Ο «Καλαματιανός Χορός» εγγράφηκε στο Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ελλάδας, με βάση την ομόφωνη θετική γνωμοδότηση της Εθνικής Επιστημονικής Επιτροπής για την Εφαρμογή της Σύμβασης της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς (UNESCO, 2003) του Υπουργείου Πολιτισμού, που εφαρμόζεται από το 2006 μέσω της καθ’ ύλην αρμόδιας Διεύθυνσης Νεότερης Πολιτιστικής Κληρονομιάς.
Ο χορός απαντάται στις περισσότερες περιοχές της Ελλάδας, κυρίως της στεριανής, αλλά και της νησιωτικής Ελλάδας καθώς και στην ελληνική διασπορά. Όμως, ιδιαιτέρως οι καταγόμενοι από την Καλαμάτα, τη Μεσσηνία και γενικότερα από την Πελοπόννησο, αναγνωρίζουν στον συγκεκριμένο χορό ένα ισχυρό σύμβολο συλλογικής μνήμης και τοπικής ταυτότητας, μέσα από την επιτέλεση στις ιδιωτικές και δημόσιες εκδηλώσεις των κοινοτήτων τους. Η αναγνώριση αυτή συνδέεται και με την ονομασία του χορού, που φαίνεται ότι ανάγεται στα λόγια του δημοφιλούς τραγουδιού «Μαντήλι καλαματιανό…», με αναφορά στην τοπική παραγωγή μαντηλιών.
Ακόμη και αυτοί που δεν χορεύουν, αναγνωρίζουν τον καλαματιανό ως δημοφιλή ελληνικό δημοτικό χορό που ενώνει τους Έλληνες σ’ έναν κοινό χορευτικό κύκλο-σύμβολο ομαδικής διασκέδασης κι επικοινωνίας, όπου μπορούν να συγκλίνουν και να συμμετέχουν άτομα διαφορετικής εθνοπολιτισμικής καταγωγής και προέλευσης.
Την πρωτοβουλία για τον συντονισμό των διαφόρων φορέων εκπροσώπησης του στοιχείου από την Πελοπόννησο και την κατάθεση του σχετικού δελτίου έχει αναλάβει το Ίδρυμα Καπετάν Βασίλη & Κάρμεν Κωνσταντακόπουλου, με την υποστήριξη του Λυκείου Ελληνίδων Καλαμάτας, του Μουσικού Σχολείου Καλαμάτας, των Γενικών Αρχείων του Κράτους Μεσσηνίας, του Μουσείου Φωτογραφίας Π. & Α. Ηλιόπουλου και του Δημοτικού Ωδείου Καλαμάτας. Η επιστημονική επιμέλεια της πρότασης πραγματοποιήθηκε από τον Καθηγητή Εθνομουσικολογίας κ. Λ. Λιάβα και την αναπλ. Καθηγήτρια Ανθρωπολογίας του Χορού κα Ρ. Λουτζάκη. Παράλληλα, εκπρόσωποι φορέων, που αναγνωρίζουν τον Καλαματιανό Χορό ως ισχυρό σύμβολο της πολιτιστικής τους ταυτότητας, στήριξαν την πρόταση με επιστολές υποστήριξης και καταγραφή μαρτυριών με σχετικό ερωτηματολόγιο: Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου (Τμήμα Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Διαχείρισης Πολιτισμικών Αγαθών), Μουσικά Σχολεία Πελοποννήσου (Σπάρτης, Τρίπολης, Κορίνθου, Αργολίδας), Λύκεια Ελληνίδων Πελοποννήσου (Πατρών, Πύργου, Άργους, Σπάρτης, Κιάτου Κορινθίας), πολιτιστικοί φορείς Πελοποννήσου (Σχολή Βυζαντινής & Παραδοσιακής Μουσικής / Ιερά Μητρόπολη Μεσσηνίας, Διεθνές Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας, Λαογραφική Εστία Τρίπολης, Λαογραφική Ομάδα Λακωνίας) σχολεία και πολιτιστικοί φορείς της Ομογένειας κ.ά.
Συνεπώς, πρόκειται για μία ευρύτερη συνεργασία πολλών φορέων με έναν κοινό στόχο: την εγγραφή του Καλαματιανού Χορού στα στοιχεία της άυλης πολιτιστικής κληρονομιάς μας ως στοιχείου ταυτότητας για τη σύγχρονη ελληνική κοινωνία και τους Έλληνες σε όλο τον κόσμο.
