Σαρωτικές αλλαγές έρχονται στην ανώτατη εκπαίδευση της χώρας, με τα πανεπιστήμια να κατακτούν την πολυπόθητη αυτονομία τους σε κρίσιμα θέματα που αφορούν την καθημερινή λειτουργία φοιτητών και καθηγητών. Ετσι το τοπίο αλλάζει συνολικά και πλησιάζει περισσότερο την εικόνα του αμερικανικού μοντέλου διάρθρωσης της ανώτατης εκπαίδευσης: τα ΑΕΙ αυτονομούνται και οι διοικήσεις τους στο μέλλον θα αποφασίζουν για όλα όσα τις αφορούν. Αριθμός εισακτέων, ορισμός βαθμολογικών κριτηρίων για την επιλογή των φοιτητών, μεταπτυχιακά προγράμματα, θα αποτελούν στο μέλλον ευθύνη των διοικήσεων των ΑΕΙ, ενώ θα δίνεται η δυνατότητα αύξησης των πηγών χρηματοδότησής τους μέσω δωρεών ή άλλων πηγών.
Μια από τις οποίες βέβαια μπορεί να είναι η διαχείριση στις «πατέντες» των επιστημόνων τους. Η ατζέντα της νέας υπουργού Παιδείας βέβαια όπως είναι ήδη γνωστό ανοίγει τις επόμενες ημέρες με τις διατάξεις για την κατάργηση του πανεπιστημιακού ασύλου, ωστόσο μέσα στους επόμενους μήνες το κεφάλαιο ανώτατη εκπαίδευση θα απασχολήσει κατά προτεραιότητα τις επόμενες νομοθετικές της κινήσεις.
Ενώ, όπως αναφέρουν οι πληροφορίες των «ΝΕΩΝ», τα ΤΕΙ που έγιναν πανεπιστήμια (Δυτικής Αττικής και Ελληνικό Μεσογειακό Πανεπιστήμιο) δεν αλλάζουν φυσιογνωμία αλλά αντίθετα αναβαθμίζονται. Συγκεκριμένα και ανά βαθμίδα:
- Τα πανεπιστήμια θα αποφασίζουν στο μέλλον για τον αριθμό των εισακτέων τους αλλά και τις βάσεις εισαγωγής στα προγράμματά τους, ενώ ανοίγει η χρηματοδότησή τους και σε άλλες πηγές (δωρεές, πατέντες κ.λπ.). Η ηγεσία του υπουργείου Παιδείας θα προχωρήσει στη θέσπιση σχετικής διάταξης αφού οριστεί ειδική επιστημονική επιτροπή με την οποία θα δίνονται στα πανεπιστήμια οι αρμοδιότητες που επί σειρά ετών ζητούσαν οι διοικήσεις τους. Ετσι θα σταματήσουν οι αντιπαραθέσεις μεταξύ υπουργείου Παιδείας και διοικήσεων των ΑΕΙ για τον καθορισμό και στη συνέχεια υπερδιπλασιασμό των εισακτέων στα πανεπιστήμια των πρωτοετών φοιτητών τους μέσω του θεσμού των μετεγγραφών. Οπως είναι γνωστό, οι διοικήσεις των ΑΕΙ υποβάλλουν ετησίως τις προτάσεις τους προς το υπουργείο Παιδείας σχετικά με τον αριθμό των ατόμων που μπορούν να εκπαιδεύσουν. Ο αριθμός αυτός στη συνέχεια αφού αυξηθεί από το υπουργείο Παιδείας, διπλασιάζεται τελικά στα κεντρικά Ιδρύματα της χώρας από τους μετεγγραφόμενους.
Θα καθορίζεται, λοιπόν, σύμφωνα με τη διάταξη που μελετάει το υπουργείο Παιδείας από την αρχή της χρονιάς ο αριθμός των εισακτέων σε κάθε πανεπιστήμιο από τις ίδιες τις διοικήσεις τους και σ’ αυτόν τον αριθμό θα προβλέπονται εκ των προτέρων και οι πιθανές μετεγγραφές, όπως και τα κριτήριά τους, κάτι που θα γίνει σε συνεργασία με το υπουργείο Παιδείας. Παράλληλα, το υπουργείο, όπως είναι φυσικό, θα διατηρεί δυνατότητες ελέγχου όλων των σχετικών αποφάσεων.
- Δωρεές, κληροδοτήματα, πατέντες. Αλλάζει και εκσυγχρονίζεται το θεσμικό πλαίσιο για δωρεές και πρόσθετη χρηματοδότηση των ανωτάτων Ιδρυμάτων. Θα αξιοποιούνται από τα Ιδρύματα έσοδα από επιχειρήσεις έντασης γνώσης και κοινές ερευνητικές δραστηριότητες με άλλους φορείς του δημοσίου ή ιδιωτικού τομέα. Πολλά ιδρύματα άλλωστε έχουν στο παρελθόν ξεκινήσει διαδικασίες για τη δημιουργία Εδρών στο εσωτερικό τους, αλλά οι πολιτικές αυτές δεν προχώρησαν από τις αλλεπάλληλες αλλαγές πολιτικής της τελευταίας δεκαετίας και την απουσία κλίματος σταθερότητας και ασφάλειας στην ακαδημαϊκή κοινότητα. Παράλληλα ειδικό πλαίσιο μέτρων αναμένεται να θεσπιστεί και για το λεγόμενο «brain drain» και τον επαναπατρισμό μεγάλων ελλήνων επιστημόνων από το εξωτερικό που χρειάζονται, όπως είναι φυσικό, ένα περιβάλλον σταθερότητας για να συνεχίσουν την επιστημονική τους έρευνα από ένα ελληνικό πανεπιστήμιο, συνδέοντας τη χώρα μας με τα μεγάλα κέντρα του εξωτερικού.
- Αλλάζει το θεσμικο πλαίσιο διαχείρισης των Ειδικών Λογαριασμών των ΑΕΙ στην κατεύθυνση της ευελιξίας τους και της πιο εύκολης διαχείρισης των κονδυλίων από τα ερευνητικά προγράμματα στα πανεπιστήμια. Οπως είναι γνωστό πρόκειται για τον Ειδικό Λογαριασμό Κονδυλίων Ερευνας (ΕΛΚΕ), που συνίσταται σε κάθε πανεπιστήμιο για τη διαχείριση και αξιοποίηση των κονδυλίων επιστημονικής έρευνας, εκπαίδευσης, κατάρτισης, τεχνολογικής ανάπτυξης και καινοτομίας. Η διαχείριση των κονδυλίων αυτών τα τελευταία χρόνια ήταν πλήρης γραφειοκρατικών κωλυμάτων, ενώ αποτελεί στρέβλωση το γεγονός ότι τα ΑΕΙ της χώρας εξαιτίας της χρόνιας υποχρηματοδότησής τους χρησιμοποιούσαν και με τη «βούλα» του νόμου τα κονδύλια αυτά για την κάλυψη των λειτουργικών τους αναγκών, στερώντας τα τελικά από την έρευνα.
Ελεγχος επισκεπτών
- Εισαγωγή στα ΑΕΙ κατόπιν ελέγχου. Δεν θα μπαίνει ανεξέλεγκτα στα πανεπιστήμια στο μέλλον όποιος θέλει, αλλά θα αναζητηθεί τρόπος ελέγχου των επισκεπτών τους. Βέβαια, εδώ υπάρχει το γνωστό πρόβλημα των μεγάλων εκτάσεων στις πανεπιστημιουπόλεις της χώρας, οι οποίες είναι δύσκολο να φυλαχθούν καθώς απαιτείται η πρόσληψη μεγάλου αριθμού φυλάκων που πιθανώς δεν είναι άμεσα εφικτό. Ωστόσο στη βούληση της ηγεσίας του υπουργείου Παιδείας είναι η επίλυση του προβλήματος και η αποτροπή κρουσμάτων βίας ή βανδαλισμών μέσα στα ΑΕΙ, ενδεχομένως από εξωπανεπιστημιακούς εισβολείς.
- Αλλαγές θα γίνουν και στα μεταπτυχιακά προγράμματα της χώρας στην κατεύθυνση της στήριξης και αυτονομίας τους, ενώ θα αυξηθούν οι αρμοδιότητες και θα στηριχθεί η Αρχή για τη Διασφάλιση της ποιότητας στην ανώτατη εκπαίδευση (ΑΔΙΠ). Οι αποφάσεις που θα λαμβάνονται στο μέλλον για τα θέματα ανώτατης εκπαίδευσης της χώρας θα λαμβάνονται μετά τη σύνταξη επιστημονικών ερευνών και με την εμπλοκή της ΑΔΙΠ σε συμβουλευτικό επίπεδο.
- Ερχονται οι ηλεκτρονικές ψηφοφορίες σε κρίσιμες αναμετρήσεις για τη διοίκηση στα ανώτατα Ιδρύματα ή τις πρυτανικές εκλογές. Οι ηλεκτρονικές ψηφοφορίες στόχος είναι να αποτελέσουν σύντομα την κύρια μέθοδο ψηφοφορίας σε περιόδους αλλαγής διοικήσεων, ανανέωσης θητειών κ.λπ.
Τράπεζα θεμάτων
- Νέο εξεταστικό σύστημα εισαγωγής στα πανεπιστήμια της χώρας. Το θέμα θα επιλυθεί σε δεύτερο χρόνο, ενώ επιστρέφει στη συζήτηση ο επιτυχημένος θεσμός της Τράπεζας Θεμάτων και η θέσπιση βαθμολογικής βάσης για την εισαγωγή στην ανώτατη εκπαίδευση της χώρας. Με τον τρόπο αυτό αναμένεται να αντιμετωπισθούν και τα θέματα εισαγωγής στην ανώτατη εκπαίδευση της χώρας με βαθμολογίες πολύ κάτω των 10.000 μορίων, φαινόμενο που φέτος αναμένεται να κορυφωθεί με την είσοδο στον πανεπιστημιακό τομέα των τμημάτων των πρώην Τεχνολογικών Ιδρυμάτων. Ετσι, φέτος ένας στους τρεις υποψήφιους εισάγεται στην ανώτατη εκπαίδευση της χώρας με βαθμολογίες κάτω της βαθμολογικής βάσης, ενώ οι αριστούχοι είναι λιγότεροι από πέρυσι κατά περίπου 700 άτομα συνολικά. Αυτός είναι και ένας από τους λόγους που στα τρία επιστημονικά πεδία των Ανθρωπιστικών Σπουδών, Θετικών Επιστημών και Επιστημών Υγείας αναμένουμε φέτος αισθητή πτώση των βάσεων, ενώ στο τέταρτο επιστημονικό πεδίο των Επιστημών Οικονομίας και Πληροφορικής οι βάσεις θα δείξουν σταθερότητα και ίσως μικρή άνοδο σε σχέση με την εικόνα που έδειξαν πέρυσι.
- Τα ΤΕΙ που έγιναν πανεπιστήμια (Δυτικής Αττικής και Ελληνικό Μεσογειακό Κρήτης) δεν αλλάζουν ταυτότητα αλλά θα ενισχυθούν θεσμικά. Σε αντίθεση με τις φήμες που κυκλοφορούσαν τις τελευταίες ημέρες στον χώρο της ανώτατης εκπαίδευσης της χώρας, η κυβέρνηση έχει αποφασίσει να μην αλλάξει την ταυτότητα ή το όνομα των πρόσφατα «πανεπιστημιοποιημένων» ΤΕΙ (το Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής προέκυψε από τη συνένωση των ΤΕΙ Αθήνας και Πειραιά και το Ελληνικό Μεσογειακό Πανεπιστήμιο αποτελεί το πρώην ΤΕΙ Κρήτης), αλλά αντίθετα να τα ενισχύσει και να στηρίξει τη νέα πορεία τους στον χώρο της ανώτατης εκπαίδευσης της χώρας.
