Στην τελική ευθεία έχουν εισέλθει η NASA και η SpaceX για την ιστορική εκτόξευση της 27ης Μαΐου- την πρώτη εκτόξευση επανδρωμένης αποστολής από αμερικανικό έδαφος, με αμερικανικό πύραυλο, από το 2011 και τον τερματισμό του προγράμματος του διαστημικού λεωφορείου. Με «μόττο» το «Launch America», η NASA κάνει λόγο για την έναρξη μιας νέας εποχής στις επανδρωμένες διαστημικές πτήσεις, καθώς οι ΗΠΑ αποκτούν ξανά τη δυνατότητα αποστολών αστροναυτών στο Διάστημα, την οποία είχαν χάσει μετά την απόσυρση του «Space Shuttle».
Στα χρόνια που μεσολάβησαν από το 2011 έχει «κυλήσει πολύ νερό στο αυλάκι»: Ιδιωτικές εταιρείες έχουν εισέλθει δυναμικά στον χώρο (η ίδια η εκτόξευση της Τετάρτης, με προορισμό τον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό, θα γίνει με πύραυλο Falcon 9 και κάψουλα Crew Dragon της εταιρείας SpaceX του Έλον Μασκ), οι επαναχρησιμοποιούμενοι πύραυλοι έχουν γίνει πραγματικότητα, ενώ άλλες χώρες δραστηριοποιούνται και αυτές με εντατικούς ρυθμούς στο Διάστημα, θέτοντας τις βάσεις για ένα νέο «Space Race». Παράλληλα, αυξάνεται η ανησυχία για μια κούρσα εξοπλισμών σε τροχιά, καθώς ΗΠΑ, Ρωσία και Κίνα ανταλλάσσουν κατηγορίες για «ύποπτα» προγράμματα πιθανών διαστημικών όπλων και επικίνδυνους ελιγμούς δορυφόρων σε τροχιά- ενώ επίσης σε εξέλιξη είναι κινήσεις με απώτερο στόχο τη διαμόρφωση πλαισίων για την εκμετάλλευση πόρων πέρα από τα όρια του πλανήτη.
Αποστολή Demo-2: Launch America
Η εκτόξευση της Τετάρτης από τη Φλόριντα των ΗΠΑ, η οποία έχει προγραμματιστεί για τις 11.30 το βράδυ (ώρα Ελλάδας), στέλνει στο Διάστημα μια αποστολή που προορίζεται να διαρκέσει πάνω από ένα μήνα, με σκοπό την υποστήριξη του πληρώματος του Διεθνούς Διαστημικού Σταθμού. Αναμένεται να φτάσει στον σταθμό την Πέμπτη και είναι η πρώτη που πραγματοποιεί η SpaceX με αστροναύτες- και ως εκ τούτου αποτελεί το μεγάλο τεστ πριν η NASA πιστοποιήσει οριστικά την κάψουλα Crew Dragon για κανονική χρήση σε επανδρωμένες πτήσεις, δίνοντας τέλος σε μια περίοδο «αμηχανίας» στη NASA, κατά την οποία οι αστροναύτες της στέλνονταν στον ISS μέσω «εισιτηρίων» σε ρωσικούς πυραύλους και κάψουλες, που εκτοξεύονταν από ρωσικές εγκαταστάσεις .
Το διμελές πλήρωμα της αποστολής Demo-2 αποτελείται από τους Μπομπ Μπένκεν και Νταγκ Χάρλεϊ, και στο πλαίσιο της αποστολής τους θα βοηθήσουν στην αλλαγή των μπαταριών του σταθμού- μια αποστολή που απαιτεί έναν διαστημικό περίπατο τον οποίο νυν Αμερικανός ένοικος του Διεθνούς Διαστημικού Σταθμού, Κρις Κάσιντι, δεν ήταν σε θέση να πραγματοποιήσει μόνος του. Η αποστολή αναμένεται να διαρκέσει πάνω από μήνα- και ο Κερκ Σίρεμαν, υπεύθυνος προγράμματος της NASA για τον ISS είπε σε δημοσιογράφους την Παρασκευή πως η διάρκειά της βασίζεται στο πόσο γρήγορα η SpaceX θα μπορέσει να ολοκληρώσει τις προετοιμασίες για την επόμενη κάψουλά της.
Η SpaceX και η Boeing έχουν υπογράψει συμβόλαια συνολικού ύψους επτά δισ. δολαρίων για την ανάπτυξη συστημάτων στο πλαίσιο του Commercial Crew Program της NASA, με στόχο τη χρήση του ιδιωτικού τομέα για αποστολές στον ISS και την «απεξάρτηση» από τους ρωσικούς πυραύλους Soyuz. Σημειώνεται πως, ανεξαρτήτως της διάρκειας της εν λόγω αποστολής, το Crew Dragon– τα συστήματα του οποίου θα δοκιμαστούν για πρώτη φορά σε τροχιά από αστροναύτες της NASA, στο πλαίσιο της τελικής δοκιμής για την έγκριση του σκάφους- έχει τη δυνατότητα παραμονής σε τροχιά για 110 ημέρες. Όσον αφορά στην πρόσδεση και την αποσύνδεσή του στον σταθμό, έχει τη δυνατότητα να τις πραγματοποιεί αυτόνομα, ωστόσο θα είναι υπό τη στενή επίβλεψη των αστροναυτών στο ίδιο το σκάφος και στον σταθμό.
Πρόγραμμα Άρτεμις
Η αποστολή Demo-2 αποτελεί το τελικό μεγάλο βήμα πριν το Commercial Crew Program πιστοποιήσει οριστικά το Crew Dragon για αποστολές μακράς διάρκειας στον διαστημικό σταθμό: Όπως τονίζει η αμερικανική υπηρεσία, η πιστοποίηση και χρήση του Crew Dragon θα επιτρέψει στη NASA να συνεχίσει τη δουλειά της όσον αφορά σε αποστολές εξερεύνησης στη Σελήνη και στον Άρη, αρχίζοντας με το πρόγραμμα Άρτεμις, τον επίδοξο συνεχιστή του ιστορικού προγράμματος Απόλλων: Σκοπός του προγράμματος Άρτεμις είναι η προσελήνωση «της πρώτης γυναίκας και του επόμενου άνδρα» στην επιφάνεια του φεγγαριού ως το 2024.
Στο πλαίσιο του προγράμματος η αμερικανική διαστημική υπηρεσία θα συνεργαστεί με διεθνείς εταίρους και εταιρείες του ιδιωτικού τομέα, και οι εμπειρίες και τα κέρδη που θα αποκομιστούν θα αξιοποιηθούν για το επόμενο βήμα, την αποστολή αστροναυτών στον Άρη. Το όλο «ταξίδι» αρχίσει το 2021 με επιστημονικές έρευνες και τεχνολογικά πειράματα, ενώ για τους σκοπούς του προγράμματος η αμερικανική διαστημική υπηρεσία αναβαθμίζει τις εγκαταστάσεις στο Διαστημικό Κέντρο Κένεντι, ενώ παράλληλα αναπτύσσεται το Space Launch System– ο πρώτος πύραυλος της NASA για αποστολές στο βαθύ Διάστημα από την εποχή του Saturn V. Το διαστημόπλοιο που θα αναλάβει την αποστολή είναι το Orion, ένα νέο σκάφος της NASA το οποίο θα μεταφέρει τους αστροναύτες σε τροχιά γύρω από τη Σελήνη. Από εκεί θα μεταβαίνουν είτε στην επιφάνειά τους είτε στον διαστημικό σταθμό Gateway: Ένα «φυλάκιο» σε τροχιά γύρω από το φεγγάρι που αναμένεται να αποτελέσει μοντέλο για μελλοντικές αποστολές στον Άρη. Για την ίδια την προσελήνωση, η NASA συνεργάζεται με αμερικανικές εταιρείες για την ανάπτυξη σεληνακάτων που θα ταξιδεύουν από το Orion ή τον σταθμό Gateway στην επιφάνεια της Σελήνης και πάλι πίσω.
Συμφωνίες Άρτεμις: Εξόρυξη πόρων και «ζώνες ασφαλείας»
Η επιστροφή των ΗΠΑ στις επανδρωμένες διαστημικές αποστολές, σηματοδοτεί, πέρα από νέες επιστημονικές εξελίξεις, και την εξέλιξη μιας διαστημικής οικονομίας: Ήδη πολλές εταιρείες δραστηριοποιούνται σε φιλόδοξα προγράμματα, όπως πχ η παροχή πρόσβασης στο Ίντερνετ από το Διάστημα, μα οι νέες πρωτοβουλίες της κυβέρνησης Τραμπ δείχνουν πως οι σχεδιασμοί είναι πιο μακροπρόθεσμοι.
Πρόσφατα η NASA έδωσε στη δημοσιότητα τις αποκαλούμενες Συμφωνίες Άρτεμις (Artemis Accords), δίνοντας το έναυσμα για έναν διεθνή διάλογο σχετικά με τις βασικές αρχές που θα διέπουν την παραμονή και τις δραστηριότητες των ανθρώπων στη Σελήνη και πέρα από αυτήν. Μέσω των Συμφωνιών Άρτεμις οι ΗΠΑ καλούν διαστημικές υπηρεσίες άλλων χωρών σε διμερείς συμφωνίες οι οποίες «θα περιγράφουν ένα κοινό όραμα αρχών, με βάση τη Συνθήκη για το Εξωατμοσφαιρικό Διάστημα του 1967, για τη δημιουργία ενός ασφαλούς και διαφανούς περιβάλλοντος που θα διευκολύνει την εξερεύνηση, την επιστήμη και τις εμπορικές δραστηριότητες».
Οι πυλώνες των συμφωνιών περιλαμβάνουν τη διασφάλιση του ειρηνικού χαρακτήρα των διαστημικών δραστηριοτήτων, τη διαφάνεια, τη διαλειτουργικότητα, τη διασφάλιση παροχής βοήθειας σε περιπτώσεις εκτάκτου ανάγκης, την καταγραφή διαστημικών αντικειμένων, τον διαμοιρασμό διαστημικών δεδομένων, τη διαχείριση κομματιών διαστημοπλοίων και «διαστημικών σκουπιδιών» σε τροχιά και την προστασία χώρων ιστορικής σημασίας στη Σελήνη- ωστόσο στην προτεινόμενη αυτή «χάρτα» υπάρχουν και δύο επιπλέον πυλώνες οι οποίοι θεωρείται πως σηματοδοτούν την πιθανή έναρξη «κούρσας» στο Διάστημα, προκαλώντας αντιδράσεις από άλλες χώρες.
Ο πρώτος έχει να κάνει με τη δυνατότητα εξόρυξης και χρήσης πόρων από τη Σελήνη, τον Άρη και αστεροειδείς. Παράλληλα, θα επιτρέπεται σε εταιρείες να έχουν την ιδιοκτησία των σεληνιακών πόρων που εξορύσσουν, ιδιαίτερα σημαντικό παράγοντα για τη συνεργασία της NASA με τον ιδιωτικό τομέα. Σημειώνεται πως το Κογκρέσο είχε ψηφίσει νόμο το 2015 που επέτρεπε σε εταιρείες να έχουν ιδιοκτησία επί των πόρων που εξορύσσουν στο εξώτερο Διάστημα, ωστόσο τέτοιου είδους, αντίστοιχοι νόμοι δεν υπάρχουν στη διεθνή κοινότητα: Με τις Συμφωνίες Άρτεμις, που συνάδουν με την ευρύτερη πολιτική της κυβέρνησης Τραμπ σχετικά με το Διάστημα, φαίνεται να ανοίγει ο δρόμος για να επισημοποιηθεί αυτό σε διεθνές επίπεδο.
Ο άλλος επίμαπυλώνας έχει να κάνει με την πρόταση δημιουργίας «ζωνών ασφαλείας» στη Σελήνη γύρω από μελλοντικές σεληνιακές εγκαταστάσεις, προκειμένου να αποφεύγονται «επιβλαβείς παρεμβάσεις» από δραστηριότητες άλλων χωρών ή εταιρειών που επιχειρούν επίσης στην περιοχή. Ο επικεφαλής της NASA, Τζιμ Μπράιντενσταϊν, έχει δηλώσει στο Reuters σχετικά πως, με αυτόν τον τρόπο, στην ουσία η NASA εφαρμόζει στην πράξη τη Συνθήκη για το Εξωατμοσφαιρικό Διάστημα του 1967, που δίνει έμφαση στη χρήση του Διαστήματος για ειρηνικούς αντί για στρατιωτικούς σκοπούς.
Οι κινήσεις αυτές έχουν προκαλέσει αντιδράσεις από πλευράς άλλων χωρών: Η πρώτη αντίδραση από πλευράς της Ρωσίας ήταν από πλευράς του Ντμίτρι Ρογκόζιν, επικεφαλής της Roscosmos, ο οπoίος κατηγόρησε τις ΗΠΑ πως άφησαν έξω τη Ρωσία από τις αρχικές διαπραγματεύσεις, συγκρίνοντας τη φιλοσοφία των Συμφωνιών Άρτεμις με την αμερικανική πολιτική στη Μέση Ανατολή και κάνοντας λόγο για «εισβολή» και επιδίωξη δημιουργίας μιας «συμμαχίας προθύμων». Σε ανακοίνωση της Roscosmos αργότερα, στις 16 Μαΐου, αναφερόταν πως ο αποικισμός της Σελήνης θα μπορούσε να αποτελέσει σημαντικό παράγοντα συνεργασίας μεταξύ ΗΠΑ και Ρωσίας, με τον Σεργκέι Σαβελίεφ, αναπληρωτή γενικό διευθυντή διεθνούς συνεργασίας της ρωσικής υπηρεσίας να δηλώνει πως αντιπροσωπεία της Roscosmos είχε προσκληθεί επίσημα στις ΗΠΑ για συζητήσεις πάνω σε ένα εύρος θεμάτων, «μα στο τέλος η πρόσκληση του επικεφαλής της NASA, Τζιμ Μπράιντενσταϊν, αποσύρθηκε υπό την πίεση της Γερουσίας». Όπως πρόσθεσε ο Σαβελίεφ, «καλέσαμε επίσημα την ηγεσία της NASA στη Ρωσία, μα δεν λάβαμε απάντηση».
Όσον αφορά στην Κίνα, εκπρόσωπος του υπουργείου Εξωτερικών της δήλωσε στο Reuters πως είναι πρόθυμη να συνεργαστεί με όλες τις πλευρές στην εξερεύνηση της Σελήνης «για να συμβάλει περισσότερο στη δημιουργία μιας κοινότητας με κοινό μέλλον για την ανθρωπότητα». Σε κάθε περίπτωση, αναλυτές υπογραμμίζουν πως είναι ιδιαίτερα σημαντικό το ερώτημα ποιος θα ορίζει το μέγεθος των «ζωνών ασφαλείας»- ωστόσο ο Μάικ Γκολντ, υποδιευθυντής της NASA αρμόδιος για τις διεθνείς σχέσεις, τόνισε στο Reuters πως οι άλλες χώρες δεν θα έπρεπε να ανησυχούν, καθώς οι αρχές που παρουσιάζονται δεν είναι αρχές με τις οποίες θα διαφωνούσε οποιοδήποτε υπεύθυνο έθνος με παρουσία στο Διάστημα. «Μέσω των Συμφωνιών Άρτεμις ελπίζουμε πως το μέλλον θα μοιάζει περισσότερο με το Star Trek και λιγότερο με το Star Wars, προλαβαίνοντας τέτοια ζητήματα» δήλωσε σχετικά.
United States Space Force
Ωστόσο, πέραν του προγράμματος Άρτεμις, των Συμφωνιών Άρτεμις και των άλλων δραστηριοτήτων της NASA, ένα σημαντικό μέρος της «επιστροφής» των ΗΠΑ στο Διάστημα – το οποίο φαίνεται να προβληματίζει χώρες όπως η Κίνα και η Ρωσία- είναι και η νεότευκτη«US Space Force»: Ο νέος κλάδος των αμερικανικών ενόπλων δυνάμεων, που ιδρύθηκε επίσημα το 2019, μετά από οδηγίες του προέδρου Τραμπ για τη δημιουργία ενός Όπλου ειδικά για το Διάστημα. Στην πράξη αυτό δημιούργησε τον έκτο και νεότερο κλάδο των αμερικανικών ενόπλων δυνάμεων. Στη νέα Διαστημική Δύναμη των ΗΠΑ (USSF) υπάγονται 16.000 άτομα και, όπως αναφέρεται στην ιστοσελίδα της, «οργανώνει, εκπαιδεύει και εξοπλίζει διαστημικές δυνάμεις για να προστατέψει αμερικανικά και συμμαχικά συμφέροντα στο Διάστημα και να παρέχει διαστημικές δυνατότητες…οι ευθύνες της USSF περιλαμβάνουν την ανάπτυξη στρατιωτικών διαστημικών επαγγελματιών, την απόκτηση στρατιωτικών διαστημικών συστημάτων, την ωρίμανση του στρατιωτικού δόγματος για τη διαστημική ισχύ και τη διοργάνωση διαστημικών δυνάμεων». Η USSF συνεχίζει να υπάγεται στο υπουργείο Πολεμικής Αεροπορίας.
Η USSF έχει προκαλέσει την αντίδραση της Ρωσίας και της Κίνας, με τον ίδιο τον Ρώσο πρόεδρο Πούτιν να έχει δηλώσει πως οι ΗΠΑ αναπτύσσουν με ταχείς ρυθμούς τις στρατιωτικές τους δυνάμεις για επιχειρήσεις στο Διάστημα, τονίζοντας πως η Ρωσία πρέπει να κάνει το ίδιο, Αντίστοιχη ήταν και η αντίδραση της κινεζικής πλευράς, που έχει προειδοποιήσει για τον κίνδυνο μιας επερχόμενης κούρσας διαστημικών εξοπλισμών.
Σημειώνεται πως και οι τρεις χώρες έχουν δοκιμάσει, ή θεωρείται πως έχουν δοκιμάσει όπλα για καταστροφή δορυφόρων σε τροχιά.
https://www.huffingtonpost.gr/
(με πληροφορίες από NASA, Reuters, BBC, Roscosmos, Global Times)
