Από σύμβολο της λαγνείας μέχρι τον Μπαγκς Μπάνι, το κουνέλι έχει αποκτήσει διαφορετικές σημασίες στην παγκόσμια λαογραφία και στον καλλιτεχνικό συμβολισμό.
Πώς όμως έγινε ένα από τα σύμβολα του Πάσχα; Ο Matthew Wilson το ανακαλύπτει μέσα από το άρθρο του για το BBC.
Το Πάσχα εορτάζεται η ανάσταση του Χριστού μετά τη σταύρωσή του τη Μεγάλη Παρασκευή. Και όμως, παντού το βλέπουμε να συμβολίζεται από ένα κουνέλι που μοιράζει αυγά. Από πού ακριβώς προήλθε η παράδοση του πασχαλινού κουνελιού;
Η απάντηση δεν είναι τόσο εύκολη όσο φαίνεται… Το κυνήγι θα μας οδηγήσει σε μερικές λαγότρυπες, όπως η Αλίκη στο ταξίδι της στη Χώρα των Θαυμάτων.
Τρία θέματα λαγού διατρέχουν την παγκόσμια μυθολογία και θρησκεία: η θεωρούμενη ιερότητα των λαγών, η μυστικιστική σύνδεσή τους με το φεγγάρι και η σύνδεσή τους με τη γονιμότητα. Το κυνηγητό θα ενσωματώσει τόσο κουνέλια όσο και λαγούς. Αλλωστε, όταν εξετάζουμε τη λαογραφία και την ιστορία της τέχνης, είναι μερικές φορές δύσκολο να διακρίνουμε μεταξύ των δύο. Ανήκουν και τα δύο στην ταξινομική τάξη Lagomorpha και στην οικογένεια Leporidae και συχνά αντιμετωπίζονται με τον ίδιο τρόπο στις θρησκείες, στους μύθους και στην οπτική κουλτούρα.
Τα κουνέλια συνδέονται με το Πάσχα επειδή έχουν συχνά θεωρηθεί ιερά; Οι λαγοί λατρεύονταν στην κέλτικη μυθολογία και απεικονίζονται ως πονηροί επιτήδειοι στους μύθους των ινδιάνικων φυλών της Αμερικής, συμπεριλαμβανομένων των Michabo και Manabush.
Παρόμοιες ιστορίες συναντώνται στους μύθους της Κεντρικής Αφρικής και στη σχετική φιγούρα του Br’er Rabbit, του απόλυτου ήρωα της πονηριάς. Είναι αδύνατο να μη δει κανείς κουνέλια κινουμένων σχεδίων -συμπεριλαμβανομένου του Bugs Bunny- να ακολουθούν αυτή την αρχαία παράδοση της πανουργίας του ζώου.
Σύμφωνα με τη λαϊκή παράδοση στο Ηνωμένο Βασίλειο, οι μάγισσες μπορούν να μεταμορφωθούν σε κουνέλια και λαγούς και σε πολλούς πολιτισμούς θεωρούνται προάγγελοι καλής και κακής τύχης. Οι λαγοί είναι γρήγοροι και ευκίνητοι δρομείς, γεγονός που μπορεί να εξηγεί τη γενική αντίληψη για αυτούς είτε ως πανούργους, είτε ως μυστηριώδεις και σκοτεινούς.
Το φαινόμενο των «τριών λαγών»
Η άποψη αυτή υποστηρίζεται από το συναρπαστικό διεθνικό φαινόμενο του συμβόλου των «τριών λαγών». Απεικονίζει τρεις λαγούς να τρέχουν σε έναν ατελείωτο κύκλο, με τα αυτιά τους να ακουμπούν και να σχηματίζουν ένα τρίγωνο. Μπορείτε να το βρείτε να χρησιμοποιείται σε πολλές μεσαιωνικές εκκλησίες στο Ηνωμένο Βασίλειο -στο South Tawton (Devon), στο Long Melford (Suffolk), στο Cotehele (Cornwall), στον καθεδρικό ναό του Αγίου Δαβίδ στο Pembrokeshire και στον καθεδρικό ναό του Chester. Για πολύ καιρό θεωρούνταν μια ντόπια εικόνα για τους Βρετανούς μελετητές, αλλά στη συνέχεια ανακαλύφθηκε σε όλη την Ευρώπη, σε καθεδρικούς ναούς και συναγωγές στη Γερμανία, σε γαλλικές ενοριακές εκκλησίες, αλλά και σε αντικείμενα που δημιουργήθηκαν στη Συρία, την Αίγυπτο και την κοιλάδα Swat στο Πακιστάν και χρονολογούνται από τον 9ο αιώνα μ.Χ.
Το παλαιότερο παράδειγμα βρίσκεται στα σπήλαια Dunhuang στην Κίνα, έναν βουδιστικό ιερό χώρο που δημιουργήθηκε τον 6ο αιώνα μ.Χ.
Η γοητεία του συμβόλου των «τριών λαγών» έγκειται εν μέρει στην κεντρική οπτική ψευδαίσθηση -μεμονωμένα κάθε λαγός έχει δύο αυτιά, αλλά φαίνεται σαν να είναι τρία συνολικά. Ο λόγος για τον οποίο διαδόθηκε τόσο ευρέως είναι πιθανόν να οφείλεται στο διεθνές εμπόριο κατά την πρώτη χιλιετία μ.Χ. Μαζί με πολλά άλλα διαδεδομένα καλλιτεχνικά σύμβολα, πιθανότατα εμφανιζόταν σε αντικείμενα που αγοράζονταν, πωλούνταν και εξάγονταν κατά μήκος των δρόμων του μεταξιού που συνέδεαν την Ευρώπη με την Ασία.
Πιστεύεται ότι το σύμβολο υποδηλώνει ευημερία και αναγέννηση μέσω της κυκλικής σύνθεσης και των επικαλυπτόμενων μορφών του. Τα θέματα της ανανέωσης και της αναγέννησης φαίνεται να συνδέονται με το μήνυμα του Πάσχα. Θα μπορούσε το πασχαλινό λαγουδάκι να προέρχεται από αυτό το αρχαίο βουδιστικό σύμβολο;
Το σύμβολο των «τριών λαγών» πιστεύεται ότι προήλθε από μια ιστορία στα Jatakas (ιστορίες που αφορούν τη ζωή του Βούδα) για τον «λαγό της ανιδιοτέλειας».
Στην ιστορία αυτή, ο λαγός είναι μια προηγούμενη ενσάρκωση του ιστορικού Βούδα, του Σιντάρτα Γκαουτάμα. Είναι τόσο γενναιόδωρος και αφοσιωμένος που, όταν συναντά έναν πεινασμένο ιερέα, με αυτοθυσία σκαρφαλώνει μέσα σε μια φωτιά για να του προσφέρει ένα γεύμα. Ως ανταμοιβή για την αρετή του, η εικόνα του λαγού συνδέθηκε με το φεγγάρι.
Αυτή η ιστορία, και γενικά οι σεληνιακές συσχετίσεις των λαγών, προέρχονται πιθανώς από πολύ αρχαιότερες θρησκείες στην Ινδία. Το φεγγάρι έχει όντως ένα σημάδι στην επιφάνειά του που μοιάζει (με λίγη φαντασία) με λαγό.
Οι λαγοί που κατοικούν στο φεγγάρι και κοιτάζουν το φεγγάρι είναι πολυάριθμοι στους εικαστικούς πολιτισμούς της Κίνας, της Ιαπωνίας και της Κορέας. Οι ταοϊστικές παραδόσεις στην Κίνα αφηγούνται μια ιστορία για έναν λαγό που κατοικεί στο φεγγάρι και συγκεντρώνει τα συστατικά του ελιξίριου της ζωής.
Διαβάστε την συνέχεια στο iefimerida.gr
