Είναι η ταφή των νεκρών μια πρακτική μοναδική για τον Χόμο Σάπιενς; Ή μήπως άλλοι πρώτοι άνθρωποι, όπως οι Νεάντερταλ, έθαβαν επίσης τα αγαπημένα τους πρόσωπα κάτω από τη γη; Πρόκειται για ένα ζήτημα που απασχολεί εδώ και πολύ καιρό τους αρχαιολόγους.
Τώρα, η ταφική συμπεριφορά παρέχει πολλά στοιχεία που θα μπορούσαν να ρίξουν φως στις γνωστικές ικανότητες και τα κοινωνικά έθιμα των Νεάντερταλ και αν, όπως και οι σύγχρονοι άνθρωποι, ήταν ικανοί να σκέφτονται συμβολικά.
Δεκάδες θαμμένοι σκελετοί Νεάντερταλ έχουν ανακαλυφθεί στην Ευρώπη και σε περιοχές της Ασίας τα τελευταία 150 χρόνια. Οι πιο καλοδιατηρημένοι, ωστόσο, βρέθηκαν στις αρχές του 20ού αιώνα και η ανασκαφή τους δεν έγινε με σύγχρονες μεθόδους. Αυτό οδήγησε σε σκεπτικισμό σχετικά με το κατά πόσον η πρακτική ταφής των Νεάντερταλ γινόταν σκόπιμα.
Μια νέα ανάλυση ενός σκελετού 41.000 ετών ενός παιδιού Νεάντερταλ, που βρέθηκε σε μια γαλλική σπηλιά στη δεκαετία του 1970, παρέχει νέα στοιχεία ότι οι άνθρωποι της Λίθινης Εποχής έθαβαν σκόπιμα τους νεκρούς τους.
Γάλλοι και Ισπανοί ερευνητές επανεξέτασαν τα υπολείμματα χρησιμοποιώντας σύγχρονες μεθόδους υψηλής τεχνολογίας, έκαναν εκ νέου ανασκαφή στον αρχικό αρχαιολογικό χώρο όπου βρέθηκαν τα οστά στο La Ferrassie, στη νοτιοδυτική Γαλλία, και επανεξέτασαν τα σημειωματάρια και τα ημερολόγια πεδίου από την αρχική ανασκαφή.
Το συμπέρασμά στο οποίο κατέληξαν είναι ότι η σορός ενός 2χρονου Νεάντερταλ ήταν σκόπιμα τοποθετημένη σε ένα σκαμμένο λάκκο στο ίζημα.
Η απουσία σημαδιών από σαρκοφάγα ζώα που μπορεί να είχαν προσπαθήσει να διαμελίσουν ένα ακάλυπτο σώμα και το γεγονός ότι τα οστά ήταν σχετικά αδιάσπαστα, υποδηλώνουν ότι το σώμα καλύφθηκε γρήγορα, ανέφεραν οι ερευνητές. Τα λείψανα ήταν επίσης καλά διατηρημένα (καλύτερα από τα οστά ζώων που βρέθηκαν στο ίδιο στρώμα της γης) παρά το γεγονός ότι ανήκουν σε ένα παιδί. Οι σκελετοί των παιδιών έχουν συνήθως πιο ευαίσθητα οστά.
Η θέση του σκελετού υποδεικνύει επίσης ότι το παιδί είχε τοποθετηθεί εκεί σκόπιμα. Το κεφάλι, που έδειχνε προς τα ανατολικά, ήταν πιο ψηλά από το υπόλοιπο σώμα παρόλο που η γη είχε κλίση προς τα δυτικά.
«Η προέλευση των ταφικών πρακτικών έχει σημαντικές επιπτώσεις στην εμφάνιση των λεγόμενων σύγχρονων γνωστικών ικανοτήτων και συμπεριφοράς», ανέφερε η μελέτη. «Αυτά τα νέα αποτελέσματα παρέχουν σημαντικές πληροφορίες για τη συζήτηση σχετικά με τη χρονολογία της εξαφάνισης των Νεάντερταλ, και τη συμπεριφορική ικανότητα, συμπεριλαμβανομένης της πολιτιστικής και συμβολικής έκφρασης, αυτών των ανθρώπων».
Οι ερευνητές από το Γαλλικό Εθνικό Κέντρο Επιστημονικής Έρευνας, το Muséum National d’Histoire Naturelle στο Παρίσι και το Πανεπιστήμιο της Χώρας των Βάσκων στην Ισπανία εντόπισαν 47 οστά που ανήκουν στον σκελετό του παιδιού που δεν είχαν προηγουμένως ταυτοποιηθεί.
Ένα κομμάτι οστού βρέθηκε να είναι 41.000 ετών. Οι ερευνητές επιβεβαίωσαν ότι το οστό ανήκε σε Νεάτερνταλ αναλύοντας το μιτοχονδριακό DNA του θραύσματος.
Το παιδί ήταν ένα από τα οκτώ σύνολα σκελετικών υπολειμμάτων που βρέθηκαν στην περιοχή.
Τελετουργικά ταφής
Πιθανές ενδείξεις ταφής βρέθηκαν επίσης σε μια από τις πιο διάσημες τοποθεσίες Νεάντερταλ, το σπήλαιο Shanidar στο Κουρδιστάν, που βρίσκεται στο βόρειο Ιράκ. Σε αυτή την τοποθεσία βρίσκονται τα υπολείμματα 10 Νεάντερταλ ανδρών, γυναικών και παιδιών. Βρέθηκαν με αρχαίες συγκεντρώσεις γύρης, γεγονός που υποδηλώνει ότι οι Νεάντερταλ ενδέχεται να έχουν συμπεριλάβει λουλούδια ως μέρος των τελετών κηδείας τους.
Πιο πρόσφατες ανασκαφές στο σπήλαιο Shanidar έχουν φέρει στο φως περισσότερα υπολείμματα από Νεάντερταλ, τα οποία η πρώιμη έρευνα δείχνει ότι θάφτηκαν σκοπίμως.
Άλλες έρευνες έχουν δείξει ότι υπήρχε μεγάλη ποικιλομορφία στον τρόπο με τον οποίο οι Ευρωπαίοι Νεάντερταλ αντιμετώπιζαν τους νεκρούς συγγενείς τους την περίοδο που προηγείται της εξαφάνισής τους περίπου πριν από 40.000 χρόνια – συμπεριλαμβανομένου του κανιβαλισμού.
Η ομάδα των ερευνητών σημείωσε ότι τα σημερινά αναλυτικά πρότυπα θα πρέπει να εφαρμοστούν στα άλλα σκελετικά υπολείμματα στην τοποθεσία La Ferrassie για να εκτιμηθεί εάν θάφτηκαν και αυτά.
Η έρευνα δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Scientific Reports τον Δεκέμβριο.
Neanderthal child’s skeleton buried 41,000 years ago may solve long-standing mystery
