Ο χρόνος εν καιρώ πανδημίας κυλάει όπως η άμμος στην κλεψύδρα – με σταθερό ρυθμό και χωρίς επιστροφή. Στο πλαίσιο αυτό, το «lockdown» που επιβλήθηκε από τη μία έως την άλλη άκρη του παγκόσμιου χάρτη λειτούργησε όπως ο στενός «λαιμός» του αρχαίου χρονομετρητή, επιβραδύνοντας όσο το δυνατόν την ταχύτατη εξάπλωση του SARS-CoV-2. Παρ’ όλα αυτά οι πρόσφατες προειδοποιήσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας ότι η πανδημία απέχει πολύ από το τέλος της – δεδομένου δε ότι το 60% των συνολικών κρουσμάτων ανά την υφήλιο έχει καταγραφεί τον τελευταίο μήνα – θέτουν στην επιστημονική κοινότητα που αναζητεί θεραπεία και εμβόλια ανελαστικά περιθώρια χρόνου.
Στο… μικροσκόπιο βρίσκονται τουλάχιστον 130 πειραματικά εμβόλια και θεραπείες, με τους έλληνες επιστήμονες που δραστηριοποιούνται στη χώρα μας να «επενδύουν» στα μονοκλωνικά αντισώματα ως πιθανή θεραπευτική προσέγγιση, με στόχο να συνεισφέρουν στην παγκόσμια προσπάθεια.
Στην άλλη άκρη του παγκόσμιου χάρτη, στις ΗΠΑ, η εταιρεία Regeneron (στην οποία σημαίνοντα ρόλο έχουν και ελληνοαμερικανοί ερευνητές) έχει ξεκινήσει κλινικές δοκιμές ενός «κοκτέιλ» αντισωμάτων που σχεδιάστηκε τόσο για την πρόληψη όσο και για τη θεραπεία της νόσου Covid-19 (στα αρχικά στάδιά της).
Σε κοινή τους ανάλυση, οι καθηγητές της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ, Ιωάννης Τρουγκάκος και Ευστάθιος Καστρίτης σε συνεργασία με τον γιατρό-ερευνητή στον τομέα των ανοσοθεραπειών και των εμβολίων για τον καρκίνο του Εθνικού Ινστιτούτου Καρκίνου των ΗΠΑ, Γεώργιο Παυλάκη, σημειώνουν μεταξύ άλλων ότι «η προσέγγιση με τη χρήση μείγματος εξουδετερωτικών αντισωμάτων θα μπορούσε να είναι χρήσιμη ακόμα και όταν δημιουργηθεί ένα εμβόλιο έναντι του κορωνοϊού, σε άτομα που δεν ανταποκρίνονται καλά στο εμβόλιο ή σε νοσούντες ασθενείς που δεν έχουν εμβολιαστεί».
Και παρότι η κλινική μελέτη, αν και υποσχόμενη, δεν έχει ολοκληρωθεί, με αποτέλεσμα η έγκρισή της από τις αρμόδιες αρχές να παραμένει αβέβαιη, η εταιρεία δεσμεύτηκε στα μέσα του περασμένου μήνα να κατευθύνει τη βιομηχανική της παραγωγή στην παρασκευή εκατοντάδων χιλιάδων δόσεων (ακόμη και ενός εκατομμυρίου) κάθε μήνα που περνάει.
Η ανορθόδοξη επίσπευση των διαδικασιών (σε ερευνητικό αλλά ακόμη και σε παραγωγικό επίπεδο, παρά το οικονομικό ρίσκο) φαίνεται να εξελίσσεται σε κανόνα εν μέσω πανδημίας. Το πλέον χαρακτηριστικό παράδειγμα αφορά το πολυαναμενόμενο εμβόλιο της Οξφόρδης, η παραγωγή του οποίου έχει ήδη ξεκινήσει, ενόσω η κλινική μελέτη φάσης ΙΙ – ΙΙΙ βρίσκεται ακόμη σε εξέλιξη.
Προσυμφωνητικά παραγγελιών
Αντίστοιχα, τα προσυμφωνητικά παραγγελιών έχουν ήδη υπογραφεί μεταξύ της AstraZeneca (βιομηχανικός εταίρος του εμβολίου της Οξφόρδης) και της Γερμανίας, της Γαλλίας, της Ιταλίας και της Ολλανδίας κατοχυρώνοντας περί τις 300.000 δόσεις, με χρονικό ορίζοντα έναρξης των παραδόσεων πριν από τα τέλη του 2020.
Και όλα αυτά συμβαίνουν ενώ μόλις πριν από μερικά 24ωρα το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης ανακοίνωσε ότι επεκτείνει τις κλινικές δοκιμές του εμβολίου στη Βραζιλία, όπου συνολικά θα δεχτούν το… τσίμπημα της βελόνας 5.000 πολίτες, αυξάνοντας έτσι τη «δεξαμενή» των απαραίτητων εθελοντών για την ολοκλήρωση της μελέτης.
Θετικά όμως είναι και τα πρώτα δεδομένα που αφορούν το πειραματικό εμβόλιο της Pfizer σε συνεργασία με την εταιρεία βιοτεχνολογίας BioNTech. Ειδικότερα, 45 εθελοντές έλαβαν από μία έως και τρεις δόσεις εμβολίου ή φάρμακο placebo, με τους ειδικούς να διαπιστώνουν ικανοποιητική ανοσολογική απόκριση (σχεδόν τριπλάσια επίπεδα αντισωμάτων από αυτά που αναπτύσσουν οι ασθενείς) ενώ οι παρενέργειες κρίθηκαν αντιμετωπίσιμες (π.χ. πυρετός).
Παράλληλα, το πειραματικό εμβόλιο κατά του κορωνοϊού της αμερικανικής εταιρείας βιοτεχνολογίας Moderna – το οποίο συγχρηματοδοτεί η αμερικανική κυβέρνηση – εισέρχεται εντός του Ιουλίου στην τρίτη και τελευταία φάση των κλινικών δοκιμών, κατά την οποία θα δοκιμαστεί σε δείγμα 30.000 εθελοντών.
Εδαφος όμως κερδίζει και η κινεζική φαρμακοβιομηχανία China National Biotec Group (CNBG) καθώς επίσης προγραμματίζεται η δοκιμή του εμβολίου της σε τελικό στάδιο σε ανθρώπους σε χώρες του εξωτερικού.
Εν τω μεταξύ, αισιοδοξία έχει προκαλέσει η πρόσφατη ανακοίνωση βρετανών επιστημόνων σχετικά με τη δραστική ουσία δεξαμεθαζόνη (ένα φθηνό και ευρέως διαδεδομένο φάρμακο της οικογένειας των στεροειδών) που μειώνει σημαντικά τη θνητότητα μεταξύ των ασθενών με τις πιο βαριές μορφές της Covid-19.
Τσουχτερή τιμολόγηση
Εν αντιθέσει, υψηλό θα είναι το κόστος για τη ρεμδεσιβίρη – την πρώτη δραστική ουσία που έλαβε επείγουσα έγκριση από τον Οργανισμό Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ (FDA) ήδη από τον περασμένο Μάιο.
Ειδικότερα, πρόσφατα η φαρμακευτική εταιρεία Gilead Sciences ανακοίνωσε την τιμολόγηση του φαρμάκου, που θα κοστίζει 390 δολάρια (347 ευρώ) ανά φιαλίδιο στις ΗΠΑ και σε άλλες ανεπτυγμένες χώρες. Συνεπώς, μια πενθήμερη θεραπεία θα κοστίζει για κάθε ασθενή 2.340 δολάρια, δηλαδή περίπου 2.083 ευρώ.
Η είδηση αυτή προκάλεσε την αντίδραση συλλόγων ασθενών, ομάδων δικαιωμάτων των καταναλωτών αλλά και ακαδημαϊκών σχετικά με την οικονομική πίεση που προκαλείται στα ήδη ευάλωτα συστήματα Υγείας. Η εταιρεία επισημαίνει από την πλευρά της ότι θα προσφέρει το φάρμακο αυτό φθηνότερα σε αναπτυσσόμενες χώρες, σημειώνοντας ότι έπρεπε να διασφαλιστεί (μέσω της τιμής του) η προσβασιμότητα σε όλους. Στην πράξη πάλι, οι ΗΠΑ αγόρασαν σχεδόν το σύνολο της παραγωγής (το 92%) για τους επόμενους τρεις μήνες, αφήνοντας… θεραπευτικά ψίχουλα για τον υπόλοιπο κόσμο.
www.in.gr
