Υπάρχουν λογιών λογιών επιλογές και προορισμοί για τις ελεύθερες ώρες μας. Προορισμοί και δραστηριότητες, που μπορεί να μας προσφέρουν μια στιγμιαία ικανοποίηση –όπως ένας καφές στο παγκάκι του Εθνικού Κήπου– και άλλοι πάλι που χαρίζουν μια μεγαλύτερης διάρκειας εμπειρία και ενδεχομένως ικανοποίηση.
Η επίσκεψη σε ένα βιβλιοπωλείο είναι ένας από αυτούς τους προορισμούς, που περιμένουμε να επιτρέψει η πανδημία, για να μας αποδοθούν. Συναισθανόμαστε την ανάγκη ανάγνωσης ενός βιβλίου, ξεκινώντας από την διαδικασία προεπιλογής του. Πηγαίνουμε στο βιβλιοπωλείο, το ξεφυλλίζουμε, το αγοράζουμε, και επιστρέφοντας σπίτι, απολαμβάνουμε την ανάγνωσή του. Ενδεχομένως, και να διαπιστώσουμε ότι κάναμε λανθασμένη επιλογή. Η εμπειρία όμως της όλης διαδικασίας διαρκεί πολύ περισσότερο απ’ ό,τι ο καφές στο πάρκο, άσχετο αν η απόλαυσή της ενέχει ένα γλυκό ρίσκο. Κάποιοι δεν αφήνουμε ποτέ βιβλίο στη μέση, ακόμη κι αν δεν μας αρέσει. Το πάμε ως το τέλος, περιμένοντας την ανατροπή.
Η επίσκεψη σε έναν αρχαιολογικό χώρο συνιστά άλλη επιλογή. Προγραμματίζουμε την επίσκεψη, ενδεχομένως ψάχνουμε στην βιβλιοθήκη μας κάποιον οδηγό για να θυμηθούμε τα ιστορικά δεδομένα ή τα αναζητούμε στο διαδίκτυο. Δυο – τρεις εισαγωγικές πληροφορίες. Εκδίδουμε ή ακυρώνουμε το εισιτήριο μας και περιηγούμεθα τον χώρο, μόνοι ή με παρέα, με ή χωρίς αρχαιολογικό οδηγό, έντυπο ή ηλεκτρονικό. Ορίζουμε τη διαδρομή, που θα ακολουθήσουμε, τα τέχνεργα, στα οποία θα σταθούμε περισσότερο. Τα πολύτιμα κατάλοιπα του παρελθόντος συνθέτουν μαζί με την εράσμια φύση μοναδικής αξίας και αισθητικής τοπία και χώρους με τεράστια δυναμική και ανεξάντλητη ενέργεια.
Στην περιήγησή μας συνειδητά ή ασυνείδητα ανασυνθέτουμε τα φυσικά και υλικά κατάλοιπα που βρίσκονται μπροστά μας. Τους δίνουμε ζωή. Κάνουμε υποθέσεις για το πώς ήταν, πώς λειτουργούσαν, με βάση αυτά που ξέρουμε, λίγα ή πολλά, σχετικά ή άσχετα. Συναισθανόμαστε την πορεία του χρόνου, τι μεσολάβησε ανάμεσα στους χρόνους λειτουργίας των οικοδομημάτων και των άλλων ερειπίων με τον δικό μας σημερινό χρόνο, το δικό μας παρόν. Ηταν οι φυσικοί παράγοντες και τα χέρια των ανθρώπων που οικοδόμησαν ή αποδόμησαν οικοδομήματα, πολιτισμούς, τρόπους ζωής, κοινωνίες ολόκληρες, αλλά και παρακαταθήκες για τους εκάστοτε επόμενους.
Η εμπειρία της επίσκεψης είναι, μπορεί και πρέπει να είναι πυκνή. Δεν εξισώνεται η επίσκεψη ενός αρχαιολογικού χώρου με την επίσκεψη ενός άλσους πρασίνου. Οι αρχαιολογικοί χώροι ψυχαγωγούν, ενεργοποιώντας μηχανισμούς σκέψης, πολύπλοκης μάθησης, αναστοχασμού, μέσα σε ένα περιβάλλον ελεύθερης επιλογής και σε διάρκεια χρόνου, η οποία υπερβαίνει την διάρκεια της επιτόπιας φυσικής παρουσίας μας.
Λοιπόν, οι αρχαιολογικοί χώροι μάς υποδέχονται ξανά. Προορισμοί που συνδυάζουν φυσικό και ανθρωπογενές περιεχόμενο με την προϋπόθεση ότι θέλουμε να τους γνωρίσουμε. Να βιώσουμε συγκινήσεις και συναισθήματα που κάθε υπαίθριος αρχαιολογικός χώρος, διακριτά, μπορεί να μας προσφέρει.
Ο αριθμός των επισκεπτών στους αρχαιολογικούς χώρους της Αθήνας, καθώς ολοκληρώθηκε η πρώτη εβδομάδα της επαναλειτουργίας τους, μας επιτρέπει να προβούμε σε κάποιες διαπιστώσεις. Η επαναλειτουργία των αρχαιολογικών χώρων σωστά συγκατάλεχθηκε στην πρώτη δέσμη αποσυμπίεσης των μέτρων. Δεν ήταν αυτονόητο ότι από την πρώτη μέρα, που άνοιξαν οι αρχαιολογικοί χώροι, οι επισκέπτες θα αριθμούσαν αρκετές εκατοντάδες. Κι όμως τα πρώτα στοιχεία αυτής της πρώτης εβδομάδας επαναλειτουργίας είναι εξαιρετικά ευοίωνα. Οι επισκέπτες ανακαλύπτουν την αύρα και την πνοή των ιστορικών αυτών τόπων. Η ελπίδα ότι το φετινό καλοκαίρι μπορεί να είναι σημαντικά καλλίτερο από το προηγούμενο γίνεται όλο και πιο δυνατή.
Και μια επισήμανση: Οι επισκέπτες –Ελληνες και ξένοι- ακολουθούν υποδειγματικά και με ευλάβεια τα υγειονομικά πρωτόκολλα και τις υποδείξεις του προσωπικού.
της Λίνας Μενδώνη, Υπουργού Πολιτισμού
