Του Zak Doffman
Η “διαβολοβδομάδα” που ξεκίνησε πρώτα για τους χρήστες του WhatsApp και κατόχους iPhone συνεχίζεται, προκαλώντας την αντίδραση των απανταχού χρηστών της εφαρμογής. Αιτία η απόφαση του WhatsApp να επιβάλλει ξαφνικά νέους όρους χρήσης που του επιτρέπουν να μοιραστεί τα δεδομένα των χρηστών του με το Facebook και μάλιστα με τρόπο που δεν αφήνει περιθώρια αντιρρήσεων: “Είτε συναινείτε είτε διαγράψτε τον λογαριασμό σας”, ενημερώνει η εφαρμογή. Μήπως λοιπόν θα πρέπει, όπως πολλοί άλλοι χρήστες της εφαρμογής, να αναζητήσετε κι εσείς εναλλακτικές λύσεις;
Το WhatsApp καλείται να λύσει μια δύσκολη “εξίσωση”, τα “απόνερα” της οποίας το έχουν πλήξει σφόδρα την τελευταία εβδομάδα. Η κορυφαία πλατφόρμα ανταλλαγής μηνυμάτων στον κόσμο ισχυρίζεται ότι η ασφάλεια και το απόρρητο των δεδομένων των χρηστών της βρίσκονται στο DNA της, αλλά την ίδια στιγμή ανήκει στην πιο “άπληστη” μηχανή συλλογής δεδομένων στον κόσμο, το Facebook. Και η εξισορρόπηση μεταξύ αυτών των δύο έγινε πολύ δυσκολότερη πλέον, καθώς βρέθηκε να απειλεί τους χρήστες του με διαγραφή λογαριασμών παρεκτός και αν αποδεχθούν τη νέα πολιτική του όσον αφορά τα δεδομένα των χρηστών που τέθηκε σε ισχύ στις 8 Φεβρουαρίου.
Η αναπόφευκτη αντίδραση των χρηστών ανάγκασε τον επικεφαλής του WhatsApp να χρησιμοποιήσει το “βήμα” του Twitter για να υπερασπιστεί την απόφαση της εφαρμογής και την περίεργη σχέση της με το Facebook, που έχει εξελιχθεί σε μια φούσκα έτοιμη να σκάσει. Κι αυτό γιατί εκατομμύρια χρήστες σε όλο τον κόσμο αναζητούν τώρα εναλλακτικές.
Το θέμα βέβαια δεν είναι τωρινό. Ξεκίνησε από το 2014 όταν το Facebook εξαγόρασε την εφαρμογή ανταλλαγής μηνυμάτων. Τι άλλαξε όμως τόσο ξαφνικά που τώρα το θέμα έχει προκαλέσει τόσο μεγάλη αντίδραση;
Η ιστορία ξεκίνησε πριν έναν μήνα, με την αυστηροποίηση της πολιτικής απορρήτου της Apple, την οποία τo Facebook επέκρινε σφόδρα. Το WhatsApp, δε, το οποίο αναμφισβήτητα επλήγη περισσότερο από την νέα πολιτική της Apple, παραπονέθηκε ότι η συλλογή δεδομένων που κάνει παρουσιάστηκε εσφαλμένα και ότι το iMessage της Apple δεν υπόκειται στους ίδιους κανόνες, κάτι που χαρακτήρισε άδικο.
Η απάντηση της Apple ήταν άμεση και κατέδειξε ότι τα μεταδεδομένα του WhatsApp αποκάλυπταν πολύ περισσότερα για τους χρήστες του από ό,τι τα μεταδεδομένα της εφαρμογής iMessage, επιβεβαιώνοντας τις ανησυχίες πλήθους ανθρώπων.
Το WhatsApp συνέχισε βέβαια να υπερασπίζεται την πολιτική απορρήτου που ακολουθεί, επιβεβαιώνοντας ότι μοιράστηκε ελάχιστα στοιχεία των χρηστών του με το Facebook και επισημαίνοντας ότι όλα τα δεδομένα που συγκεντρώνει είναι απαραίτητα για τη λειτουργία της πλατφόρμας που εξυπηρετεί καθημερινά 2 δισεκατομμύρια χρήστες και διακινεί 100 δισεκατομμύρια μηνύματα.
Οι πρώτες αντιδράσεις ωστόσο εμφανίστηκαν αρκετά νωρίτερα και συγκεκριμένα τον Οκτώβριο, όταν το WhatsApp επιβεβαίωσε ότι μετεξελίσσεται σε πλατφόρμα αγορών, γεγονός που προκάλεσε ανησυχίες σχετικά με τη σχέση της εφαρμογής με το Facebook και το πώς θα εμπορευματοποιηθούν τα δεδομένα των χρηστών της στον “βωμό” των επιχειρήσεων που φιλοξενεί το τελευταίο. Κι αυτό γιατί κατέστη σαφές πιο θα είναι τελικά το τίμημα για τη δωρεάν χρήση του WhatsApp.
Οι αντιδράσεις κορυφώθηκαν την προηγούμενη εβδομάδα, όταν το WhatsApp προχώρησε στην αμφιλεγόμενη, αναγκαστική αλλαγή των όρων χρήσης της υπηρεσίας.
Κι αυτό γιατί το θέμα πλέον δεν αφορά την μόνο τη κοινή χρήση γενικών δεδομένων με το Facebook, κάτι που γίνεται ήδη, αλλά τη χρήση δεδομένων για εμπορικούς λόγους. Στην Ευρώπη, βέβαια, τα πράγματα είναι διαφορετικά καθώς ο κανονισμός GDPR περιορίζει τη χρήση δεδομένων χρηστών από το WhatsApp και έτσι η εφαρμογή δεν κοινοποιεί τα στοιχεία αυτά στο Facebook.
Το θέμα αναδείχθηκε με πηχυαίους τίτλους από μέσα ενημέρωσης και προκάλεσε μεγάλη αναταραχή στα κοινωνικά δίκτυα.
Ακολούθησε δε η προτροπή του Έλον Μασκ προς τους χρήστες να στραφούν στο Signal, μια μικρότερη αλλά πιο ασφαλή εναλλακτική υπηρεσία ανταλλαγής μηνυμάτων, που συνδυάζει τη χρηστικότητα του WhatsApp χωρίς τα “κενά” στους τομείς της ασφάλειας και χωρίς αμφιλεγόμενες πρακτικές διαχείρισης των δεδομένων των χρηστών.
Έκτοτε η δημοφιλία του Signal έχει εκτοξευθεί, τάση που αναμένεται να συνεχιστεί καθώς οι νέοι χρήστες θα προσκαλούν κι άλλους στην πλατφόρμα του. Κι αυτό χωρίς το Signal να χρειαστεί να προβεί σε ιδιαίτερες κινήσεις μάρκετινγκ παρά μόνο να τονίσει ότι δεν είναι Facebook, αφήνοντας το WhatsApp να κάνει τα υπόλοιπα.
Αξίζει να σημειωθεί δε ότι το WhatsApp χρησιμοποιεί το πρωτόκολλο κρυπτογράφησης του Signal, μόνο που το δικό του είναι κλειστού κώδικα σε αντίθεση με του Signal που είναι ανοιχτού κώδικα, επιτρέποντας στην κοινότητα να εντοπίζει και να αναφέρει σφάλματα και ευπάθειες.
WhatsApp ή όχι
Το ερώτημα λοιπόν που απασχολεί εκατομμύρια ανθρώπους είναι αν πρέπει κάποιος να σταματήσει να χρησιμοποιεί το WhatsApp ή όχι. Με μια πρώτη ανάγνωση, η απάντηση είναι όχι, καθώς δεν έχει αλλάξει κάτι επί της ουσίας. Η κοινή χρήση των δεδομένων του δεν έχει αλλάξει πραγματικά, το επίπεδο ασφάλειάς του επίσης, ενώ εξακολουθεί να παραμένει η μεγαλύτερη διαθέσιμη κρυπτογραφημένη end-to-end πλατφόρμα. Καλύτερη από το SMS και το Messenger του Facebook, ασφαλέστερη από το iMessage της Apple και με προεπιλεγμένη end-to-end κρυπτογράφηση σε αντίθεση με το Telegram.
Αν εξετάσει όμως κανείς το θέμα βαθύτερα, η απάντηση αποδεικνύεται δυσκολότερη. Κι αυτό γιατί το WhatsApp μετατρέπεται σε πλατφόρμα αγορών. Έτσι, ενώ τα μηνύματά των χρηστών του είναι προστατευμένα από τα αδιάκριτα μάτια (εκτός από τα μάτια των κυβερνήσεων, φυσικά), όσο η πλατφόρμα χτίζει τις εμπορικές σχέσεις της με επιχειρήσεις ίσως μπει στον πειρασμό να βάλει το “δάχτυλο στο μέλι”, ήτοι στα προσωπικά δεδομένα τους, προκειμένου να επιταχύνει το νέο μοντέλο ανάπτυξής της.
Στο σημείο λοιπόν που βρίσκεται το WhatsApp θα πρέπει να αποφασίσει ποια είναι η βασική του προτεραιότητα, η εμπορευματοποίηση ή διασφάλιση της βάσης των χρηστών του. Γιατί καραδοκούν εναλλακτικές λύσεις, όπως το Signal.
Βέβαια, η αλήθεια είναι ότι το WhatsApp αντέχει να χάσει μερικά εκατομμύρια χρηστών ως αντίτιμο για τις εμπορικές επιδιώξεις του, καθώς ξέρει ότι θα διατηρήσει τη συντριπτική, αδιάφορη πλειοψηφία των χρηστών του.
Για όσους όμως σκέφτονται τι πρέπει να κάνουν, δηλαδή να εγκαταλείψουν το WhatsApp ή όχι, η συμβουλή μου είναι η εξής:
Πρώτον ανεξάρτητα από τις συγκεκριμένες αλλαγές που εφαρμόζονται, δεν υπάρχουν βραχυπρόθεσμοι κίνδυνοι. Έχετε χρόνο να το σκεφτείτε. Ωστόσο, αυτός που περιγράψαμε παραπάνω είναι ο νέος δρόμος που έχει χαράξει το WhatsApp, αντίθετα με τις επί χρόνια υποσχέσεις ότι δεν θα “υποκύψει” στο δέλεαρ του εμπορίου. Επομένως, εάν θέλετε τα μηνύματά σας να είναι ασφαλή, τώρα είναι η κατάλληλη στιγμή να αναζητήσετε εναλλακτική λύση – το ίδιο θα κάνουν και πολλές από τις επαφές σας.
Δεύτερον, το Facebook έχει μια πιο μακροπρόθεσμη φιλοδοξία, να ενσωματώσει πλήρως τις εφαρμογές του WhatsApp, Messenger και Instagram. Κι αν εγείρονται ερωτήματα για τα δεδομένα των χρηστών του WhatsApp, να σημειωθεί ότι οι πολιτικές απορρήτων των άλλων δύο εφαρμογών είναι απύθμενα χειρότερες. Επομένως, θα πρέπει να φανείτε “γενναίοι” και να αποφύγετε περαιτέρω αλλαγές στο μέλλον. Με άλλα λόγια πρέπει τώρα να αποφασίσετε αν “είστε πελάτης του Facebook ή προϊόν του”.
Σε κάθε περίπτωση, ακόμη και αν ηρεμήσουν τα πράγματα τις επόμενες μέρες, το ερώτημα “αν αυτό είναι η αρχή του τέλους για την απλή εφαρμογή ανταλλαγής μηνυμάτων που απέκτησε το Facebook πριν από χρόνια”, παραμένει. Αν δηλαδή το Facebook αποφάσισε να αλλάξει πορεία στο WhatsApp, βήμα-βήμα, έως ότου ευθυγραμμιστεί με την υπόλοιπη αυτοκρατορία του. Εάν ναι, όλοι οι φόβοι που πρωτοεκφράστηκαν το 2014 θα έχουν βγει αληθινοί.
πηγή: capital.gr
