Η πατρίδα μου έχει χρώμα ασημί. Και το καλύτερο μέρος για να την αγναντέψεις είναι το Ανάκτορο του Νέστορα. To μάτι «κοκκέβει» σε όλο τον κάμπο με τα ελαιόδεντρα ως το Παλαιόκαστρο. Εκεί το νερό κάνει τα δικά του τα «παιχνίδια». Διεισδύει στη λιμνοθάλασσα της Γιάλοβας και μετά «γεμίζει» τον κόλπο του Ναβαρίνου, μέχρι εκεί που η Σφακτηρία συναντιέται, στο βάθος, με το Νιόκαστρο. Μπροστά απλώνεται η χρυσαφένια παραλία, και πέρα το Ιόνιο με τα πιο βαθιά νερά της Μεσογείου. «Είναι το πιο «ελληνικό» τρίγωνο που έχετε στην Ελλάδα», μου χαμογέλασε ένας ξένος αρχαιολόγος με σπαστά ελληνικά που συνόδευε την ομάδα φοιτητών του στο Ανάκτορο και τις παρακείμενες ανασκαφές. Εδώ αφήνω την καρδιά μου κάθε καλοκαίρι: στο ασημί της ελιάς, το χρυσό της άμμου και το βαθύ γαλάζιο της θάλασσας.
Όταν έφτασε ο Τηλέμαχος, ο γιος του Οδυσσέα, στο Ανάκτορο του σοφού Νέστορα, βασιλιά της Πύλου, ίσως και να είχε παρόμοια θέα. Πού ήταν όμως η Πύλος που βασίλεψε ο Νέστορας; Πολλές οι εικασίες. Η αρχαιολογική ανακάλυψη του ασύλητου «Τάφου του Πολεμιστή» στον Άνω Εγκλιανό το 2015 και η αρχαιολογική σκαπάνη από την Σάρον Στόκερ και το Τζάκ Ντέιβις αρχαιολόγους-καθηγητές του Πανεπιστημίου του Σινσινάτι ενισχύουν την υπόθεση της τοποθεσίας της Αρχαίας Πύλου στη σημερινή Χώρα. Έτσι, το «ταξίδι» στην Αρχαία Πύλο ξεκινάει από το Ανάκτορο του Νέστορα και το Αρχαιολογικό Μουσείο της Χώρας κι είναι ένα ταξίδι στο χρόνο διαμέσου των αιώνων, τη φραγκοκρατία, την τουρκοκρατία, την πιο καθοριστική ναυμαχία της Ελληνικής Επανάστασης και φτάνει στις όμορφες ειρηνικές μέρες μας.
Σήμερα, η δυτική Μεσσηνία, από τον κάμπο της Αρχαίας Πύλου και του αρχαίου Σέλα ποταμού ως τον κόλπο του Ναβαρίνου, καλύπτεται από χρυσαφένιες αμμουδιές, ιδανικές για οικογένειες. Παράλληλα, η περιοχή έχει αναπτύξει έναν βιώσιμο και ποιοτικό τουρισμό που παρέχει στον επισκέπτη τη δυνατότητα για δραστηριότητες στη φύση όπως θαλάσσια σπορ, πεζοπορία, παρατήρηση πουλιών, αλλά και αυθεντικές γεύσεις «ποτισμένες» με το καλύτερο -ίσως- λάδι που έχετε δοκιμάσει ποτέ συνοδεία κρασιού από τα αμπέλια της περιοχής.
Στην Αρχαία Πύλο: στο Ανάκτορο του Άνω Εγκλιανού και τη Χώρα
«Είναι ο καλύτερος αρχαιολογικός χώρος που έχουμε δει ποτέ», παραδέχτηκε η μεγαλύτερή μου κόρη. Η ανακαίνιση και τα έργα ανάδειξης και προστασίας του Ανακτόρου του Νέστορα είχαν θεαματικό αποτέλεσμα. Σήμερα, το Ανάκτορο είναι ένας από τους πιο φιλικούς στα παιδιά αρχαιολογικούς χώρους. Στεγασμένος και προστατευμένος από τον καυτό καλοκαιρινό ήλιο, σε ύψωμα με την ωραιότερη θέα και με αναρτώμενους διαδρόμους που δημιουργούν στον επισκέπτη την εικόνα «κάτοψης» της αίθουσας του Θρόνου, των αποθηκών λαδιού, του μπάνιου (!) και όλων των άλλων ανακτορικών δωματίων, προσφέρει μια εμπειρία που προσεγγίζει την αρχαία πραγματικότητα. Δίπλα βρίσκεται ένας επισκέψιμος μυκηναϊκός τάφος, ένας από τους πολλούς που έχουν ανακαλυφθεί στους γύρω ελαιώνες και τη Χώρα.
Στα 3 χιλιόμετρα, μέσα στη Χώρα, βρίσκεται το Αρχαιολογικό Μουσείο με ευρήματα από το Ανάκτορο και τους μυκηναϊκούς λακκοειδείς, θαλαμοειδείς και θολωτούς τάφους της γύρω περιοχής. Το Μουσείο της Χώρας αποτελεί ένα πανόραμα του μυκηναϊκού πολιτισμού, μια «πύλη εισόδου» στον μαγευτικό κόσμο της εποχής του Χαλκού αλλά και της Μυκηναϊκής εποχής. Ιδρύθηκε το 1969 από την Αρχαιολογική Υπηρεσία με ευθύνη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ολυμπίας, στην οποία υπαγόταν τότε το μεγαλύτερο μέρος της Μεσσηνίας, προκειμένου να στεγάσει τα ευρήματα από ανασκαφές του Carl Blegen στο Ανάκτορο στον Άνω Εγκλιανό, αλλά και του Σπυρίδωνα Μαρινάτου στην ευρύτερη περιοχή της Τριφυλίας και της Πυλίας.
Στη Χώρα υπάρχει μία από τις πιο όμορφες πλατείες της περιοχής για πρωινό καφέ, μεσημεριανό ή βραδινό μεζέ. Θα βρείτε επίσης παιδική χαρά και στο Κεφαλόβρυσο, την «Παναγίτσα» που πανηγυρίζει στις 23 Αυγούστου και την ταβέρνα «Ψαράκια» σε τοποθεσία με νερά και πλατάνια. Στην έξοδό σας προς τη θάλασσα, στην οδό Νέστορος, θα δείτε τη μεγάλη οικία Κοκκέβη, τυπικό δείγμα αρχιτεκτονικής αρχοντικού της περιοχής, χτισμένη το 1857, που ανήκει σε παλαιά οικογένεια πολιτικών και ιατρών.
Σε κοντινή απόσταση, στον Πύργο Τριφυλίας, επισκεφτείτε τους Αμπελώνες και το Οινοποιείο Παναγιωτόπουλου καθώς και το Οινοποιείο Νέστωρ που ιδρύθηκε το 2015 με τη σύμπραξη του Αγροτικού / Οινοποιητικού Συνεταιρισμού Μεσσηνίας «ο Νέστωρ» και της οικογένειας του Σπύρου Λαφαζάνη, ιδρυτών της οινοποιίας Λαφαζάνη, η οποία εδρεύει στις Αρχαίες Κλεωνές της Νεμέας. Δείτε περισσότερα panagiotopouloswines.com και nestorwines.gr.
Στα αρχαία λιμάνια και τις σημερινές παραλίες
Οι αρχαιολογικές έρευνες και τα στοιχεία που υπάρχουν ως σήμερα δεν μπορούν να αποτυπώσουν με ακρίβεια το φυσικό τοπίο της δυτικής Μεσσηνίας και να προσδιορίσουν την τοποθεσία του αρχαίου λιμανιού. Ο ποταμός Σέλας, οι ενδείξεις για τεχνητή εκτροπή του και οι παρεμβάσεις στο υδρολογικό περιβάλλον ήδη από την Ύστερη Εποχή του Χαλκού συνηγορούν στην κατασκευή μιας τεχνητής λίμνης βόρεια του χωριού Ρωμανός, σε κάποια απόσταση από τη θάλασσα, που οδηγεί σε ενδείξεις για την ύπαρξη τεχνητού λιμανιού στη σημερινή ακτή από το Μάτι (Χρυσή Ακτή) ως τη Βοϊδοκοιλιά. Αποδεικνύεται έτσι ότι η ανθρώπινη παρέμβαση ήταν απαραίτητη, καθώς η Πύλος ήταν «Αμμουδερή» κι επομένως το υλικό από το ποτάμι σε συνδυασμό με την άμμο της θάλασσας θα έφραζαν την είσοδο του λιμανιού. Στο λιμάνι αυτό δε, τα πλοία έφταναν μέσω του ποταμού Σέλα που ήταν πλωτός, καθώς δέστρες καραβιών έχουν αποκαλυφθεί κατά τη διάρκεια των ανασκαφών.
Σήμερα, η αμμουδερή ακτή της Αρχαίας Πύλου είναι τόπος αναπαραγωγής της θαλάσσιας χελώνας καρέττα-καρέττα και δεν είναι διόλου απίθανο, την ώρα που χαμηλώνει ο ήλιος να δείτε να ξεπηδούν χελωνάκια για το μακρύ τους ταξίδι σε όλη την ακτή όπου πιθανολογείται η τοποθεσία του αρχαίου λιμανιού. Προσφέρει δε τη χρυσή της αμμουδιά, τα καταγάλανα νερά και μαγικές στιγμές καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας.
Πού κάνουμε μπάνιο;
Στο Μάτι (ή Χρυσή Ακτή), θα βρείτε ένα beach pool bar, το ΚΟΑ με ξαπλώστρες και στην παραλία, ιδανικό μέρος για οικογένειες κατά τις πρωινές ώρες, και λίγο παραπέρα το Oasis beach bar με ξαπλώστρες αλλά σε ρυθμούς πιο χαλαρούς και μέσα στο πράσινο. Πάνω στο δρόμο θα βρείτε μια εξαιρετική ψησταριά το Δημήτρη με σούβλα και όλα τα της ώρας. Μπορείτε να κάνετε Kite surf, Surf και Wind surf με την Surfsalad. Δείτε περισσότερα www.surfsalad.eu, καθώς και καταδύσεις με την Aqua Divers Club aquadiversclub.gr/.
Η παραλία του Ρωμανού, λίγο νοτιότερα, ήταν αυτή που κολύμπησα όλα τα παιδικά μου καλοκαίρια. Κατεβαίνοντας κάθε μέρα το δρόμο μέσα από τις ελιές, φτάναμε στη χρυσαφένια παραλία με τα γαλαζοπράσινα νερά και τη θέα του Παλαιόκαστρου. Όταν η θάλασσα ήταν ήρεμη, μέναμε μέχρι τη δύση. Όταν προς το τέλος του Αυγούστου έπιανε ο μαΐστρος, ανεβαίναμε στους αμμολόφους περνάμε φόρα και «σκίζαμε» τα κύματα. Άλλοτε καταλήγαμε για κεφτεδάκια με σάλτσα και πατάτες τηγανιτές στο «Ταβερνάκι της Ρήνας», που ήταν τότε πάνω στα βράχια, άλλοτε στο «Γλυφαδάκι» για ένα πιο πρόχειρο μεζέ στα χαλίκια. Τα χρόνια που ακολούθησαν η «Ρήνα» μετακόμισε πάνω στο δρόμο -ευτυχώς διατήρησε την ίδια γεύση σε όλα- και το «Γλυφαδάκι» ανέλαβε ο «Μελάκος» που έντυσε όλες τις εφηβικές μας αναμνήσεις. Σήμερα, η παραλία ακόμα γοητευτική όπως πάντοτε, έχει ξαπλώστρες, το beach restaurant bar Kookoonari www.kookoonari.gr
Στο τέρμα της παραλίας του Ρωμανού βρίσκεται το Πετροχώρι, με την ψαροταβέρνα «Γρηγόρης (Μαραντόνα) Ηλιοβασίλεμα» και το beach bar «Αμμόλοφοι» από τη μία μεριά και το restaurant beach bar Ammothines από την άλλη, που ο «Μελάκος» έχει μετατρέψει τις αμμοθίνες της παραλίας σε ένα από τα πιο μαγευτικά τοπία της Μεσσηνίας ammothines.gr. Η παραλία συνδυάζει αμμουδιά και βράχια κι έχει πιο βαθιά νερά από την παραλία του Ρωμανού. Το ίδιο ισχύει και για τις επόμενες ερημικές και μη οργανωμένες παραλίες του Αγίου Νικολάου (ή «μνήματα» λόγω του παρακείμενου νεκροταφείου) και Αλμυρόλακα, που στην άκρη ορθώνεται ο λόφος του Προφήτη Ηλία. Ένας μικρός χωματόδρομος οδηγεί στην κορυφή με το ξωκλήσι που έχει θέα σε όλη την ακτή μέχρι το Μάραθο και τη λιμνοθάλασσα της Γιάλοβας και τη Βοϊδοκοιλιά από την άλλη. Το ηλιοβασίλεμα από εκεί είναι απλώς ανεπανάληπτο.
Η παραλία μετά τον Αϊ-Λια «σκεπάζεται» από τη φήμη της αμέσως επόμενης. Τη «μικρή Βοϊδοκοιλιά» ή «Γλώσσα», μπορεί να προσεγγίσει κανείς από το δρόμο της δημοφιλούς Βοϊδοκοιλιάς. Δεν ενδείκνυται για οικογένειες γιατί απαιτεί ποδαρόδρομο μέσα από χορτάρια και βάτα από το μονοπάτι που οδηγεί και στο θολωτό τάφο του Θρασυμήδη, γιου του Νέστορα. Στην ίδια μεριά της Βοϊδοκοιλιάς, στο λεγόμενο ακρωτήριο Κορυφάσιο, βρίσκονται κατάλοιπα αρχαίου τείχους, σημάδια που δεν αποτελούν παρά μόνο εικασίες για την τοποθεσία του αρχαίου λιμανιού.
Η Βοϊδοκοιλιά κοσμεί τις πιο διάσημες εικόνες των ελληνικών τουριστικών προορισμών, είναι αμμώδης και ρηχή και διατηρεί από την ομηρική εποχή το όνομά της, καθώς ο Όμηρος στα έπη του την αναφέρει ως Βουφράδα (Βους=βόδι). Όμως το αν θα την πετύχετε διαυγή εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τον αέρα. Σε κάθε περίπτωση, θα χρειαστείτε ομπρέλα, αντηλιακό και νερό γιατί στην παραλία δεν υπάρχει ούτε σκιά, ούτε τρόπος να προμηθευτείτε τα απαραίτητα. Κι ούτε πρόκειται να υπάρξει ποτέ, γιατί πρόκειται για περιοχή NATURA 2000.
Από τη Βοϊδοκοιλιά, ένα μονοπάτι μέσα στην άμμο, που περνά στη συνέχεια μέσα από τα αμάραντα και τη Σπηλιά του Νέστορα καταλήγει σε περίπου 20 λεπτά στο Παλαιόκαστρο, το Κάστρο που έχτισαν οι Φράγκοι το 1278 για να ελεγχθούν τα σύνορα με την ενετική επικράτεια της Μεθώνης. Το μονοπάτι κατεβαίνει από την πίσω μεριά του λόφου και καταλήγει στο Στόμιο ή Μπούκα, το σημείο που ο Κόλπος του Ναβαρίνου συναντάει τη Σφακτηρία. Από εδώ μπορείτε να κολυμπήσετε ως απέναντι. Εναλλακτική διαδρομή για την επιστροφή στη Βοϊδοκοιλιά είναι το παρακείμενο στη λιμνοθάλασσα μονοπάτι, που είναι επίπεδο κι επομένως ξεκούραστο. Στη λιμνοθάλασσα μπορείτε να κάνετε πεζοπορία ή ποδηλατάδα και παρατήρηση πουλιών νοικιάζοντας ποδήλατα από το κατάστημα ειδών εξοχής και θάλασσας Martin’s Gialova.
Η σύγχρονη ιστορία: στον Κόλπο του Ναβαρίνου
Απέναντι από το Παλαιόκαστρο, οι Οθωμανοί έκτισαν το Νιόκαστρο το 1573. Το 1821 το Νιόκαστρο παραδόθηκε μετά από πολιορκία στους Έλληνες και το 1825 ο Ιμπραήμ, με τον τουρκοαιγυπτιακό στόλο ξεκίνησε την πολιορκία εναντίον τους. Στον Κόλπο του Ναβαρίνου στις 8 Οκτωβρίου 1827 έγινε η πιο σκληρή ναυμαχία της Ελληνικής Επανάστασης. Ο στόλος των Γάλλων, Άγγλων και Ρώσων κατατρόπωσε τον τουρκοαιγυπτιακό στόλο, αλλά ο Ιμπραήμ παρέμεινε στο Νιόκαστρο και μέχρι το Σεπτέμβριο που το παρέδωσε στο Γάλλο Maison. Πολλές φορές αναρωτήθηκα για τους 11 αυτούς μήνες, που πέρασε ο ίδιος ως ηττημένος μέσα στο Νιόκαστρο.
Σήμερα, στο Νιόκαστρο διατηρούνται πολλά κτίσματα που μαρτυρούν την πορεία μέσα στο χρόνο στα οποία πλέον φιλοξενούνται το Αρχαιολογικό Μουσείο Πύλου στο «κτίριο Μαιζώνος», το Μουσείο Εναλίων Αρχαιοτήτων στο «κτίριο Πασά» με ευρήματα από τα πιο σημαντικά ναυάγια της περιοχής και πολλές περιοδικές εκθέσεις σε άλλα κτίρια. Επισκέψιμος είναι και ο ναός του Σωτήρος που ήταν το επιβλητικό τέμενος τα χρόνια της οθωμανικής κυριαρχίας.
Η (νέα) Πύλος, ή Νιόκαστρο, ιστορικά γνωστή και με την ενετική-ιταλική ονομασία της Ναβαρίνο, έλαβε τιμητικά το νέο όνομα με το βασιλικό διάταγμα του 1833 ελλείψει στοιχείων -τότε- για την τοποθεσία της Αρχαίας Πύλου. Από το λιμάνι της μπορείτε να κάνετε θαλάσσια εκδρομή στον Κόλπο του Ναβαρίνου με πλοιάριο με γυάλινο πάτο για να επισκεφτείτε τα μνημεία των Γάλλων στη νησίδα Τσιχλί Μπαμπά (ή Φανάρι), των Ρώσων στη Σφακτηρία και των Άγγλων στο νησί Χελωνάκι καθημερινά με κράτηση από την προηγούμενη. Δείτε περισσότερα pyloscruises.gr. Θα βρείτε επίσης ενοικίαση σκαφών και scuba diving pylosmarine.com καθώς και ενοικίαση ιστιοπλοϊκών στη μαρίνα northsailyachting.gr. Ανεπανάληπτη είναι όμως η εμπειρία ενός ημερήσια ταξιδιού με καγιάκ θαλάσσης ή με SUP εντός του κόλπου του Ναβαρίνου ως και την είσοδο της Βοϊδοκοιλιάς καιρού επιτρέποντος. Δείτε περισσότερα στη σελίδα exploremessinia.com
Εντός του Κόλπου του Ναβαρίνου βρίσκεται η Γιάλοβα, η παραθαλάσσια κωμόπολη με τις ωραίες ταβέρνες, εστιατόρια, καφέ και μπαρ. Επισκεφτείτε το Λαογραφικό Μουσείο για να δείτε το εσωτερικό ενός παραδοσιακού σπιτιού. Στο «Κοχύλι» μπορείτε να κάνετε μπάνιο και να χαρείτε φρέσκο ψάρι την ώρα που τα παιδιά παίζουν με τα κουβαδάκια. Στη βόρεια πλευρά του Κόλπου του Ναβαρίνου βρίσκεται η Χρυσή Ακτή ή Ντιβάρι, η αμμώδης ρηχή παραλία, που αποτελεί λατρεία των παιδιών και ιδανική επιλογή για μια μέρα με αέρα. Υπάρχουν beach bar και ξαπλώστρες, καθώς και δυνατότητα θαλάσσιου σκι. Περισσότερες πληροφορίες στο Navarino water ski facebook.com/navarinowaterski/.
Στην περιοχή, ιδανική διαμονή για οικογένειες και όχι μόνο, αποτελεί το Costa Navarino, που βρίσκεται πάνω στη θάλασσα, εκεί που συναντιέται η παραλία του Ρωμανού με το Μάτι -οι ντόπιοι την αποκαλούσαμε παλαιότερα Μπούκα. Το Costa Navarino έχει πλήρως οργανωμένο kids’ club με εκπαιδευτικές και ψυχαγωγικές δραστηριότητες, όπως προγράμματα για «μικρούς αρχαιολόγους», «μικρούς κηπουρούς», αλλά και ελεύθερο παιχνίδι ή δημιουργική απασχόληση στο Sandcastle. Στο πλαίσιο των δραστηριοτήτων του, διοργανώνονται επίσης περιηγητικές ποδηλασίες με συνοδό για οικογένειες, μαθήματα παραδοσιακής μαγειρικής, ελαιογευσία/ελαιογνωσία και οινογευσία/οινογνωσία, αγροτουριστικές δραστηριότητες σε αμπέλια και ελαιώνες, φιλοσοφικοί και βοτανολογικοί περίπατοι, νύχτες αστρονομίας και περιηγήσεις στις αίθουσες τέχνης και φυσικής ιστορίας του Navarino Natura Hall με συνοδό. Δείτε περισσότερα costanavarino.com.
Αξιοσημείωτο μειονέκτημα, το μεγάλο σταυροδρόμι στο σημείο που συνδέεται ο οδικός άξονας Πύλου-Costa Navarino και Χώρας/Ανακτόρου Νέστορος-Ρωμανού και Βοϊδοκοιλιάς. Χρήζει ιδιαίτερης προσοχής ελλείψει κόμβου. Προσοχής χρήζει και ο δρόμος που οδηγεί στις δύο πολυσύχναστες παραλίες λόγω στενότητας και κακής ορατότητας εξαιτίας των ιδιωτικών μαντρών που τον περιβάλλουν.
Τέσσερα ταξιδιωτικά tips για το τέλος
1. Οι λάτρεις της αναρρίχησης δοκιμάστε τα πρόσφατα αναρριχητικά πεδία στη Σφακτηρία. Επικοινωνήστε με το 697 334 2282.
2. Θαυμάστε τον Καταρράκτη Καλαμάρη στη Σχινόλακα μέσω ενός πολύ ηπίου μονοπατιού 20 λεπτών, που μπορούν να περπατήσουν ακόμα και παιδιά. Σε αυτά τα μέρη πραγματοποιήθηκε μία από τις πιο νικηφόρες μάχες εναντίον του Ιμπραήμ το 1825. Ιδανική οικογενειακή βόλτα στη δροσιά.
3. Επισκεφτείτε την Παναγιά της Σγράπας το ηλιοβασίλεμα. Η εκκλησία έχει ωραία αυλή με θέα τον Κόλπο του Ναβαρίνου και τη λιμνοθάλασσα της Γιάλοβας με κούνιες και βρίσκεται σε μικρή απόσταση από τον κεντρικό δρόμο Γιάλοβας-Πύλου.
4. Ακόμα μία ονειρική θέση για ηλιοβασίλεμα στο Ιόνιο για να απολαύσετε το «ασημί» του κάμπου είναι η πλατεία της Τραγάνας. Θα βρείτε ψησταριά με κρεατικά και μεζέδες.
Περισσότερες ιδέες για οικογενειακά ταξίδια θα βρείτε στο mamakita.gr. Ακολουθήστε τη σελίδα facebook.com/mamakita.gr.
www.protothema.gr
