Παιδιά που θυμίζουν αγρίμια κλειδωμένα σε κλουβιά: Με απίστευτη ενέργεια που αναπόφευκτα εκτονώνουν χοροπηδώντας πάνω στους καναπέδες ή ξεσπώντας στους γονείς και τα αδέλφια τους, με κεφάλια “κουδούνια” από τις πολλές ώρες στις οθόνες, με εμφάνιση αλλόκοτων συμεριφορών όπως τικ και ψυχωσωματικών αντιδράσεων (π.χ. συχνοουρία), με κανένα πλέον πρόγραμμα ύπνου, καμία διάθεση για μελέτη και μία ακόρεστη όρεξη για φαγητό. Δεν είμαστε ειδικοί για να κρίνουμε αν πρέπει ή όχι να ανοίξουν τα σχολεία, ούτε μπορούμε να πούμε με βεβαιότητα τι επιπτώσεις θα έχει αυτός ο χρόνος που πέρασε στην ακαδημαϊκή πορεία των παιδιών μας.
Αναφορικά με την ψυχική και σωματική υγεία των παιδιών μας, όμως, δεν ξέρουμε πόσα παραπάνω σημάδια πρέπει να δούμε για να καταλάβουμε, ότι το πρόβλημα είναι ήδη εδώ και απαιτεί άμεση αντιμετώπιση.
Η παιδίατρος κ. Τατιάνα Σπίγγου, ο αθλητικός ψυχολόγος-επικοινωνιολόγος κ. Αχιλλέας Υφαντίδης και ο καθηγητής Φυσικής Αγωγής-Πρόεδρος του Συλλόγου Πτυχιούχων Φυσικής Αγωγής Αττικής κ. Κωνσταντίνος Παπούλιας μιλούν στο Infokids.gr κάνοντας έκκληση κυρίως στους γονείς (αφού κανείς άλλος δεν φαίνεται να έχει ενδιαφερθεί για το ζήτημα αυτό), να προστατεύσουν τα παιδιά τους από τις επιπτώσεις που θα έχει η απομάκρυνσή τους από τον αθλητισμό λόγω lockdown.
Τατιάνα Σπίγγου, Παιδίατρος: «Καθημερινά και απαρέγκλιτα μία ώρα την ημέρα τα παιδιά να βγαίνουν έστω για περπάτημα»
«Βλέπουμε ότι τα περισσότερα παιδιά δεν βγαίνουν καθόλου έξω –δεν έχουν χάσει μόνο την δυνατότητα της άθλησης, αλλά και την διάθεση να βγουν έξω, έστω για ένα περπάτημα. Έχουν πέσει σε μια ‘συναισθηματική παγίδα’, ότι ο κόσμος τους είναι πλέον ψηφιακός και δυσκολεύονται να περάσουν στον πραγματικό κόσμο και να βγουν έξω. Ανασταλτικά σε όλο αυτό, βέβαια, δρα και ο περιορισμός του μηνύματος, ενώ αρνητικό είναι και το γεγονός, ότι έκλεισαν οι υπαίθριοι χώροι άθλησης των παιδιών, τα παρκάκια με τις κούνιες, όπου η δυνατότητα μετάδοσης του ιού είναι πολύ μικρή.
Προσωπικά βλέπω παιδιά που έχουν αρχίσει να είναι ωχρά και συζητώντας με τους γονείς ανακαλύπτω, ότι αυτό οφείλεται στο ότι τα παιδιά δεν βγαίνουν έξω, σχεδόν εδώ και δύο μήνες, να πάρουν λίγο ήλιο και λίγο καθαρό αέρα.
Ο συνδυασμός του περιορισμού της κίνησης και της υπερφαγίας θα οδηγήσει πολλά παιδιά στο να πάρουν βάρος. Σε έναν αναπτυσσόμενο οργανισμό αυτό μπορεί να είναι πάρα πολύ δύσκολο να αντιστραφεί –ειδικά σε κρίσιμες ηλικίες, όπως είναι η εφηβεία ή και τα 2-3 χρόνια. Τότε είναι που αυξάνεται ο αριθμός των λιποκυττάρων και είναι δύσκολο να ξεφορτωθεί το παιδί το βάρος αυτό αργότερα. Αυτός είναι ο άμεσος κίνδυνος που διατρέχουν τα παιδιά.
Ο δεύτερος κίνδυνος είναι, ότι αποκτούν συνήθειες που δεν ανατρέπονται πολύ εύκολα, ώστε να ξαναμπούν τα παιδιά στη συνήθεια της κίνησης. Ενώ μακροπρόθεσμα ένας τρίτος κίνδυνος μπορεί να έχει να κάνει και με την ανάπτυξη των οστών. Γιατί, για να αναπτυχθεί ένας σκελετός σωστά πρέπει να έχει το ερέθισμα της κίνησης και της καταπόνησης, με το τρέξιμο, με το σκαρφάλωμα. Όλο αυτό έρχεται σε μία εποχή που τα παιδιά ήδη είχαν περιορισμένη κίνηση, γιατί και οι 2-3 ώρες άθλησης ανά εβδομάδα δεν ήταν επαρκείς. Τα παιδιά έχασαν, όμως, ακόμα και το καθημερινό περπάτημα, να πάνε στο σχολείο ή στο φροντιστήριο.
Αυτός ο προβληματισμός υπάρχει σε όλες τις χώρες και όλοι προσπαθούν να βρουν τρόπους να αντιστρέψουν αυτούς τους κινδύνους. Σίγουρα πρόκειται για μία κρίση που θα φέρει και τέτοιες δυσκολίες, αλλά δεν θα πρέπει να μας ξεφύγει το πρόβλημα.
Στους γονείς θέλω να πω να φτιάξουν μία νέα κανονικότητα -αυτό είναι το Α και το Ω- και μάλιστα με λεπτομέρεια, σαν ένα εβδομαδιαίο πρόγραμμα που να περιλαμβάνει και την διατροφή και την κίνηση. Που ώρα με την ώρα θα έχει όλες τις δραστηριότητες και μεταξύ αυτών θα μπαίνει απαρέγκλιτα και μία ώρα για την κίνηση. Αναγκαστικά θα αυτοσχεδιάσουμε ως γονείς και θα πρέπει να φτιάξουμε μια νέα κανονικότητα, στην οποία οπωσδήποτε να υπάρχει η κίνηση.»
Αχιλλέας Υφαντίδης, Αθλητικός ψυχολόγος-επικοινωνιολόγος: «Η καραντίνα δεν σταματάει την προπόνηση. Απλά την αλλάζει.»
«Η πανδημία και τα συνεπαγόμενα περιοριστικά μέτρα, δεν επηρεάζουν καταλυτικά μόνο την αθλητική δραστηριότητα αλλά και την ψυχολογία των παιδιών – αθλητών και των γονέων τους.
Η αίσθηση απώλειας μίας ευχάριστης ρουτίνας και διεξόδου διασκέδασης, κοινωνικοποίησης, άθλησης και μάθησης, που βιώνει το παιδί – αθλητής συνοδεύεται από δυσαρέσκεια, αποπροσανατολισμό και απορρύθμιση, αύξηση του εκνευρισμού και απομόνωση.
Το παιδί καλείται να αποκωδικοποιήσει, να αντιμετωπίσει και να ανταπεξέλθει σε νέα δεδομένα εν καιρώ καραντίνας κυρίαρχα των οποίων είναι η δραματική μείωση της φυσικής άσκησης, ο ακαθόριστος χρόνος ουσιαστικής επανόδου στην κανονικότητα και η παράλληλη ψυχική κούραση του ίδιου και της οικογένειάς του από τις συνθήκες εγκλεισμού.
Με αυτά τα δεδομένα, είναι ακόμη μεγαλύτερη η ευθύνη των γονιών, των δασκάλων και των προπονητών τους να διασφαλίσουν ένα δημιουργικό πλαίσιο – “ασπίδα” για την σωματική υγεία, την πνευματική ισορροπία αλλά και την ψυχική ευεξία των παιδιών – αθλητών λειτουργώντας όχι μόνο ως πρότυπα ψύχραιμης συμπεριφοράς αλλά και ως παραδείγματα γόνιμης και δημιουργικής δράσης.
“Κλειδί” αυτής της διαδικασίας είναι η συνειδητοποίηση του παιδιού – με τη βοήθεια των γονιών και των προπονητών του – ότι η προπόνηση δεν σταματάει λόγω καραντίνας. Απλά συνεχίζεται με άλλα μέσα, με άλλους τρόπους, με άλλες διαδικασίες και σε άλλα «γήπεδα».
Προπόνηση και μάλιστα ιδιαίτερα απαιτητική, είναι καθημερινή διαχείριση των ατομικών και διαπροσωπικών συγκρούσεων μέσα στο οικογενειακό περιβάλλον καθώς και η ικανότητα να εναρμονίζεται το παιδί με τις ανάγκες και τις επιθυμίες των άλλων γύρω του προκειμένου να ενισχύεται το συνεργατικό περιβάλλον.
Προπόνηση είναι να μάθει να διεκδικεί αλλά και να σχεδιάζει ποιοτικό χρόνο με τους γονείς του, να μην περιμένει πάντα «έτοιμη τροφή» αλλά να μάθει να παίρνει πρωτοβουλίες και να αυτοσχεδιάζει. Αν δεν μπορεί αρχικά, ευθύνη των γονιών είναι να το ενθαρρύνουν προς αυτή την κατεύθυνση μέσω της έμπνευσης, του διαλόγου και κυρίως, του παραδείγματος.
Προπόνηση όμως είναι να μάθει να διεκδικεί και να υλοποιεί το παιδί εναλλακτικούς τρόπους προπόνησης που οι προπονητές θα του παρέχουν μέσω του διαδικτύου. Προπόνηση είναι να μάθει να λειτουργεί και να βελτιώνεται σε «κλειστό χώρο», κάτω από πίεση, κάτω από διαρκώς μεταβαλλόμενες, ενίοτε και χαοτικές συνθήκες.
Προπόνηση είναι να μάθει να ζητάει διευκρινήσεις από τους προπονητές του για ό,τι δεν καταλαβαίνει, χωρίς να ντρέπεται να επικοινωνήσει μαζί τους και χωρίς να φοβάται “μήπως με κριτικάρουν ή καταλάβουν ότι δεν είμαι αρκετά έξυπνο επειδή τους ρωτάω».
Προπόνηση είναι να συνειδητοποιούν ότι εκατομμύρια παιδιά στον κόσμο βρίσκονται στη δική τους τη θέση και παρόλα αυτά, κάποια συνεχίζουν να προσπαθούν να βελτιώνονται με ασκησιολόγια, μελέτη και προγραμματισμένες καθημερινές ατομικές αθλητικές δραστηριότητες μέσα και έξω από το σπίτι όταν κάποια άλλα βουλιάζουν στον καναπέ και στα διαδικτυακά παιχνίδια από τα τάμπλετς και τα κινητά.
Προπόνηση είναι να μάθουν να σέβονται τον κόπο, την αγωνία και τα όρια των άλλων. Ειδικά αυτών που μοχθούν νυχθημερόν για να προστατευθεί η υγεία, η ασφάλεια και η εύρυθμη λειτουργία της καθημερινότητας των πολιτών μπαίνοντας οι ίδιοι σε κίνδυνο. Μαθαίνουν έτσι να αναγνωρίζουν, να σέβονται και να τιμούν το καθήκον, την πειθαρχία, την ευγενή άμιλλα, καλλιεργώντας το πολύτιμο χαρακτηριστικό της ενσυναίσθησης.
Προπόνηση είναι να μάθει το παιδί να αξιοποιεί τον περιορισμό του στο σπίτι καλλιεργώντας με τη διαδικτυακή καθοδήγηση του προπονητή νοητικές τεχνικές ενδυνάμωσης της αντίληψης, της μάθησης, της αθλητικής αποδοτικότητας όπως η νοερή απεικόνιση αγώνων, προπονητικών διαδικασιών, φοβικών καταστάσεων, προκειμένου να αποκτήσει μεγαλύτερο αυτοέλεγχο ως αθλητής αλλά και ως προσωπικότητα.
Προπόνηση είναι να μάθει να ξεχωρίζει το αληθινό από το ψεύτικο, αυτό που έχει αξία από το κίβδηλο με την προσεκτική καθοδήγηση του γονιού στον γοητευτικό, χρήσιμο αλλά και τόσο επικίνδυνο κόσμο των social media. Να μάθει να ξεχωρίζει τα fake news, να μάθει να αποκτά κριτική σκέψη, να μάθει να αναλύει, να αποφασίζει, να προσανατολίζεται κοινωνικά, να συνειδητοποιεί τα κόστη των αποφάσεων, να ωριμάζει.
Προπόνηση είναι να μάθει να φροντίζει το σώμα, το πνεύμα και την ψυχή του σε συνθήκες εικονικής αδράνειας. Να μάθει να φροντίζει τη διατροφή του ακόμη και σε συνθήκες χαλαρότητας, να μάθει να μελετά και να ανακαλύπτει νέες πτυχές του αθλητικού κόσμου που αγαπάει, να μάθει να ρυθμίζει τον εαυτό του να είναι παραγωγικό σε κάθε συνθήκη όπως οι αγαπημένοι αθλητικοί ήρωές του που φροντίζουν σώμα, πνεύμα και ψυχή για να παραμένουν ανταγωνιστικοί σε ένα άκρως απαιτητικό περιβάλλον.
Αυτή η πολύτιμη διαδικασία μάθησης για το παιδί θα συντελεστεί είτε με τη βοήθεια του ενήλικα είτε χωρίς αυτή. Απλώς… αν δεν υπάρχει η σωστή καθοδήγηση και υποστήριξη, η διαδικασία αυτή θα είναι αναποτελεσματική και η μάθηση θα συντελεστεί με σημαντικές ελλείψεις και με υψηλά κόστη για την ψυχή του παιδιού. Ευθύνη μας είναι να διευκολύνουμε, να ενισχύσουμε και να διευρύνουμε τη μάθηση αυτή. Και είναι αποκλειστικά στο δικό μας χέρι να το πετύχουμε, παρά τα μεγάλα εμπόδια που η πανδημία και οι επιπτώσεις της ορθώνει στο δρόμο μας.»
Κωνσταντίνος Παπούλιας, Καθηγητής φυσικής αγωγής – Πρόεδρος Συλλόγου Πτυχιούχων Φυσικής Αγωγής Αττικής: «Οι επιπτώσεις στη σωματική και ψυχική υγεία, όχι μόνο των παιδιών αλλά και όλων των πολιτών, θα επιβαρύνουν μακροπρόθεσμα το σύστημα υγείας»
«Ειδικοί παιδοψυχολόγοι έχουν παρομοιάσει την ενέργεια των έγκλειστων παιδιών κατά την περίοδο της καραντίνας με χύτρα που βράζει. Μιας και έχουν ανασταλεί όλες οι αθλητικές δραστηριότητες, τα παιδιά έχασαν τη μοναδική διέξοδο εκτόνωσης -σωματικής και ψυχικής -που είχαν.
Συνεπώς οι συνέπειες αυτής της αποχής έχουν αρχίσει και γίνονται όλο και πιο εμφανείς καθώς παρατείνεται συνεχώς η καραντίνα. Παντού γύρω μας ακούμε από γονείς για τη δυσκολία που αντιμετωπίζουν μες στο σπίτι, πόσο μάλλον κατά την περίοδο των εορτών που δεν υπήρχε ούτε η επιλογή της εξ αποστάσεως εκπαίδευση, με παιδιά και εφήβους που θέλοντας να εκτονώσουν τη συσσωρευμένη ενέργειά τους, αναπτύσσουν συμπεριφορές ίσως και πρωτόγνωρες πολλές φορές. Φωνές, φασαρία, τσακωμοί με αδέρφια και γονείς, ώρες καθήλωσης μπροστά σε μια οθόνη, είναι μόνο μερικά από τα προβλήματα που μας περιγράφουν.
Πλέον η Ελλάδα βάσει ενός πίνακα που εξέδωσε το πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, συγκαταλέγεται στις χώρες με τα πιο αυστηρά lockdown παγκοσμίως. Πολλές χώρες έχουν επιτρέψει από καιρό τον αθλητισμό υπό όρους, όπως π.χ. μικρές ομάδες εκγύμνασης σε εξωτερικούς χώρους ή γυμναστήρια και πάντα υπό την καθοδήγηση γυμναστή. Το ίδιο θα μπορούσε να συμβαίνει κι εδώ. Αξιοσημείωτο είναι πως έρευνες σε παγκόσμιο επίπεδο απέδειξαν πως στα γυμναστήρια η διασπορά του ιού είναι μηδαμινή, σε αντίθεση με τη φήμη που κυκλοφορούσαν τα ΜΜΕ χαρακτηρίζοντάς τα ως υγειονομικές βόμβες.
Το βάρος όπως πάντα πέφτει στους γονείς, οι οποίοι πρέπει να βρουν ευφάνταστους τρόπους ώστε να δώσουν στα παιδιά τους διεξόδους μέσα από τις οποίες τα παιδιά θα κινηθούν και θα ενασχοληθούν με κάποια σωματική δραστηριότητα. Σε αυτό το σημείο καταλυτική θα αποδειχθεί η επικοινωνία με έναν καθηγητή φυσικής αγωγής (ακόμα και τον καθηγητή από το σχολείο) ο οποίος θα συμβουλεύσει σωστά τους γονείς και θα δώσει ιδέες που μπορούν να υλοποιηθούν άνετα μες στο σπίτι ή το μπαλκόνι. Σε κάθε περίπτωση, είναι δεδομένο πως η ώρα της φυσικής αγωγής μέσω ίντερνετ δεν αρκεί και τα περισσότερα παιδιά την αντιλαμβάνονται ως άλλη μια ώρα μαθήματος παρά εκτόνωσης.
Παραδοσιακά παιχνίδια όπως κρυφτό, αγαλματάκια ακούνητα αλλά και παιχνίδια ισορροπίας, καθώς και αυτοσχέδια αθλήματα όπως βόλεϊ με μπαλόνι αντί για μπάλα ή μπόουλινγκ με άδεια πλαστικά μπουκάλια μπορούν να αποτελέσουν ευχάριστες ιδέες σωματικής απασχόλησης.
Τα παιδιά που αγωνίζονται σε ομάδες επιτρέπεται να πραγματοποιούν ατομικές προπονήσεις, όμως ξέρουμε πως η ατομική προπόνηση θα βελτιώσει τη φυσική κατάσταση και τις ικανότητες του παιδιού και όχι την ομαδική συνεργασία. Δυστυχώς ακόμα και σε υψηλό επίπεδο, ο αγωνιστικός αθλητισμός μένει πολύ πίσω και θα χρειαστεί αρκετός χρόνος ανάκαμψης. Συνεπώς σε αυτή την περίπτωση επιλέγουμε το «μη χείρον βέλτιστον» και επαναπαυόμαστε με την επιλογή της ατομικής εκγύμνασης με στόχο τη συντήρηση ή τη βελτίωση της φυσικής κατάστασης.
Όσον αφορά στην επαναλειτουργία του κλάδου του αθλητισμού, η προσωπική μου εκτίμηση είναι ότι θα μπει σε τροχιά κατά την άνοιξη δεδομένου ότι θα υπάρχει φυσιολογική εξασθένιση της πανδημίας λόγω καταρχάς του εμβολιασμού του πληθυσμού και άλλων παραγόντων. Επίσης θα έχει κλείσει σχεδόν ένας χρόνος με τον αθλητισμό σε αναστολή, γεγονός που καθιστά επιτακτική την ανάγκη να επανέλθουν όλοι στις δραστηριότητές τους για λόγους υγείας πρωτίστως μιας και η άσκηση είναι το μόνο αποδεδειγμένο μέσο πρόληψης ασθενειών, βελτίωσης του ανοσοποιητικού συστήματος και ψυχολογικής/σωματικής ευεξίας.
Ο Σύλλογος Πτυχιούχων Φυσικής Αγωγής Αττικής έδρασε έντονα ώστε να επαναλειτουργήσει ο αθλητισμός το οποίο και κατάφερε στις αρχές του καλοκαιριού, όμως -μιας και καθώς φαίνεται η πολιτική ηγεσία έχει επιλέξει το σύστημα «ακορντεόν» το οποίο εν τέλει δε φαίνεται να λύνει κάποιο πρόβλημα, αντιθέτως αυτές οι διακυμάνσεις επιφέρουν ψυχολογικά τραύματα στους επαγγελματίες των κλάδων που υφίστανται το συγκεκριμένο σύστημα- επέλεξε να τηρήσει μια στάση αναμονής. Δε θα είχε κανένα νόημα να λειτουργήσουν οι χώροι εκγύμνασης για λίγες μέρες και μετά να κλείσουν ξανά, διότι οι ασκούμενοι χρειάζονται μια περίοδο προσαρμογής που απ’ ό, τι φαίνεται δε θα προλάβαιναν να διανύσουν σε τόσο σύντομο διάστημα που επιτρέπεται η επαναλειτουργία κάποιων κλάδων. Έχουμε ενημερώσει αρμόδιους φορείς καθώς και υπουργεία για τον κίνδυνο που αντιμετωπίζει ο αθλητισμός και τις συνέπειες αυτού στη σωματική και ψυχική υγεία όχι μόνο των παιδιών αλλά και όλων των πολιτών, οι οποίες συνέπειες θα επιβαρύνουν μακροπρόθεσμα το σύστημα υγείας σε μεγάλο βαθμό, καθώς η έλλειψη άσκησης ευθύνεται για την εμφάνιση και επιδείνωση σημαντικών μεταβολικών, αναπνευστικών και καρδιαγγειακών παθήσεων.
Να σημειώσω σε αυτό το σημείο πως ο κλάδος μας ήταν ίσως ο μοναδικός που για το πολύ μικρό διάστημα που διήρκησε η άρση της αναστολής του, εφάρμοσε τα μέτρα κατά γράμμα και ίσως με υπερβάλλοντα ζήλο. Πολλοί επαγγελματίες κατέφυγαν σε υπέρογκα έξοδα προκειμένου να προμηθευτούν εξοπλισμό απολύμανσης, διαχωριστικά μεταξύ των μηχανημάτων, λογισμικά προγράμματα για ραντεβού με αποτέλεσμα τη μείωση των πελατών, αναδιαμόρφωση του χώρου τους κλπ. Αυτό αποδείχθηκε περίτρανα με τις μηδενικές αναφορές σε περιπτώσεις διασποράς του ιού σε γυμναστήριο ή άλλο χώρο εκγύμνασης. Σίγουρα λοιπόν υπάρχει η δυνατότητα να λειτουργήσουν οι αθλητικές εγκαταστάσεις έστω υπό περιορισμούς, με ασφάλεια για τους πολίτες και την κοινωνία.»
