Το δίκτυο πόλεων «ΒΙΩΣΙΜΗ ΠΟΛΗ» συμμετέχει ως εταίρος στο Ευρωπαϊκό Έργο «WaysTUP!» του προγράμματος Horizon 2020, στο πλαίσιο της προώθησης της κυκλικής οικονομίας και της αξιοποίησης των βιοαποβλήτων.
Με δεδομένο ότι ακόμα και σήμερα μεγάλο ποσοστό των βιοαποβλήτων συλλέγεται μαζί με τα κοινά απορρίμματα και καταλήγει να θάβεται στις χωματερές ή να καίγεται, η ανάγκη θέσπισης ενός νέου πλαισίου διαχείρισης, που θα εκμεταλλεύεται στο μέγιστο βαθμό τις δυνατότητες επαναχρησιμοποίησης και παραγωγής αξιοποιήσιμων υποπροϊόντων, γίνεται όλο και πιο επιτακτική.
Η πρόσφατη αναθεώρηση της νομοθεσίας για τη διαχείριση των απορριμμάτων, σύμφωνα με τις αρχές της στρατηγικής της κυκλικής οικονομίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, παρουσίασε έναν αριθμό στόχων και προβλέψεων με σκοπό την ώθηση της πρόληψης παραγωγής και της βιώσιμης διαχείρισης των βιοαποβλήτων. Μέσω της έρευνας και της καινοτομίας εξετάζονται ολοένα και περισσότερο οι πιθανότητες χρήσης των βιοαποβλήτων ως νέας πηγής προϊόντων υψηλότερης χρηστικής αξίας. Μια τέτοια διαχείριση των βιοαποβλήτων δύναται να παίξει καθοριστικό ρόλο στη μετάβαση προς την κυκλική οικονομία, επειδή στοχεύει τόσο στη μείωση της παραγωγής τους όσο και στην αξιοποίηση της δυνατότητάς τους να χρησιμοποιηθούν ως πηγή πολύτιμων δευτερογενών πόρων για την κατασκευή άλλων προϊόντων.
Η μετατροπή των αστικών βιοαποβλήτων σε χρήσιμους πόρους αποτελεί το κλειδί της κυκλικής οικονομίας και της μετατροπής των συμβατικών πόλεων σε βιώσιμες. Για το λόγο αυτό, το WaysTUP! έχει σκοπό την ανάδειξη και την καθιέρωση νέων αλυσίδων αξίας για τη χρήση των αστικών βιοαποβλήτων μέσω της εμπλοκής όλων των πιθανών ενδιαφερομένων, συμπεριλαμβανομένου προμηθευτών πρώτων υλών, προμηθευτών τεχνολογικών λύσεων και τελικών χρηστών, σε συνάρτηση με την κυκλική οικονομία. Με τον τρόπο αυτό, επιτυγχάνεται η επέκταση της δυνητικής πρώτης ύλης για προϊόντα βιολογικής προέλευσης και κατ’ επέκταση αυξάνονται οι επενδύσεις για την ανάπτυξη βιώσιμων πόλεων στην Ευρώπη, με άμεσο όφελος για το περιβάλλον, την οικονομία και την κοινωνία.
Πιο συγκεκριμένα, το WaysTUP! σχεδιάστηκε για να παρουσιάσει ένα χαρτοφυλάκιο νέων διαδικασιών μετατροπής των αστικών βιοαποβλήτων σε βιολογικά υποπροϊόντα που βασίζονται πάνω σε αυτά, ξεκινώντας από διάφορες πρώτες ύλες π.χ. υπολείμματα κρέατος και ψαριών, ίζημα καφέ, διαχωρισμένα βιοαπόβλητα οικιακής προέλευσης, χρησιμοποιημένα μαγειρικά έλαια, κλπ. Οι διαδικασίες αυτές θα έχουν ως αποτέλεσμα την παραγωγή πρόσθετων τροφίμων και ζωοτροφών, γευστικών ουσιών, πρωτεϊνών εντόμων, ελαίου καφέ, βιοαιθανόλης, βιολογικών διαλυτών, βιοπλαστικών κλπ.
Ακόμα, μέσω του έργου θα αναπτυχθεί και θα εφαρμοστεί μια στρατηγική αλλαγής της συμπεριφοράς των πολιτών και των τοπικών κοινοτήτων με σκοπό τη βελτίωση της υφιστάμενης αντίληψης των ίδιων σχετικά με τα βιοαπόβλητα ως τοπικό πόρο, την ενίσχυση της ενεργούς συμμετοχής των πολιτών στο διαχωρισμό και στη συλλογή τους και στην αύξηση της πελατειακής αποδοχής των παραγόμενων από αυτά προϊόντων.
Για την επίτευξη των σκοπών αυτών, το WaysTUP! θα καθοδηγήσει τις αρμόδιες αρχές κάθε πόλης, προκειμένου να υιοθετήσουν νέα οργανωτικά μοντέλα που υποστηρίζουν την αναγνώριση της αξίας των αστικών βιοαποβλήτων, καθώς και τις συστάσεις πολιτικών σε επίπεδο Ε.Ε. για τους υπεύθυνους λήψης αποφάσεων, βάσει πραγματικών δεδομένων.
Πιλοτικές εγκαταστάσεις επίδειξης (demonstration pilots) θα λάβουν χώρα, μεταξύ άλλων, στην Αθήνα, στα Χανιά, στη Βαλένθια και στο Λονδίνο. Παράλληλα, θα αναπτυχθούν νέα, κερδοφόρα επιχειρηματικά μοντέλα που θα προετοιμάσουν την είσοδο στην αγορά των τεχνολογικών λύσεων που θα παρουσιαστούν, καθώς και των τελικών προϊόντων που θα προκύψουν από αυτές.
Μέχρι στιγμής, η ομάδα του εγχειρήματος εργάζεται πάνω στην ανάλυση των αγορών, στις οποίες οι πιλοτικές διεργασίες του WaysTUP! αναμένονται να ξεκινήσουν τη δραστηριότητά τους, εξετάζοντας μεταξύ άλλων τους κυρίαρχους της αγοράς και τους περιορισμούς σχετικά με την εισαγωγή των προϊόντων και των λύσεων, καθώς και τις πιθανές αγορές για περαιτέρω ανάπτυξη πέραν του πιλοτικού σταδίου.
Οι πιλοτικές διαδικασίες θα γίνουν σε θεωρητικό (π.χ. κατάλογος λύσεων και παραδειγμάτων καλών πρακτικών για την αναγνώριση της αξίας των βιοαποβλήτων, θέσπιση εννοιολογικού πλαισίου καταλογογράφησης εμποδίων αξιοποίησης των βιοαποβλήτων), εργαστηριακό (π.χ. ανάπτυξη πρωτοκόλλου εργαστηριακής ανάλυσης, μεθοδολογίας εκτέλεσης εκστρατειών ανάλυσης), υλικό (π.χ. τύπος και υλικοτεχνική υποστήριξη για την παραγωγή ζωοτροφών), κατασκευαστικό (π.χ. πιλοτικές εγκαταστάσεις) και ελεγκτικό επίπεδο (π.χ. τεστ για την εξαγωγή ελαίου καφέ).
Τέλος, εξετάζεται ήδη το πλαίσιο πολιτικής που θα παράσχει, βάσει αποδεικτικών στοιχείων, συστάσεις σε Ευρωπαϊκό επίπεδο για να δημιουργηθεί μια σειρά από κατευθυντήριες γραμμές και οδηγίες σχετικά με το πώς οι εκάστοτε τοπικοί υπεύθυνοι λήψης αποφάσεων μπορούν να εφαρμόσουν στο βέλτιστο βαθμό το μοντέλο του WaysTUP!.
Το WaysTUP! θα υλοποιείται μέχρι το Φεβρουάριο του 2023 και εμπλέκει 26 ερευνητικούς εταίρους, πανεπιστήμια, ερευνητικά ινστιτούτα, αρχές τοπικής αυτοδιοίκησης, επιχειρήσεις και δίκτυα πόλεων από ολόκληρη την Ευρώπη. Συντονιστής του προγράμματος είναι η Ισπανική εταιρεία Sociedad Anonima Agricultores De Lavega De Valencia (SAV). Στους Έλληνες εταίρους μαζί με την ΒΙΩΣΙΜΗ ΠΟΛΗ ανήκουν, μεταξύ άλλων, το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο με το Εργαστήριο Περιβαλλοντικής Επιστήμης και Τεχνολογίας, το Πολυτεχνείο Κρήτης και η Ελληνική Εταιρεία Προστασίας της Φύσης.
Η συμμετοχή του Δικτύου στο πρόγραμμα συνάδει με το όραμα και την αποστολή του και δίνει την ευκαιρία στα μέλη του να πληροφορηθούν για τις τελευταίες εξελίξεις στον τομέα της κυκλικής οικονομίας και να έχουν ευκολότερη πρόσβαση στις δυνατότητες χρηματοδότησης.
