Τι μπορεί να σημαίνει η γιορτή του έρωτα και της συντροφικότητας για τις σχέσεις που δοκιμάζονται ατέλειωτα 24ωρα κάτω από την ίδια στέγη, για τις σχέσεις εξ′ αποστάσεως, αλλά και για τους συντρόφους ίδιου φύλου σε μια κοινωνία όπως η ελληνική που κρατά ακόμα «αποστάσεις»;
Με την ευκαιρία της ημέρας του Αγίου Βαλεντίνου – μια γιορτή αμφισβητούμενη από πολλούς, που , ωστόσο, έχει τον συμβολισμό της – η HuffPost δίνει τον λόγο στην ψυχολόγο, ψυχοθεραπεύτρια/οικογενειακή θεραπεύτρια, δρ. Αθηνά Ανδρουτσοπούλου αναζητώντας απαντήσεις σε ερωτήματα που απασχολούν πολλούς όσον αφορά στον/ην σύντροφό μας, το φίλο/η μας ή τον άνθρωπο που μας παρέχει υποστηρικτικό πλαίσιο σε μια εποχή που ένα είναι σίγουρο: η δυσκολία να πορευτεί κανείς μόνος.
– Πόσο σημαντική και πόσο δύσκολη είναι η διατήρηση μιας σχέσης τον καιρό της πανδημίας;
– Ποια η ενδεχόμενη επιπλέον δυσκολία στην διατήρηση της σχέσης επιθυμίας από τα ομόφυλα ζευγάρια;
Αυτή η διελκυστίνδα μεταξύ επιβεβαίωσης ελλειμμάτων φροντίδας αλλά και ελπίδας για επούλωση δεν επηρεάζεται από το αν θα προχωρήσουν δύο άνθρωποι σε γάμο, σε σύμφωνο συμβίωσης ή σε συγκατοίκηση, ούτε από το αν πρόκειται για σχέση ετερόφυλων ή ομόφυλων ζευγαριών. Η διαφορά στα ομόφυλα ζευγάρια είναι η επιπλέον πίεση που νιώθουν από την έλλειψη ευρύτερης κοινωνικής αποδοχής αλλά και από την απόρριψη από οικογένεια και συγγενείς που ακόμα δυστυχώς βιώνουν σε μεγάλο βαθμό. Οι «οικογένειες επιλογής» είναι η σύγχρονη απάντηση στους δεσμούς αίματος, και αποτελούνται από φίλους και ανθρώπους εμπιστοσύνης που εμείς οι ίδιοι διαλέγουμε ως τα πιο σημαντικά πρόσωπα στο υποστηρικτικό μας δίκτυο, και μπορούν να μας στηρίξουν και να τους στηρίξουμε σε μια κρίση, όπως συμβαίνει τώρα με την πανδημία.
“Τα πράγματα μπερδεύονται όταν το ένα μέλος του ζευγαριού ταυτίζει τη συχνότητα του σεξ με την εκδήλωση αποδοχής και επιθυμίας από την πλευρά του/της συντρόφου, ή ακόμα και με τη σημαντικότητα που ο ίδιος/η ίδια έχει ως προσωπικότητα.”
– Τι συμβολισμό αποκτά η γιορτή του Αγίου Βαλεντίνου (μια για πολλούς γιορτή αμφισβητούμενης σημασίας) την εποχή που μοιάζει να κορυφώνεται η πανδημία του κορονοϊού – αλλά με το εμβόλιο να μοιάζει να δίνει μια ελπίδα ημερομηνίας λήξης;
Οι κρίσεις είναι πολλών ειδών και αφορούν όχι μόνο μια φυσική καταστροφή (π.χ. πανδημία/πλημμύρα/σεισμό/), αλλά και ένα αναμενόμενο αναπτυξιακό γεγονός (π.χ. γέννηση παιδιού, είσοδος στην μέση ηλικία, θάνατος γονιού) ή μια οικονομική κρίση, όπως αυτή που ζήσαμε τα προηγούμενα χρόνια. Στις κρίσεις τα προβλήματα στη σχέση του ζευγαριού αναζωπυρώνονται. Η καραντίνα μας κρατά αναγκαστικά περισσότερο στο σπίτι χωρίς διεξόδους (π.χ. έξοδο με φίλους, γυμναστήριο) που να μας επιτρέπουν να ισορροπούμε δυσάρεστα συναισθήματα. Από την άλλη, η καραντίνα μας δίνει τη δυνατότητα να συνειδητοποιήσουμε ποια είναι αυτά τα θέματα που χρειάζεται να αντιμετωπίσουμε στη σχέση μας, τα οποία υποβόσκουν, και αν χρειαστεί να ζητήσουμε βοήθεια από ένα θεραπευτή ζευγαριού και οικογένειας
Οι επέτειοι και οι «ρομαντικές γιορτές» αποτελούν ευκαιρίες για τα ζευγάρια, να ξαναθυμηθούν αυτά που τους ενώνουν και να ξαναζήσουν έστω και για λίγο τις πρώτες ρομαντικές περιόδους, όπου τα θετικά της σχέσης ήταν πιο έντονα . Εκτός από ρομαντικές κινήσεις όπως δώρα και λουλούδια, ή ένα ρομαντικό γεύμα, τα ζευγάρια μπορούν να ωφεληθούν ακόμα και σε συνθήκες πανδημίας από:
– Την επαναφήγηση με θετικό τρόπο της ιστορίας γνωριμίας τους και δέσμευσής τους.
– Τη θέαση παλιών φωτογραφιών που τους γεμίζουν χαρά.
– Την αναφορά στα γνωρίσματα που εκτίμησαν και θαύμασαν ο ένας στον άλλον.
Το ζητούμενο φυσικά είναι πώς να δημιουργούμε τέτοιες στιγμές στην καθημερινότητα όπου μας παρασύρει η ρουτίνα, αλλά και η τάση μας να επαναλαμβάνουμε πρότυπα σχέσης που ίσως ζήσαμε ως παιδιά και πάντα θέλαμε να αποφύγουμε! Έρευνες με χιλιάδες ζευγάρια που έχουν γίνει στις χώρες της Δύσης δείχνουν ποιοι παράγοντες προβλέπουν με μεγάλη ακρίβεια τη διατήρηση μιας σχέσης (βλ. μεταξύ άλλων, The Gottman Institute).
– Ποια είναι τα βασικά «ναι» και «όχι» που πρέπει να έχουμε υπ′ όψιν στην διατήρηση της σχέσης μας σήμερα;
Η επιθετικότητα, ο αρνητισμός και η εκδικητικότητα καταστρέφουν τις σχέσεις. Ο εγκέφαλός μας είναι προγραμματισμένος να μπαίνει σε κατάσταση εγρήγορσης ή αποσύνδεσης όταν νιώθει κίνδυνο ή απειλή. Δεν μπορούμε να ακούσουμε τον άλλον όταν το νευρικό μας σύστημα βρίσκεται σε άμυνα (π.χ. τρέμουμε, κόβονται τα πόδια μας). Για αυτό και η συζήτηση χρειάζεται να ξεκινά απαλά και να διατηρείται σε χαμηλούς τόνους.
Τα ζευγάρια πρέπει να αποφεύγουν να πληγώνουν ο ένας τον άλλον με λέξεις που προσβάλλουν και δύσκολα θα ξεχασθούν. Όταν μια κουβέντα τείνει να ενταθεί επικίνδυνα τότε τα ζευγάρια χρειάζεται να κάνουν διάλειμμα και να επανέρχονται στη συζήτηση αφού ηρεμήσουν. Τα παράπονα μεταξύ του ζευγαριού πρέπει να διατυπώνονται ως εξής: «Νιώθω θυμό/στενοχώρια/ντροπή όταν …..», αντί «Εσύ φταις που νιώθω θυμό/στενοχώρια/ντροπή…»
Η μη λεκτική επικοινωνία του ζευγαριού είναι σημαντική. Το τρυφερό άγγιγμα, το ενδιαφέρον που δείχνουμε την ώρα που ο/η σύντροφός μας μας μιλά για οποιοδήποτε ζήτημα, είναι σημαντικά στοιχεία επικοινωνίας. Το βλέμμα μας χρειάζεται να είναι επικεντρωμένο στο δικό του/της παρά σε μια οθόνη κινητού ή υπολογιστή. Το βλέμμα που στρέφεται αλλού πυροδοτεί στον εγκέφαλό μας νηπιακές μνήμες όπου η αποστροφή του βλέμματος του γονιού βιωνόταν από το νήπιο ως εγκατάλειψη.
“Η ζυγαριά των θετικών και αρνητικών στιγμών πρέπει να γέρνει προς τη μεριά των θετικών σε αναλογία τουλάχιστον 5 προς 1. Όταν αυτή η αναλογία διαταραχτεί για μεγάλο διάστημα η σχέση το ζευγαριού βρίσκεται σε τεράστιο κίνδυνο.”
– Και το σεξ; Πότε επιδρά θετικά και πότε αρνητικά στην όλη κατάσταση;
Η σεξουαλική ζωή του ζευγαριού πρέπει να είναι ικανοποιητική και για τους δύο. Όταν ξεκινούν από τη βάση της αμοιβαίας αποδοχής και επιθυμίας χωρίς να την αμφισβητούν, τα ζευγάρια μπορούν να εκφράσουν ελεύθερα τι τους ευχαριστεί και τι όχι χωρίς να αισθάνονται ότι θα προσβάλλουν ή θα πληγώσουν το σύντροφό τους αν αρνηθούν κάτι ή προτείνουν κάτι. Τα πράγματα μπερδεύονται όταν το ένα μέλος του ζευγαριού ταυτίζει τη συχνότητα του σεξ με την εκδήλωση αποδοχής και επιθυμίας από την πλευρά του/της συντρόφου, ή ακόμα και με τη σημαντικότητα που ο ίδιος/η ίδια έχει ως προσωπικότητα.
Τα ζευγάρια παγιδεύονται συχνά σε ρόλους που τους πολώνουν αντί να εναλλάσσονται σε πολλούς και διαφορετικούς ρόλους, κάτι που στον έναν από τους δύο καταστέλλει την ερωτική επιθυμία. Είδη πόλωσης αφορούν ρόλους όπως αισιόδοξος-απαισιόδοξος, μητρικός-παιδικός κλπ.
Η ζυγαριά των θετικών και αρνητικών στιγμών πρέπει να γέρνει προς τη μεριά των θετικών σε αναλογία τουλάχιστον 5 προς 1. Όταν αυτή η αναλογία διαταραχτεί για μεγάλο διάστημα η σχέση το ζευγαριού βρίσκεται σε τεράστιο κίνδυνο.
– Υπάρχει ελιξίριο του έρωτα; Κι αν ναι, ποιο είναι αυτό;
Γενικά, ο θαυμασμός είναι το ελιξίριο του έρωτα σε συνδυασμό με την αίσθηση του καινούριου! Όμως στην περίοδο της πανδημίας, η τάση μας να αφεθούμε στη ρουτίνα χωρίς να φροντίζουμε ιδιαίτερα τον εαυτό μας σωματικά αλλά και ψυχολογικά δεν συμβάλλει στη διατήρηση του θαυμασμού. Επιπλέον, για να συντηρούμε την αίσθηση του θαυμασμού, υπάρχουν πάντα καινούρια πράγματα που μπορούμε να μάθουμε για το/τη σύντροφό μας, καινούριοι τρόποι που μπορούμε να τον/τη δούμε (π.χ. με τον τρόπο που τον βλέπουν οι άλλοι στο εργασιακό του περιβάλλον). Παράλληλα, ας προσπαθούμε κι εμείς να δείχνουμε στο/στη σύντροφό μας όλα εκείνα τα κομμάτια μας που βλέπουν οι άλλοι και μας θαυμάζουν, και όχι μόνο τα «απομεινάρια» μας στο τέλος μιας κουραστικής μέρας!
Λίγα λόγια για την Αθηνά Ανδρουτσοπούλου
Η Δρ. Αθηνά Ανδρουτσοπούλου, είναι ψυχολόγος, ψυχοθεραπεύτρια/οικογενειακή θεραπεύτρια (www.androutsopoulou.gr) και επιστημονική συν-υπεύθυνη του ΄Λόγω Ψυχής΄-Ινστιτούτο Εκπαίδευσης και Έρευνας στη Συστημική Ψυχοθεραπεία (www.logopsychis.gr). Το επιστημονικό της έργο περιλαμβάνει δημοσιεύσεις σε έγκριτα διεθνή ψυχολογικά περιοδικά. Είναι συγγραφέας του βιβλίου «Η αθώα γλώσσα των ονείρων μας» (Εκδ. Gutenberg), και των παιδικών βιβλίων «Κουβέντες με τη Μαμά» (Εκδ. Ψυχογιός) και «Μεγαλύτερες Κουβέντες με τη Μαμά» (Εκδ. Ψυχογιός) καθώς και «Ταξίδια με τη Μαμά» (Εκδ. Λιβάνης) που βοηθούν γονείς και παιδιά να συζητούν θέματα που τα απασχολούν από την προσχολική ηλικία ως την προ-εφηβεία. Πρόσφατα εξέδωσε το παιδικό βιβλίο “6 Μυστήρια για τον Ηρακλή Πουράκη” (Εκδ. Λιβάνης) που φέρνει τα παιδιά σε επαφή με την τέχνη, την πιο ανέξοδη μορφή ψυχοθεραπείας!
huffingtonpost.gr
