Ο τζίρος ανέρχεται σε δισεκατομμύρια δολάρια. Οι ελληνικές αρχές δεν μπορούν να παρέμβουν αφού η επιχείρηση έχει στηθεί στα διεθνή ύδατα. Όμως το θέμα αναδείχθηκε και πάλι λόγω δύο NAVTEX τος 328/23 και 330/23 με τις οποίες το Πολεμικό Ναυτικό δέσμευσε μέρος του Μεσσηνιακού Κόλπου για ασκήσεις με αληθινά πυρά.
Ωστόσο είναι ιλιγγιώδη τα ποσά που παίζονται σε αυτό το ενεργειακό παιχνίδι οπότε απλώς τα πλοία κατεβαίνουν πιο νότια δημιουργώντας σοβαρότερα προβλήματα για την ασφάλεια της ναυσιπλοΐας.
Οι τρόποι
Οι κυρώσεις της Δύσης στην αρχή έπιασαν τόπο γιατί δεν υπήρχαν αρκετά δεξαμενόπλοια των οποίων οι ιδιοκτήτες να ήταν έτοιμοι να μεταφέρουν ρωσικό αργό. Όμως μία σειρά εφοπλιστών -διαχειριστών δεξαμενόπλοιων συγκέντρωσαν έναν στόλο γηρασμένων πλοίων, πολλά από τα οποία θα είχαν πωληθεί στο παρελθόν για παλιοσίδερα- σκραπ, για τη μεταφορά ρωσικού πετρελαίου. Με τον τρόπο αυτόν δημιουργήθηκε ο «σκιώδης στόλος».
Ο στόλος αυτός μεταφέρει ένα ολοένα και μεγαλύτερο ποσοστό από το συνολικό εξαγώγιμο πετρέλαιο της Ρωσίας. Οι πλοιοκτήτες χρειάζονταν έως τώρα απλώς μια ένορκη βεβαίωση από τον ιδιοκτήτη του φορτίου ότι η αποστολή αγοράστηκε σε τιμή κάτω από το ανώτατο όριο που προβλέπεται στο πακέτο των κυρώσεων.
Το αποτέλεσμα είναι να μην υπάρχει ουσιαστική τήρηση του ανώτατου ορίου.
«Με αυτόν τον τρόπο, η Ρωσία ανταγωνίζεται όλο και περισσότερο άμεσα με το Ιράν και τη Βενεζουέλα για μια περιορισμένη αγορά “καλυμμένου πετρελαίου”, ουσιαστικά προς Κίνα και Ινδία προς το παρόν», αναφέρουν αναλυτές: «Αυτό είναι εμφανές στη μετακίνηση των fly-by-night δεξαμενόπλοιων που προηγουμένως εκτελούσαν είτε το ιρανικό είτε το βενεζουελάνικο εμπόριο και τώρα στρέφονται στο ρωσικό».
Αυτά τα σκουριασμένα, γηρασμένα δεξαμενόπλοια προκαλούν ανησυχίες στα Ηνωμένα Έθνη και για αυξημένο κίνδυνο μεγάλης πετρελαιοκηλίδας. Οι αξιωματούχοι του ΟΗΕ ανησυχούν επίσης για τις πρακτικές που έχουν υιοθετήσει ορισμένα από τα πλοία να κλείνουν τους αναμεταδότες οι οποίοι δείχνει τη θέση τους και να μεταφέρουν φορτία από το ένα γηρασμένο πλοίο στο άλλο.
Με το γεμάτο τρύπες ελβετικό τυρί παρομοιάζουν τις κυρώσεις των Δυτικών χωρών σε βάρος της Ρωσίας αναλυτές με τους οποίους συνομίλησε το “protothema”.
Όμως η κυβέρνηση της Μόσχας απέδειξε ότι βρίσκεται πάντα ένα βήμα πιο μπροστά από τις κυρώσεις. Το Κρεμλίνο έφτιαξε και συνεχίζει να συνθέτει τις «δικές του αλυσίδες εφοδιασμού» πετρελαίου.
Η Ρωσία επιστρατεύει πλοία του «σκοτεινού στόλου» για να μεταφέρει το πετρέλαιο της προς την Κίνα και την Ινδία ενώ μετά την επιβολή των πρώτων κυρώσεων ιδρύθηκαν νέες ναυτιλιακές εταιρείες με δεξαμενόπλοια για να εξυπηρετήσουν τη μεταφορά πετρελαίου στην Ασία.
Οι μισές εξαγωγές πετρελαίου της Ρωσίας το 2023 πήγαν στην Κίνα, ενώ το μερίδιο της Ινδίας ανήλθε σε δύο χρόνια στο 40% των συνολικών ρωσικών εξαγωγών πετρελαίου.
“Η Ρωσία πουλάει πετρέλαιο με μεγάλη έκπτωση σε Κίνα και Ινδία. Τα δε διυλιστήρια της Ινδίας μεταπωλούν στην Ευρώπη τα πετρελαϊκά προϊόντα σε υπέρογκες τιμές. Άρα αντί να τιμωρούμε ως Ευρώπη τη Ρωσία τιμωρούμε τον εαυτό μας. Οι πολιτικοί πρέπει να βρουν λύσεις γιατί έρχεται στο μέλλον βαθύτερη οικονομική ύφεση» επισημαίνουν οικονομικοί κύκλοι.
Ένας από τους εναλλακτικούς πελάτες ρωσικού πετρελαίου έχει εξελιχθεί και η ευρύτερη περιοχή της Λατινικής Αμερικής, με πρώτη και καλύτερη τη Βραζιλία και ακολουθούν ο Παναμάς, η Ουρουγουάη και η Κούβα, με την οποία ανέκαθεν είχε στενές σχέσεις η Μόσχα.
Ο Λακωνικός Κόλπος
Ένα παλαιότερο ρεπορτάζ του Bloomberg το οποίο ανέβηκε οπτικά Tik Tok κατέδειξε ότι ο Λακωνικός Κόλπος, περίπου 110 μίλια νοτιοδυτικά της Αθήνας, έχει αναδειχθεί σε σημαντικό ναυτιλιακό κόμβο για τη Μόσχα μετά τις κυρώσεις.
Άλλες τέτοιες τοποθεσίες είναι η Θέουτα, ένα ισπανικό αποσπασμένο τμήμα στις ακτές του Μαρόκου, και μερικά λιμάνια ακόμη πιο βαθιά στον Ατλαντικό Ωκεανό.
Εκεί τα δεξαμενόπλοια που ανήκουν στον “σκιώδη στόλο” μεταφορτώνουν ρωσικής προέλευσης πετρέλαιο από το ένα πλοίο στο άλλο.
Το ρεπορτάζ του Bloomberg δείχνει ότι ο Λακωνικός Κόλπος παραμένει σημαντικός για την μεταφορά του ρωσικού πετρελαίου ακόμη και σήμερα. Καταγράφονται σε βίντεο τρεις μεταφορές από πλοίο σε πλοίο οι οποίες αφορούσαν διυλισμένα καύσιμα και όχι αργό πετρέλαιο, ενώ περίπου 12 ακόμη δεξαμενόπλοια περίμεναν την σειρά τους.
Το ένα δεξαμενόπλοιο είχε παραλάβει καύσιμα ρωσικής προέλευσης από ένα άλλο πλοίο στα ανοικτά των ακτών της Ρουμανίας νωρίτερα σύμφωνα με δορυφορικές εικόνες που συγκεντρώθηκαν και επιθεωρήθηκαν από το TankerTrackers.com. Στη συνέχεια απέπλευσε μέσω του Βοσπόρου για το ραντεβού του στον Λακωνικό Κόλπο με ένα άλλο δεξαμενόπλοιο.
Τα πλοία υιοθετούν την πρακτική της παροχής ψεύτικων συντεταγμένων στο σύστημα αυτόματης αναγνώρισης,(AIS). Πρακτική που ονομάζεται spoofing (παραποίηση).
Οι ελληνικές Αρχές δεν έχουν καμία δυνατότητα ελέγχου των δραστηριοτήτων στον Λακωνικό Κόλπο και ο λόγος είναι ότι γίνονται σε διεθνή ύδατα, τα οποία ξεκινούν μόλις έξι μίλια από την ακτή.
Η συγκεκριμένη μεταφόρτωση πετρελαίου που κατέγραψε το Bloomberg πραγματοποιήθηκε περίπου τέσσερα μίλια από τα χωρικά ύδατα της Ελλάδας και περίπου 17 μίλια από το Γύθειο, έναν δημοφιλή παραθαλάσσιο προορισμό. Η συγκεκριμένη ακτογραμμή είναι επίσης σημαντική περιοχή ωοτοκίας για τη θαλάσσια χελώνα καρέτα-καρέτα.
Περιβαλλοντική βόμβα
Ο κίνδυνος θαλάσσιας ρύπανσης είναι μεγάλος. Σύμφωνα με δημοσίευμα του πρακτορείου Bloomberg, εκατομμύρια βαρέλια ρωσικού αργού και πετρελαϊκών προϊόντων έχουν αλλάξει χέρια μεταξύ δεξαμενόπλοιων μόλις λίγα μίλια από τις ακτές της Ελλάδας. Πιο συγκεκριμένα, τουλάχιστον 23 εκατομμύρια βαρέλια ρωσικού αργού και πρόσθετες ποσότητες πετρελαϊκών προϊόντων έχουν μεταφερθεί από ένα δεξαμενόπλοιο σε άλλο στον Μεσσηνιακό Κόλπο από τις αρχές του 2023.
Πολλά από τα εμπλεκόμενα πλοία είναι παλιά και το ασφαλιστικό τους καθεστώς είναι ασαφές. Ο μέσος όρος ηλικίας των δεξαμενόπλοιων που εμπλέκονται στις μεταφορές αργού στα ανοικτά της Ελλάδας είναι 18 έτη. Το παλαιότερο από τα εμπλεκόμενα ναυπηγήθηκε το 1997.
Αυτά τα σκουριασμένα, γηρασμένα δεξαμενόπλοια προκαλούν ανησυχίες στα Ηνωμένα Έθνη για αυξημένο κίνδυνο μεγάλης πετρελαιοκηλίδας. Οι αξιωματούχοι του ΟΗΕ ανησυχούν επίσης για τις πρακτικές που έχουν υιοθετήσει ορισμένα από τα πλοία να κλείνουν τους αναμεταδότες οι οποίοι δείχνει τη θέση τους και να μεταφέρουν φορτία από το ένα γηρασμένο πλοίο στο άλλο.
Όμως τα συγκεκριμένα πλοία παρέμειναν κυρίαρχα στο εμπόριο κατά τη διάρκεια του Ιανουαρίου 2024.
Το 48%, του συνόλου των δεξαμενόπλοιων που παρακολουθήθηκαν ήταν ηλικιωμένα, ανώνυμα δεξαμενόπλοια, που λειτουργούσαν σε μεγάλο βαθμό εκτός της δυτικής δικαιοδοσίας.
Αυτό είναι το υψηλότερο επίπεδο δραστηριότητας του σκιώδη στόλου που καταγράφηκε στα ρωσικά ύδατα από την έναρξη των κυρώσεων.
Τα πλοία που καταπλέουν σε ρωσικά λιμάνια παρακολουθούνται στενά από ρυθμιστικές αρχές του Ηνωμένου Βασιλείου, των ΗΠΑ και της Ευρώπης λόγω και του νέου ανώτατου ορίου τιμών πετρελαίου που ισχύει από τις 19 Φεβρουαρίου, για την αντιμετώπιση της εκτεταμένης αποφυγής των κυρώσεων που παρατηρήθηκε κατά το τελευταίο εξάμηνο του 2023.
