Ανάκαμψη σε 3 με 5 χρόνια βλέπει ο Ιορδάνης Καρατζάς, Σύμβουλος Εξυγίανσης Αεροπορικών Εταιρειών και Ανάπτυξης Τουρισμού.
Οι περισσότεροι αναλυτές προβλέπουν μια διαρκή πτώση στα επαγγελματικά ταξίδια, αλλά πιστεύουν ότι τα οικογενειακά ταξίδια που αφορούν επισκέψεις σε φίλους και συγγενείς θα επιστρέψουν δυναμικά, ακολουθούμενα από τα ταξίδια αναψυχής. Υπενθυμίζεται ότι οι ταξιδιώτες επιχειρηματικού σκοπού, ενώ αντιστοιχούν στο 12% των επιβατών των αεροπορικών εταιρειών, έχουν δυσανάλογη επίδραση στα έσοδα και κέρδη- συνήθως διπλάσια, ενώ σε μερικές περιπτώσεις αντιπροσωπεύουν μέχρι και το 75% των κερδών.
Αυτό σημαίνει ότι οι αεροπορικές εταιρείες και τα ξενοδοχεία θα πρέπει να αλλάξουν στρατηγική, αλλά και τιμολογιακή πολιτική, υιοθετώντας υψηλότερες τιμές εισιτηρίων και δωματίων προκειμένου να καλυφθεί το έλλειμα που δημιουργείται από τους υψηλών εισοδηματικών κριτηρίων πελάτες. Άλλωστε όπως έχει δηλώσει και ο πρώην Διευθύνων Σύμβουλος της American Airlines, Robert Crandall, δεν πρόκειται να ξαναδούμε στο μέλλον τον όγκο των επαγγελματικών ταξιδιών του παρελθόντος.
«Σχεδόν το ένα τρίτο έως και το ήμισυ των επαγγελματικών ταξιδιών θα εξαφανιστούν. Περισσότερες συναντήσεις θα πραγματοποιηθούν ηλεκτρονικά και ταξίδια που θεωρούνται απαραίτητα σταδιακά θα γίνουν περιττά» λέει στο fortunegreece.com, ο Ιορδάνης Καρατζάς, Σύμβουλος Εξυγίανσης Αεροπορικών Εταιρειών και Ανάπτυξης Τουρισμού.
Όσον αφορά το θέμα βιωσιμότητας, και το ενδεχόμενο να δούμε νέα κανόνια στον κλάδο των αεροπορικών, ο κ. Καρατζάς υπενθυμίζει πως από το ξέσπασμα του COVID-19, οι περισσότερες αεροπορικές εταιρείες σε όλο τον κόσμο (με εξαίρεση ελάχιστων περιπτώσεων, πχ, British Airlines, Ryanair, Wizz ) έχουν επιβιώσει χάρη σε κρατικές ενισχύσεις, οι οποίες παγκοσμίως υπολογίζονται σε 132 δισ. δολάρια, εκ των οποίων τα 67 δισ. δολάρια είναι δάνεια που θα πρέπει να εξοφληθούν.
Η υποστήριξη παρέχεται με διάφορες μορφές, όχι μόνο από τις κυβερνήσεις που εισφέρουν κεφάλαια ή παρέχουν δάνεια, αλλά επίσης με την αναβολή της πληρωμής φόρων ή τη μείωση των φορολογικών υποχρεώσεων. Επιπλέον, περισσότερες από 30 χώρες έχουν θεσμοθετήσει επιδοτήσεις μισθών σε εργοδότες που επλήγησαν από το COVID-19 και υπολογίζεται ότι οι κυβερνήσεις έχουν, μέχρι στιγμής, επιχορηγήσει τους μισθούς άνω των 800 χιλιάδων υπαλλήλων αεροπορικών εταιρειών.
«Εκτός από το νέο χρέος των 67 δισ. δολαρίων που οφείλεται στις κυβερνήσεις, οι αεροπορικές εταιρείες έχουν επίσης λάβει επιπλέον χρηματοδότηση από τράπεζες, κεφαλαιαγορές και εκμισθωτές ύψους 52 δισ. δολαρίων και το καθαρό χρέος τους μέσα στο 2020 εκτιμάται ότι θα έχει αυξηθεί κατά 120 δισ. δολάρια. Καθώς η κρίση βαθαίνει και η ανάκαμψη επιβραδύνεται, η απαίτηση αποπληρωμής αυτού του υπέρογκου χρέους πιθανότατα να οδηγήσει αρκετές αεροπορικές στην πτώχευση. Ήδη η κρίση μετράει αρκετά θύματα: Virgin Australia, Avianca, Flybe, Compass Airlines, Norwegian κ.α.» επισημαίνει ο κ. Καρατζάς.
Ο χρόνος μετράει αντίστροφα
Με τους ειδικούς να αναμένουν ότι ο κίνδυνος της πανδημίας θα είναι ορατός για τους επόμενους 6 με 9 μήνες, όλοι αναρωτιούνται για τα οικονομικά αποθέματα που διαθέτουν οι αεροπορικές, αλλά και για τις εναλλακτικές που υπάρχουν.
Μόλις την προηγούμενη εβδομάδα , η Διεθνής Ένωση Αερομεταφορών, ΙΑΤΑ, ολοκλήρωσε μια έρευνα οικονομικής ανθεκτικότητας της αεροπορικής βιομηχανίας για το δεύτερο τρίμηνο του 2020. Συγκεκριμένα υπολόγισε τον χρόνο που θα αντέξουν διάφορες αεροπορικές εταιρίες με βάση τα υπόλοιπα μετρητών και με τον παρόντα ρυθμό ανάλωσης ρευστών (cash burn). Η απάντηση είναι σκακιστική. Έξι μήνες κατά μέσο όρο.
Ένας μικρός αριθμός αεροπορικών εταιρειών που κατόρθωσε και άντλησε μετρητά από τις κεφαλαιαγορές με την έκδοση χρεών ή ιδίων κεφαλαίων ή την πώληση περιουσιακών στοιχείων είναι σε καλύτερη κατάσταση οικονομικής ευρωστίας. Κατά συνέπεια, υπάρχει μια ομάδα αεροπορικών εταιρειών που έχουν ικανά υπόλοιπα μετρητών που θα διαρκούσαν πολύ καιρό, όμως οι περισσότερες δεν έχουν αυτήν την πολυτέλεια και καλούνται να λάβουν καινοτόμες και δημιουργικές πρωτοβουλίες για τη βελτίωση της ρευστότητας τους.
Είναι ενδιαφέρον ότι ένα από τα εργαλεία αύξησης της ρευστότητας είναι η άντληση δανειακών κεφαλαίων με εγγύηση τα προγράμματα τακτικών επιβατών. Ενδιαφέρον και περίεργο κατά κάποιο τρόπο γιατί, όπως εξηγεί ο κ. Καρατζάς, μια δραστηριότητα που ήταν έξω από τον πυρήνα της αεροπορικής επιχείρησης , αποδεικνύεται ένα εξαιρετικά πολύτιμο περιουσιακό στοιχείο, ιδιαίτερα κρίσιμο στην παρούσα κατάσταση για την επιβίωση των αεροπορικών εταιριών.
«Για εταιρίες που δεν έχουν πρόσβαση στις κεφαλαιαγορές ή δεν έχουν πολύτιμα περιουσιακά στοιχεία για να ενεχυριάσουν, παραμένει η ελπίδα ότι οι κρατικές ενισχύσεις θα επεκταθούν διασφαλίζοντας την επιβίωση των εταιριών και θέσεις εργασίας των υπάλληλων. Την ώρα αυτή που μιλάμε, δυο γερουσιαστές στην Αμερική κατέθεσαν πρόταση νόμου για την επέκταση του προγράμματος ενίσχυσης αερομεταφορών καθώς όπως υποστήριξαν η αγορά δεν έχει ανακάμψει και απαιτείται επιπλέον ανακούφιση προκειμένου να μην χαθούν 60.000 θέσεις εργασίας».
Ξεπερνούν τα 400 δισ. δολάρια οι ζημιές
Η πρώτη πρόγνωση της IATA που εκδόθηκε τον Φεβρουαρίου 2020, αποτιμούσε τις απώλειες στα 29,3 δισ.εκατομμύρια δολάρια με βάση ένα σενάριο που περιόριζε τον αντίκτυπο του COVID-19 σε μεγάλο βαθμό σε αγορές που συνδέονται με την Κίνα.
Τον Μάρτιο , όταν ο κορωνοϊός είχε ήδη επεκταθεί σε 80 χώρες, η ΙATA αναθεώρησε τις παγκόσμιες απώλειες εσόδων 2020 μεταξύ 63 και 113 δισ.εκατομμυρίων δολαρίων. Οι σημερινές εκτιμήσεις κάνουν λόγο για παγκόσμιες απώλειες εσόδων ύψους $410 δισ. για 2020.
«Η ζήτηση υποχώρησε κατά 54% από το 2019. Τον φετινό Αύγουστο πραγματοποιήθηκαν 1,52 εκατομμύρια πτήσεις παγκοσμίως όταν τον αντίστοιχο μήνα το 2019 ο αριθμός των πτήσεων ανερχόταν σε 3,14 εκατομμύρια. Η πτώση θα ήταν πολύ χειρότερη, αλλά συγκρατήθηκε από το γεγονός ότι εσωτερικές αγορές κυρίως της Κίνας και άλλων ασιατικών κρατών αλλά και των ΗΠΑ έχουν ανακάμψει κάπως» τονίζει ο κ. Καρατζάς.
Να σημειωθεί ότι το Economist υπολογίζει ότι η κρίση έχει εξαϋλώσει περίπου $300 δισ. από τις χρηματιστηριακές αξίες των αεροπορικών εταιριών παγκοσμίως, ενώ τα επόμενα δύο χρόνια εκτιμάται ότι ο παγκόσμιος τομέας των αερομεταφορών θα καταγράψει συνολικές ζημιές $100 δισ. που είναι το μισό από τα συνολικά, διαχρονικά κέρδη του τομέα από τον Β παγκόσμιο πόλεμο και μετά.
Πότε αναμένεται η ανάκαμψη
Επίσημοι φορείς, μεταξύ των οποίων και η ΙΑΤΑ, προειδοποιούν ότι ο κλάδος των αερομεταφορών κινδυνεύει μέσα στο 2020 να χάσει την ανάπτυξη που πέτυχε την τελευταία 7ετία. Θα καταφέρει να επιστρέψει σύντομα στα προ-covid επίπεδα;
Για να μπορέσει να δώσει απάντηση στο ερώτημα, ο κ. Καρατζάς ανατρέχει στα παραδείγματα άλλων κρίσιμων καταστάσεων που κλήθηκε να διαχειριστεί ο κλάδος.
Στην περίπτωση της τρομοκρατικής επίθεσης στους δίδυμους πύργους το 2001 (που ήταν γεωγραφικά περιορισμένη στην Δύση, άλλα επεκτάθηκε παγκόσμια λόγω των επιπτώσεων στην ασφάλεια των πτήσεων) η ανάκαμψη χρειάστηκε 2 χρόνια. Βέβαια τότε, όπως και τώρα, η αμερικανική κυβέρνηση παρείχε οικονομική ενίσχυση στους αερομεταφορείς της τάξης των 10 δισ. δολαρίων τότε- πόσο που σήμερα φαντάζει ευτελές.
Επιπρόσθετα στην περίπτωση της χρηματοοικονομικής κρίσης του 2008-09 (Lehman Brothers) που ξεκίνησε από την Αμερική, αλλά εξελίχτηκε σε «πανδημική» ύφεση, η ανάκαμψη χρειάστηκε από 2 χρόνια για την Γαλλία που ήταν πιο «θωρακισμένη», μέχρι 6-7 χρόνια για την Αγγλία και την Αμερική που ήταν πιο εκτεθειμένες.
«Στη σημερινή περίπτωση που έχουμε ένα συνδυασμό κρίσης πανδημίας (βιο-ασφαλεια) ακολουθούμενης από οικονομική ύφεση, η ανάκαμψη θα χρειαστεί 3 -5 χρονιά, εφόσον το επιδημιολογικό ρίσκο εξαλειφθεί/ελαχιστοποιηθεί (είτε με θεραπεία είτε κυρίως με εμβόλια) στο αμέσως επόμενο διάστημα» καταλήγει.
