Τι πρέπει να κάνετε αν σας δώσουν ένα χαρτονόμισμα ευρώ με κηλίδα από μελάνη; Χωρίς δεύτερη σκέψη θα πρέπει να το επιστρέψετε, συμβουλεύει η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα.
Καθώς οι ληστείες σε ATM έχουν γίνει στην Ελλάδα σχεδόν καθημερινό φαινόμενο, τραπεζικά στελέχη εκτιμούν ότι θα εμφανίζονται στην αγορά όλο και περισσότερα χαρτονομίσματα με εμφανείς κηλίδες από μελάνη. Όσοι δεν προσέξουν και τα πάρουν, θα έχουν ξεπλύνει, άθελά τους, κλεμμένα χαρτονομίσματα!
Η ΕΚΤ συμβουλεύει τους συναλλασσόμενους να είναι πολύ προσεκτικοί με τα… μελανιασμένα χαρτονομίσματα: μην τα δεχτείτε γιατί είναι πιθανότατα κλεμμένα.
Αντικλεπτικό σύστημα
Η μελάνη σε αυτά τα τραπεζογραμμάτια, εξηγεί η κεντρική τράπεζα, προέρχεται από αντικλεπτικές συσκευές, γνωστές επίσης ως έξυπνα συστήματα αχρήστευσης τραπεζογραμματίων (intelligent banknote neutralisation system – IBNS), οι οποίες ενεργοποιούνται όταν εγκληματίες ανοίγουν ένα φυλασσόμενο κιβώτιο μετρητών, όπως ένα ΑΤΜ ή ένα χρηματοκιβώτιο σε όχημα χρηματαποστολής.
Τα συστήματα αυτά καθιστούν τα κλεμμένα τραπεζογραμμάτια άχρηστα και άνευ αξίας, μειώνοντας έτσι τον κίνδυνο οι εμπορικές επιχειρήσεις, οι τράπεζες και οι λοιποί φορείς που κατ’ επάγγελμα διαχειρίζονται μετρητά να πέσουν θύματα εγκληματικής ενέργειας.
Πώς μπορείτε, όμως, να αναγνωρίσετε ένα κλεμμένο τραπεζογραμμάτιο το οποίο έχει κηλιδωθεί από μελάνη;
Η ΕΚΤ εξηγεί ότι, όταν ένα τραπεζογραμμάτιο κηλιδώνεται από σύστημα IBNS, η μελάνη ασφαλείας εμποτίζει το τραπεζογραμμάτιο και αφήνει ίχνη που συνήθως είναι περισσότερο εμφανή στις άκρες του τραπεζογραμματίου.
Οι μελάνες ασφαλείας που χρησιμοποιούνται συχνότερα έχουν χρώμα έντονο μωβ, πράσινο, μπλε, κόκκινο ή μαύρο. Η μελάνη συνήθως ρέει από τις άκρες προς το κέντρο των τραπεζογραμματίων και αφήνει ένα χαρακτηριστικό αποτύπωμα.
Μερικές φορές, τα χημικά που χρησιμοποιούν οι εγκληματίες για να πλύνουν τα τραπεζογραμμάτια στην προσπάθειά τους να αφαιρέσουν τη μελάνη μπορούν να αλλάξουν το χρώμα. Ως αποτέλεσμα, τα αρχικά χρώματα των τραπεζογραμματίων μπορούν επίσης να αλλοιωθούν και ορισμένα χαρακτηριστικά ασφαλείας μπορεί να καταστραφούν ή ακόμα και να εξαφανιστούν.
Η ΕΚΤ σημειώνει, πάντως, ότι μπορεί να μην είναι όλα τα κηλιδωμένα από μελάνη χαρτονομίσματα κλεμμένα. Αν πάνω στο τραπεζογραμμάτιο υπάρχουν πολύ αμυδρές κηλίδες ή ορισμένα μικρά σημάδια και οι άκρες είναι άθικτες, τότε τα σημάδια έχουν πιθανότατα προκληθεί τυχαία, για παράδειγμα, από ένα στυλό που χάνει μελάνη. Αυτά τα τραπεζογραμμάτια είναι απίθανο να έχουν κλαπεί και μπορούν να γίνουν δεκτά.
Τι πρέπει να κάνετε
Πώς θα πρέπει να αντιδράσει, όμως, ένας συναλλασσόμενος, αν κάποιος του δώσει τραπεζογραμμάτιο, το οποίο έχει ξεκάθαρα κηλιδωθεί από μελάνη αντικλεπτικής συσκευής;
Μην το δεχτείτε και ζητήστε ένα άλλο, συμβουλεύει η ΕΚΤ, αφού δεν μπορείτε να είστε σίγουροι ότι το άτομο που σας δίνει το τραπεζογραμμάτιο είναι ο νόμιμος κάτοχος του.
Επίσης, πρέπει να αρνηθείτε τραπεζογραμμάτια που έχουν υποστεί λεύκανση ή που παρουσιάζουν χρωματικές αλλοιώσεις, γιατί κατά πάσα πιθανότητα οι εγκληματίες προσπάθησαν να αφαιρέσουν τους λεκέδες από μελάνη που προκάλεσε το σύστημα IBNS, πλένοντας ή λευκαίνοντας τα τραπεζογραμμάτια.
Αν έχετε δεχτεί τραπεζογραμμάτιο που έχει κηλιδωθεί από μελάνη, θα πρέπει να το παραδώσετε στην τράπεζά σας ή στην Τράπεζα της Ελλάδος, εξηγώντας πώς βρέθηκε στα χέρια σας. Η ΤτΕ θα ελέγξει αν οι κηλίδες από μελάνη έγιναν από σύστημα IBNS. Επίσης, ενδέχεται να ενημερώσει την αστυνομία που μπορεί να χρησιμοποιήσει τα τραπεζογραμμάτια ως αποδεικτικά στοιχεία για την καταδίκη των υπεύθυνων εγκληματιών.
Αν οι έρευνες δείξουν ότι οι κηλίδες από μελάνη έγιναν από σύστημα IBNS, ενδέχεται να μην δικαιούστε αποζημίωση, προειδοποιεί η ΕΚΤ. Οι εθνικές κεντρικές τράπεζες μπορούν να ανταλλάξουν τραπεζογραμμάτια ευρώ κηλιδωμένα από αντικλεπτικές συσκευές μόνο κατόπιν αιτήματος του αρχικού κατόχου, ο οποίος ήταν το θύμα της εγκληματικής ενέργειας που προκάλεσε την κηλίδωση των τραπεζογραμματίων.
Αν οι έρευνες επιβεβαιώσουν ότι οι κηλίδες από μελάνη δεν έγιναν από σύστημα IBNS και ότι τα σημάδια στο τραπεζογραμμάτιο έχουν προκληθεί τυχαία, θα λάβετε ένα νέο τραπεζογραμμάτιο ή το αντίστοιχο ποσό θα πιστωθεί στον τραπεζικό σας λογαριασμό, σημειώνει η κεντρική τράπεζα.
Μετρητά με… κόλλα
Σύμφωνα με την ΕΚΤ, εκτός από τη μελάνη υπάρχουν και άλλα μέσα προστασίας των μετρητών, όπως η κόλλα.
Στο εσωτερικό μιας κασέτας ΑΤΜ όλα τα τραπεζογραμμάτια είναι ενωμένα με κόλλα σχηματίζοντας ένα συμπαγές τούβλο. Αν κάποιος προσπαθήσει να αφαιρέσει μεμονωμένα τραπεζογραμμάτια, αυτά σκίζονται σε κομμάτια.
Έτσι, ένα χαρτονόμισμα κολλημένο με σελοτέιπ μπορεί να μην είναι “αθώο”, αλλά να προέρχεται από ληστεία σε ΑΤΜ.
