων και Τακτικός Προϋπολογισμός Υπουργείου Παιδείας) καταγράφουν πρωτοφανείς μειώσεις (βλ. ΔΙΑΦΑΝΕΙΕΣ 2η-3η). Η οριζόντια αυτή μείωση έχει σοβαρότατες συνέπειες στα μικρότερα μεγέθη του συστήματος, παρά τον σημαντικό τους ρόλο στην κοινωνική συνοχή (προσχολική εκπαίδευση, εκπαίδευση αλλοδαπών & μεταναστών, ειδική αγωγή και συνεκπαίδευση) και στην ανάπτυξη της χώρας (επαγγελματική εκπαίδευση & κατάρτιση), ιδιαίτερα στις ορεινές και νησιωτικές περιοχές της χώρας (βλ. ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ 4η).
- Οι δαπάνες των νοικοκυριών για εκπαίδευση στην Ελλάδα διαχρονικά υπερέχουν ιδιαίτερα σημαντικά του ευρωπαϊκού μέσου όρου (2,1% έναντι 1,2% αντίστοιχα, το 2018 – 4η θέση) (βλ. ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ 5η) και κυρίως αφορούν στην εξωσχολική υποστήριξη των μαθητών (Δευτεροβάθμια εκπαίδευση) (βλ. ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ 6η) ή δαπάνες για εκπαίδευση μελών του νοικοκυριού σε άλλη πόλη από την έδρα του νοικοκυριού (κυρίως Τριτοβάθμια εκπαίδευση) (βλ. ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ 7η).
- Σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία της περιόδου 2002-2014, η επάρκεια των ακόλουθων επιμέρους υποδομών αποδεικνύεται κατώτερη των προαπαιτούμενων σε όλες τις βαθμίδες, υποβαθμίδες και τύπους μονάδων στο σύστημα: κτιριακές υποδομές (συντήρηση, εκσυγχρονισμός, και ανέγερση και ανέγερση νέων μονάδων), εργαστηριακός εξοπλισμός, υλικοτεχνική υποδομή και δαπάνες για απαραίτητα αναλώσιμα υλικά εργαστηρίων και μονάδων (βλ. Ετήσια Έκθεση για την Εκπαίδευση 2014 & 2016 του ΚΑΝΕΠ-ΓΣΕΕ – ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ 8η).
- Σύμφωνα και πάλι με τα διαθέσιμα στοιχεία της περιόδου 2002-2014, καταγράφεται σημαντική γήρανση του διδακτικού προσωπικού (αλλά και του εργαστηριακού και λοιπού διοικητικού προσωπικού) σε όλες της βαθμίδες της εκπαίδευσης, η οποία οφείλεται κυρίως στην αδυναμία του κράτους να προσλάβει μόνιμο διδακτικό και λοιπό εργαστηριακό & διοικητικό προσωπικό (βλ. Ετήσια Έκθεση για την Εκπαίδευση 2016 του ΚΑΝΕΠ-ΓΣΕΕ & ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ 9η).
- Σε αρκετούς δείκτες συμμετοχής στην εκπαίδευση, η Ελλάδα στις τελευταίες θέσεις της ΕΕ28. Ενδεικτικά: Ενήλικες (25-64 ετών) με ποσοστό συμμετοχής 3,9% (25η θέση), Μεταπτυχιακοί φοιτητές με ποσοστό συμμετοχής 3,1% (25η θέση), Συνολικός βρεφικός-νηπιακός πληθυσμός με ποσοστό συμμετοχής 9,2% (28η θέση), Συνολικός μαθητικός πληθυσμός της ανώτερης δευτεροβάθμιας ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗΣ εκπαίδευσης με ποσοστό συμμετοχής 28,8% (23η θέση) (βλ. ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ 10η).
- Ως προς τις εκροές του (απόφοιτοι ανά πεδίο σπουδών – ταξινόμηση UNESCO), το σύστημα φαίνεται να κινείται θετικά και πάνω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, ενώ αποτυπώνεται επίσης χαμηλός ο δείκτης πρόωρης εγκατάλειψης της εκπαίδευσης & κατάρτισης νέων ηλικίας 18-34 ετών (4,7% – 4η θέση) (βλ. ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ 11η).
- Τέλος, η Ελλάδα παρουσιάζει ορισμένες αρνητικές πρωτιές στους δείκτες κοινωνικών ανισοτήτων: Κατέχει την 1η θέση στην ΕΕ28, σύμφωνα με στοιχεία του 2018, σε ποσοστό πληθυσμού 15-64 ετών που βρίσκεται σε κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού (35,3% έναντι 22,2 του Ευρωπαϊκού Μ.Ο.). – Επίσης, την 4η θέση στην ΕΕ28, σύμφωνα με στοιχεία του 2018, στον δείκτη NEET (Νέοι 15-24 ετών που βρίσκονται εκτός απασχόλησης, εκπαίδευσης και κατάρτισης) με ποσοστό 14,1% έναντι 9,6% του Ευρωπαϊκού Μ.Ο. (βλ. ΔΙΑΦΑΝΕΙΑ 12η).
Μετά την παρουσίαση των ευρημάτων της Έκθεσης από τον Επιστημονικό Συνεργάτη του ΚΑΝΕΠ-ΓΣΕΕ κ. Νίκο Παΐζη, ακολουθούν οι εισηγήσεις των προσκεκλημένων της εκδήλωσης και εκπροσώπων: - του Κέντρου Μελετών & Τεκμηρίωσης της ΟΛΜΕ (ΚΕΜΕΤΕ-ΟΛΜΕ) κ. Γεώργιου Ανδρινόπουλου, Προέδρου και κας Μαρίας Γεωργαρίου, Γεν. Γραμματέα
- του Ινστιτούτου Παιδαγωγικών Ερευνών Μελετών της ΔΟΕ (ΙΠΕΜ-ΔΟΕ) κ. Κώστα Λολίτσα, Προέδρου και κ. Γιάννη Κανελλόπουλου, Γραμματέα
- του Εθνικού Κέντρου Κοινωνικών Ερευνών (ΕΚΚΕ) κ. Νίκου Δεμερτζή, Διευθυντή και Προέδρου
Τις εισηγήσεις των προσκεκλημένων της εκδήλωσης εμπλουτίζουν στρογγυλές τράπεζες, υπό τον συντονισμό του Επιστημονικού Συνεργάτη του ΚΑΝΕΠ-ΓΣΕΕ και Αναπληρωτή Καθηγητή του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου κ. Νίκου Φωτόπουλου, στα ακόλουθα θεματικά πεδία: - Βασικοί δείκτες μαθητικού-φοιτητικού πληθυσμού και κινητικότητα στην ΕΕ-28
- Δημόσιες και ιδιωτικές δαπάνες για εκπαίδευση στην ΕΕ-28
- Βασικοί δημογραφικοί δείκτες και δείκτες κοινωνικών ανισοτήτων στην ΕΕ-28
Η εκδήλωση ολοκληρώνεται με την καταληκτική τοποθέτηση του Διευθυντή του ΚΑΝΕΠ-ΓΣΕΕ Χρήστου Γούλα και τη διατύπωση στοχευμένων προτάσεων πολιτικής που προκύπτουν τόσο από τα βασικά συμπεράσματα της Έκθεσης όσο και μέσα από τη γόνιμη συζήτηση με τους εκπροσώπους των ερευνητικών κέντρων των εκπαιδευτικών συνδικαλιστικών οργανώσεων οι οποίοι τιμούν με την παρουσία και την παρέμβασή τους την εκδήλωση.
Την εκδήλωση τιμούν επίσης με έναν σύντομο χαιρετισμό τους οι εκπρόσωποι του πολιτικού κόσμου: - Άγγελος Συρίγος, Υφυπουργός Παιδείας και Θρησκευμάτων
- Νίκος Φίλης, πρώην Υπουργός Παιδείας και Βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ και
- Χαρά Κεφαλίδου, Βουλευτής και Τομεάρχης Παιδείας του Κιν.Αλλ.
