«Οχι, είναι λάθος αυτή η αντίληψη. Οι μαθητές δεν πάσχουν από λεξιπενία, έχουν πλούσιο λεξιλόγιο. Ωστόσο, ναι, αποστρέφονται την ανάγνωση και τη γραφή. Οι περισσότεροι δεν ψυχαγωγούνται από το βιβλίο, αποφοιτώντας από το λύκειο δεν αισθάνονται την ανάγκη να αναζητήσουν λογοτεχνικά κείμενα, βιβλία για να περάσουν τον χρόνο τους», λέει στην «Κ» ο Γεώργιος Ι. Σπανός, ομότιμος καθηγητής Παιδαγωγικής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και πρόεδρος της επιτροπής αξιολόγησης των νέων προγραμμάτων σπουδών στη Λογοτεχνία. Μιλάει με ενθουσιασμό για το εγχείρημα το οποίο αλλάζει τον τρόπο διδασκαλίας του μαθήματος σε γυμνάσιο και λύκειο. Ενδεικτικά, με τα νέα προγράμματα οι μαθητές, επιδιώκεται να εκφράζουν τα συναισθήματα που τους προκαλούν τα λογοτεχνικά κείμενα, να βιώνουν τη λογοτεχνική ατμόσφαιρα, αποστασιοποιούμενοι ή ταυτιζόμενοι με πρόσωπα των κειμένων. Ενισχύονται το θεατρικό παιχνίδι και η δραματοποίηση με αφετηρία τα κείμενα, ώστε οι μαθητές μέσα από ερεθίσματα που τους προκαλούν τα κείμενα να τροφοδοτήσουν τη φαντασία και τη δημιουργικότητά τους. Οπως παρουσιάζει σήμερα η «Κ» στα νέα προγράμματα σπουδών, βάσει των οποίων θα συγγραφούν τα βιβλία, προτείνονται συνολικά 63 λογοτεχνικά κείμενα: μυθιστορήματα, διηγήματα, νουβέλες, ποιήματα, θεατρικά κείμενα. Ο κατάλογος των συγγραφέων και ποιητών περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, τους Αντρέα Καμιλέρι, Πηνελόπη Δέλτα, Αμος Οζ, Οσκαρ Ουάιλντ, Aντώνη Σαμαράκη, Εριχ Σόερμαν, Ερνστ Χέμινγουεϊ, Ιάκωβο Καμπανέλλη, Φεδερίκο Γκαρθία Λόρκα, Ουίλιαμ Σαίξπηρ, Μανόλη Αναγνωστάκη, Οδυσσέα Ελύτη, Κωνσταντίνο Καβάφη, Πάμπλο Νερούδα, Τίτο Πατρίκιο, Γιάννη Ρίτσο, Γιώργο Σεφέρη, Μάτση Χατζηλαζάρου, Νίκο Θέμελη, Πάουλο Κοέλιο, Τενεσί Ουίλιαμς, Φραντς Κάφκα, Αντον Τσέχοφ, Νικολάι Γκόγκολ.
Ειδικότερα, επισημαίνει ο κ. Σπανός, έως τώρα οι μαθητές στη Λογοτεχνία προσέγγιζαν διάσπαρτα κείμενα. Μεταξύ των αλλαγών που φέρνουν τα νέα προγράμματα σπουδών στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση όπου διδάσκεται το μάθημα, είναι ότι υιοθετείται η λογική των «συστάδων κειμένων». Δηλαδή, θα δίνεται στους μαθητές ένα «πυρηνικό κείμενο» και μαζί με αυτό ακόμη 4-5 άλλα για την ανάπτυξη της κριτικής σκέψης μέσα από τη σύγκριση κειμένων. Η λογική στηρίζεται στη διακειμενικότητα. Για παράδειγμα, ο εκπαιδευτικός μπορεί να επιλέξει έναν θεματικό άξονα (π.χ. τα φύλα) και πάνω σε αυτόν να δώσει κείμενα στους μαθητές. Τα κείμενα αυτά θα διδάσκονται από την έναρξη του σχολικού έτους τον Σεπτέμβριο έως τον Νοέμβριο, και από τον Μάρτιο έως τον Απρίλιο.
Στόχος, η ανάπτυξη της κριτικής σκέψης μέσα από τη σύγκριση κειμένων.
Στο τρίμηνο που μεσολαβεί οι μαθητές θα ασχοληθούν με το «αυτοτελές εκτενές έργο». Πρόκειται για τη δεύτερη σημαντική καινοτομία στο μάθημα της Λογοτεχνίας. Συγκεκριμένα, οι διδάσκοντες σε συνεργασία με τους μαθητές θα δουλεύουν πάνω σε ένα λογοτεχνικό κείμενο. «Η διδασκαλία αυτοτελών εκτενών έργων μέσα στην τάξη (π.χ. μυθιστορημάτων) ενισχύει την απόλαυση της ανάγνωσης –αυτό έχει αποδειχθεί και μέσα από έρευνες–, δηλαδή την αίσθηση του “να χάνεσαι μέσα στο βιβλίο”. Επίσης, δίνει τη δυνατότητα στον εκπαιδευτικό για διαφοροποιημένη διδασκαλία, αλλά και για δραστηριότητες που παραπέμπουν στις διδακτικές αρχές της “ανεστραμμένης τάξης”. Επίσης, πολύ σημαντικό, το ότι οι μαθητές έχουν την ευκαιρία να διαβάσουν ολοκληρωμένο το βιβλίο, να μάθουν το τέλος του και να έρθουν σε πλήρη ενσυναισθητική σχέση με τους λογοτεχνικούς χαρακτήρες, σημειώνει στην «Κ» η Τζίνα Καλογήρου, καθηγήτρια στο Παιδαγωγικό Τμήμα ΕΚΠΑ και επόπτρια για το πρόγραμμα σπουδών του γυμνασίου.
Η Νίκη Κεραμέως στην «Κ»
Σήμερα, στη Λογοτεχνία, οι μαθητές της Α΄ Λυκείου ακολουθούν πρόγραμμα σπουδών που καταρτίσθηκε το 2011, στη Β΄ Λυκείου πρόγραμμα που εφαρμοζόταν το 1999-2001 και στη Γ΄ Λυκείου ένα του 2019. Είναι εμφανές το μπέρδεμα στους μαθητές που δημιουργεί η έλλειψη συνέχειας. «Με τα νέα προγράμματα, ο εκπαιδευτικός καλείται να επιλέξει τη διδακτική μέθοδο που θα οδηγήσει τους μαθητές να κατανοήσουν κείμενα και, εντέλει, να τα χαρούν. Ο επικοινωνιολόγος Neil Postman έχει πει ότι οι μαθητές μπαίνουν στο σχολείο ως ερωτηματικά και αποφοιτούν ως… τελείες. Δηλαδή, το σχολείο τούς καταπνίγει κάθε φιλερευνητική διάθεση και περιέργεια. Σε αυτό προσβλέπουμε: να διατηρήσουμε και να ενδυναμώσουμε το ερωτηματικό», υπογραμμίζει η κ. Καλογήρου. Η υπουργός Παιδείας Νίκη Κεραμέως τονίζει στην «Κ»: «Με τα νέα προγράμματα σπουδών επιδιώκουμε να συμπληρώσουμε τη μεταρρύθμισή μας για ένα συνολικά καλύτερο σχολείο, που περιλαμβάνει περισσότερα και πιο σύγχρονα αντικείμενα, καλλιεργεί δεξιότητες, αναπτύσσει την κριτική σκέψη και τη σφαιρική γνώση. Η Λογοτεχνία, με τη νέα της μορφή διδασκαλίας, μπορεί να συνεισφέρει πολυεπίπεδα, αφού προάγει τη φιλαναγνωσία, τη φαντασία, τη φιλοτεχνία».
www.kathimerini.gr
