«Θέλαμε να βρούμε τον λαό, τα σπίτια, αλλά ήταν έκπληξη ότι βρήκαμε τάφους» λέει χαμογελώντας ο Αμερικανός αρχαιολόγος Τζακ Ντέιβις σε σπαστά ελληνικά κατά την παρουσίαση των δύο νέων θολωτών τάφων που βρέθηκαν κοντά στο Ανάκτορο του Νέστορα και αλλάζουν τα δεδομένα για τη σημασία της Πύλου στον μυκηναϊκό πολιτισμό, την ταυτότητα του Γρύπα Πολεμιστή που βρέθηκε σε κοντινό σημείο το 2015 και τις σχέσεις του βασιλείου με την Αίγυπτο και τον μινωικό πολιτισμό.
Ανάμεσα στα εντυπωσιακά ευρήματα που παρουσίασαν, χθες, στο υπουργείο Πολιτισμού οι επικεφαλής αρχαιολόγοι Τζακ Ντέιβις και Σάρον Στόκερ του Πανεπιστημίου Σινσινάτι, περιλαμβάνεται ένα χρυσό περίαπτο με τη μορφή της Αιγύπτιας θεότητας Αθωρ, προστάτιδας των νεκρών, που εντοπίζεται πρώτη φορά στον ελλαδικό χώρο και ένα χρυσό δαχτυλίδι, το οποίο απεικονίζει δύο βοοειδή που πλαισιώνονται από στάχυα κριθαριού.
Οι δύο τάφοι χρονολογούνται στον 15ο αιώνα π.Χ. και χρησιμοποιήθηκαν για περίπου 150 χρόνια με την προσφιλή συνήθεια των Μυκηναίων να επαναχρησιμοποιούν τα ταφικά μνημεία, ενώ η στρωματογραφία των θαλάμων έδειξε ότι το ανώτερο τμήμα κατοικούνταν και στην αρχαϊκή-κλασική εποχή. Οι τάφοι βρέθηκαν ασύλητοι, καθώς προστατεύονταν από 40.000 λίθους «σε μέγεθος καρπουζιού», όπως είπαν οι αρχαιολόγοι, που προέκυψαν λόγω κατολίσθησης. Συνολικά βρέθηκαν περίπου 15.000 ευρήματα, πολλά από τα οποία είναι θραύσματα, ενώ εντοπίστηκαν επίσης 30 ταφικά αγγεία μεγάλου μεγέθους στους θαλάμους και στους δρόμους των τάφων.
Ο Τάφος VI είναι ο μεγαλύτερος με 12 μέτρα διάμετρο και τοίχους ύψους 4,5 μέτρων, ενώ ο Τάφος VII έχει διάμετρο μόλις 8,5 μέτρων και το ύψος των τοίχων του ανέρχεται σε μόλις 2 μέτρα. Η τοιχοποιία και των δύο είναι κατασκευασμένη με ακατέργαστους λίθους, ενώ οι δρόμοι τους είναι χωμάτινοι. Ωστόσο, στον Τάφο VI βρέθηκαν λαξευτοί λίθοι στο δάπεδό του, κάτι που μοιάζει περίεργο καθώς δεν μπορεί, όπως είπαν οι αρχαιολόγοι, να έχουν πέσει μέσα στον τάφο από ψηλά. Το πιθανότερο σενάριο είναι οι λίθοι να έχουν μεταφερθεί από την Ακρόπολη του Ανακτόρου του Νέστορος.
Το αγροτεμάχιο με τους δύο θολωτούς τάφους αγοράστηκε μόλις πέρυσι, μετά τον θάνατο του ιδιοκτήτη του, και ξεκίνησε η ανασκαφή, που αποκάλυψε μεταξύ άλλων ένα χρυσό δαχτυλίδι (πάνω δεξιά) και ένα χρυσό μεταγιόν με τη θεά Αθωρ σε εγχάρακτη μορφή και με την τεχνική κλουαζονέ από την πίσω όψη.
Ο θολωτός Τάφος IV που ανακάλυψε στο ίδιο αγροτεμάχιο ο Καρλ Μπλέγκεν τη δεκαετία του ’50 θεωρούνταν από αρκετούς ότι ανήκε σε μια ηγετική οικογένεια που ήταν υπεύθυνη για τη δημιουργία της μυκηναϊκής Πύλου. Τώρα, όμως, η εικόνα γίνεται πιο περίπλοκη.
«Εικάζουμε ότι ο Γρύπας Πολεμιστής ίσως ήταν ένας άνακτας, ένας βασιλιάς της πρώιμης μυκηναϊκής περιόδου», σημειώνει ο κ. Ντέιβις και προσθέτει ότι η ταφή σε χωριστό, λακκοειδή τάφο, ίσως είναι ένδειξη τιμής ή ότι απλώς δεν ανήκε σε κάποια αριστοκρατική οικογένεια της πόλης, τα μέλη των οποίων ίσως να ήταν θαμμένα στους θολωτούς τάφους. Τα αποτελέσματα των αναλύσεων DNA του Γρύπα που γίνονται στο Χάρβαρντ ίσως απαντήσουν αυτά τα ερωτήματα. Φαίνεται πάντως ότι οι ισχυρές οικογένειες της Πύλου είχαν μεγάλες επιρροές από τον μινωικό πολιτισμό καθώς γέμιζαν τους τάφους τους με κρητικά προϊόντα που εισήγαγαν.
Η ανασκαφική έρευνα του Πανεπιστημίου Σινσινάτι, γίνεται μέσω της Αμερικανικής Σχολής Κλασικών Σπουδών και με τη συνεργασία της Εφορείας Αρχαιοτήτων Μεσσηνίας και έγινε δυνατή μόλις το 2018 όταν τελείωσαν οι διαδικασίες απαλλοτρίωσης του συγκεκριμένου αγροτεμαχίου που ήταν σπαρμένο με κορινθιακή σταφίδα.
Το ΥΠΠΟ κάνει τώρα αγώνα δρόμου για να εντάξει την αναβάθμιση του Αρχαιολογικού Μουσείου Χώρας Μεσσηνίας στην τρέχουσα προγραμματική περίοδο με στόχο να εκτεθούν στο μέλλον τα ευρήματα των ανασκαφών. Μια πρώτη γεύση θα πάρει το κοινό σε δύο χρόνια στην Καλαμάτα, στο πλαίσιο των εκδηλώσεων του 2021, όπου θα εκτεθούν παράλληλα τα αρχαία όπλα που βρέθηκαν στις ανασκαφές με τα όπλα των αγωνιστών του ’21.
www.kathimerini.gr
