Eνα βήμα πιο κοντά στην εκκίνηση των επενδύσεων της απολιγνιτοποίησης φέρνει τη χώρα μας η συμφωνία ύψους 325 εκατ. ευρώ με την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, για χρηματοδότηση έργων στις περιοχές της Δυτικής Μακεδονίας και της Μεγαλόπολης που πλήττονται από τις συνέπειες της απολιγνιτοποίησης. Η συμφωνία υπεγράφη χθες στο υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας παρουσία του υπουργού Κώστα Σκρέκα και του προέδρου της ΕΤΕπ Βέρνερ Χόγιερ.
Η συμφωνία με την ΕΤΕπ πραγματοποιήθηκε χθες, ενώ σήμερα λήγει η δημόσια διαβούλευση επί των Εδαφικών Σχεδίων Δίκαιης Μετάβασης (ΕΣΔΙΜ) και του 1ου Σχεδίου Προγράμματος Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης (ΠΔΑΜ) 2021-2027. Έπεται η κατάθεση των σχεδίων αυτών στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ώστε να αποκτήσει η χώρα πρόσβαση στους πόρους του Μηχανισμού Δίκαιης Μετάβασης.
Σημειώνεται ότι τα ευρωπαϊκά κονδύλια που θα χρηματοδοτήσουν την απολιγνιτοποίηση προέρχονται από τους τρεις πυλώνες του Μηχανισμού Δίκαιης Μετάβασης, δηλαδή από:
- το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης,
- το Ειδικό Καθεστώς InvestEU για την προσέλκυση ιδιωτικών κεφαλαίων και
- τη Δανειακή Διευκόλυνση της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων για την υλοποίηση δημοσίων επενδύσεων.
Το Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης (ΤΔΜ) θα χρηματοδοτήσει την παροχή βοήθειας για την αναζήτηση εργασίας, την αναβάθμιση και την απόκτηση νέων δεξιοτήτων, καθώς και την ενεργή ένταξη των εργαζομένων και όσων αναζητούν εργασία στη διαδικασία μετάβασης της ευρωπαϊκής οικονομίας προς την κλιματική ουδετερότητα.
Θα στηρίξει επίσης τις πολύ μικρές επιχειρήσεις, τα εκκολαπτήρια επιχειρήσεων, τα πανεπιστήμια και τα δημόσια ερευνητικά ιδρύματα, καθώς και τις επενδύσεις σε νέες ενεργειακές τεχνολογίες, στη βελτίωση της ενεργειακής αποδοτικότητας και τη βιώσιμη τοπική κινητικότητα. Επίσης, μέρος των πόρων του Ταμείου θα επενδυθεί σε ΜΜΕ, στην αναβάθμιση και απορρύπανση εγκαταλελειμμένων εγκαταστάσεων, ανάπλαση και αποκατάσταση εδαφών, ενώ στόχος είναι και η κυκλική οικονομία, συμπεριλαμβανομένης της πρόληψης και μείωσης των αποβλήτων, της αποδοτικής χρήσης των πόρων, της επαναχρησιμοποίησης και της ανακύκλωσης.
Πρόσθετα χρηματοδοτικά εργαλεία για να στηρίξουν την αναπτυξιακή μετάβαση των δύο περιοχών θα προέλθουν και από το Ταμείο Ανάκαμψης, τους Πόρους του Εταιρικού Συμφώνου για το Πλαίσιο Ανάπτυξης (ΕΣΠΑ) περιόδου 2014-2020 και 2021-2027, το Ευρωπαϊκό Γεωργικό Ταμείο Αγροτικής Ανάπτυξης, τα Ανταγωνιστικά Προγράμματα της ΕΕ, εθνικοί πόροι (Πράσινο Ταμείο, Τέλος Ανάπτυξης Βιομηχανικών Περιοχών, Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων), αλλά και από ιδιωτικά και δανειακά κεφάλαια που συνδέονται με τις επενδύσεις που αναμένεται να υλοποιηθούν.
Η πανστρατιά χρηματοδότησης, είναι απαραίτητη για να κινητοποιηθούν έγκαιρα επενδύσεις στην περιοχή, ώστε να απορροφήσουν τους κραδασμούς που θα δημιουργήσει το σβήσιμο των φουγάρων των λιγνιτικών μονάδων της ΔΕΗ, το οποίο θα επηρεάσει αρνητικά τόσο τις οικονομίες της Δυτικής Μακεδονίας και της Μεγαλόπολης, όσο και την απασχόληση στις δύο περιοχές.
Οι επενδύσεις και τα προγράμματα στήριξης εκτιμώνται στα 5 δισ. ευρώ, μαζί με τη μόχλευση, σε βάθος δεκαετίας, προκειμένου η μετάβαση σε μια οικονομία κλιματικά ουδέτερη να είναι ομαλή και δίκαιη για τις τοπικές κοινωνίες.
Οι επιπτώσεις
Ο περιορισμός των δραστηριοτήτων στον ενεργειακό τομέα θα έχει επιπτώσεις και στην απασχόληση. Σε Κοζάνη και Φλώρινα 7.500 και 2.900 εργαζόμενοι αντίστοιχα θα χάσουν τις δουλειές τους έως το 2029. Στη Μεγαλόπολη υπολογίζεται ότι θα χαθούν 3.000 θέσεις εργασίας έως το 2024, με την πλειονότητα να αφορά το εργατικό δυναμικό που απασχολεί η ΔΕΗ στις λιγνιτικές μονάδες.
Οπως αναφέρεται στα Εδαφικά Σχέδια, αναμένεται να επηρεαστούν 425 επιχειρήσεις στην Κοζάνη και 189 στη Φλώρινα, για τις οποίες πρέπει να ληφθούν εγκαίρως κατάλληλα μέτρα στήριξης, διαφορετικά θα δουν τον κύκλο εργασιών τους να περιορίζεται κατά 237 εκατ. ευρώ και 82 εκατ. ευρώ αντίστοιχα. Παρόμοια είναι τα νούμερα και για τη Μεγαλόπολη, όπου ο κύκλος εργασιών 315 επιχειρήσεων μπορεί να μειωθεί κατά 107 εκατ. ευρώ.
Συνολικά, η Ακαθάριστη Προστιθέμενη Αξία (ΑΠΑ) σε Δυτική Μακεδονία και Μεγαλόπολη εκτιμάται ότι θα συρρικνωθεί κατά 1,3 δισ. ευρώ κατά τη δεκαετία 2020-2029. Ειδικότερα, στις Περιφερειακές Ενότητες Κοζάνης και Φλώρινας θα υπάρξει συνολική μείωση 677 εκατ. ευρώ και 330 εκατ. ευρώ αντίστοιχα έως το 2029 (το 2028 σχεδιάζεται να ολοκληρωθεί η απεξάρτησή τους από το «κάρβουνο»). Οσο για τη Μεγαλόπολη, η μείωση της ΑΠΑ έως το 2024 (το 2023 θα έχει μπει λουκέτο στις λιγνιτικές μονάδες της Αρκαδίας) εκτιμάται στα 305 εκατ. ευρώ.
Αλλαγή παραγωγικού μοντέλου με επενδύσεις
Ο φιλόδοξος σχεδιασμός για τις περιοχές αυτές στοχεύει στην αλλαγή του παραγωγικού μοντέλου με στόχο τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας που θα αντικαταστήσουν εκείνες που χάνονται από την παύση της λιγνιτικής δραστηριότητας. Και όπως είπε χθες ο κ. Σκρέκας, το ποσό των 325 εκατ. που προβλέπει η συμφωνία με την ΕΤΕπ, μπορεί να αυξηθεί εφόσον προχωρήσει υλοποίηση των έργων.
Οι επενδύσεις που βρίσκονται υπό αξιολόγηση για χρηματοδότηση από τα κεφάλαια της ΕΤΕπ περιλαμβάνει περιλαμβάνουν έργα στους τομείς της καθαρής ενέργειας, της πράσινης κινητικότητας, της ενεργειακής απόδοσης, των υποδομών και της κατάρτισης του ανθρώπινου δυναμικού. Παράλληλα η ΕΤΕπ θα παράσχει συμβουλευτική βοήθεια για την προετοιμασία και την υλοποίηση των έργων εισφέροντας την εμπειρία της από αντίστοιχες δράσεις σε όλη την Ευρώπη.
Ο Συντονιστής του Σχεδίου Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης των περιοχών της Δυτικής Μακεδονίας και της Μεγαλόπολης Κωστής Μουσουρούλης τόνισε ότι το 2021 είναι χρονιά ορόσημο για την υλοποίηση του προγράμματος, ενώ σημείωσε ότι το Σχέδιο Ανάκαμψης που εγκρίθηκε την προηγούμενη εβδομάδα από την Ευρωπαΐκή Επιτροπή περιλαμβάνει και τα έργα αποκατάστασης των εδαφών στα ορυχεία λιγνίτη.
www.imerisia.gr
