Μέτρα διευθέτησης του χρέους, που διευκολύνουν την εξόφληση των δανειακών υποχρεώσεων της χώρας, ώς το 2032, χωρίς να εγγυώνται οριστική λύση στο πρόβλημα, αλλά και ένα αυστηρό πλαίσιο μεταμνημονιακών υποχρεώσεων, που περιλαμβάνει υψηλά πρωτογενή πλεονάσματα, χαρακτηρίζουν τις αποφάσεις του Eurogroup της Πέμπτης, με τις οποίες η Ελλάδα βγαίνει από 8 χρόνια μνημονίων. Τα μέτρα για το χρέος σαφώς υπολείπονται των προσδοκιών που είχαν καλλιεργηθεί μέχρι και πριν από μερικούς μήνες, αν και το τελευταίο διάστημα ο πήχυς είχε κατέβει πολύ χαμηλά, με αποτέλεσμα να αντιμετωπίζονται ως επιτυχία. Γενικά, επιβεβαιώθηκε ο κανόνας των σταδιακών αλλαγών που προτιμά η Γερμανία. Οι αγορές, πάντως, αντέδρασαν χθες θετικά. Ενώ παραμένουν λεπτομέρειες να καθοριστούν, ιδού κάποιες πρώτες απαντήσεις στα ερωτήματα για τη σημασία του «ιστορικού», όπως χαρακτηρίστηκε, Eurogroup.
– Ποια μέτρα αποφασίστηκαν για τη διευθέτηση του χρέους;
• Η επιμήκυνση του δανείου του EFSF (96,6 δισ., σύμφωνα με τον επικεφαλής του ESM Κλάους Ρέγκλινγκ) κατά 10 χρόνια, καθώς και η επέκταση της περιόδου χάριτος για την πληρωμή τόκων, επίσης κατά 10 χρόνια. Αυτό σημαίνει ότι ώς το 2033 δεν θα πληρώνουμε τόκους και χρεολύσια για το συγκεκριμένο δάνειο, που αντιστοιχεί σε κάτι λιγότερο από το 1/3 του συνολικού μας χρέους.
• Η κατάργηση του επιτοκιακού κέρδους (step up) που συνδέεται με τη δόση για την επαναγορά χρέους του 2ου προγράμματος. Υπολογίζεται ότι το όφελος αντιστοιχεί σε 2,5 δισ.
• Η επιστροφή των κερδών της ΕΚΤ και των κεντρικών τραπεζών από τα ελληνικά ομόλογα που είχαν αγοράσει (SMPs και ANFAs). Συνολικά είναι περίπου 4,5 δισ. και θα επιστραφούν σε 8 εξαμηνιαίες δόσεις ξεκινώντας από τον Δεκέμβριο του 2018 ώς τον Ιούνιο του 2022.
– Θα υπάρχουν όροι για την εφαρμογή των μέτρων αυτών;
– Ναι, για τα δύο τελευταία (SMPs, ANFAs και step up) προϋπόθεση είναι να εφαρμόζει η Ελλάδα τις μεταμνημονιακές δεσμεύσεις της. Αυτό θα διαπιστώνεται κατά τις αξιολογήσεις που θα πραγματοποιούν οι θεσμοί ανά τρίμηνο εδώ. Αν υπάρχει παρέκκλιση, δεν θα γίνεται η ελάφρυνση.
– Μακροπρόθεσμα μέτρα αποφασίστηκαν;
– Οχι. Το Eurogroup δεσμεύθηκε ότι στο τέλος της περιόδου χάριτος, το 2032, θα επανεξετάσει και αν χρειαστεί θα λάβει πρόσθετα μέτρα. Επίσης, για τον μακροπρόθεσμο ορίζοντα, το Eurogroup αναφέρεται στην ενεργοποίηση μηχανισμού (περαιτέρω επιμήκυνσης κ.τ.λ.) σε περίπτωση απρόβλεπτα δυσμενούς σεναρίου. Αυτό είναι ουσιαστικά ό,τι απέμεινε από τον γαλλικό μηχανισμό, ο οποίος θα συνέδεε ανάπτυξη με ελάφρυνση χρέους με έναν αυτοματισμό, τον οποίο δεν ήθελε η Γερμανία.
– Το «μαξιλάρι» ασφαλείας θα μας επιτρέψει να μείνουμε εκτός αγορών για 2-3 χρόνια;
– Η τελευταία δόση του μνημονίου θα είναι 15 δισ., εκ των οποίων τα 5,5 δισ. για την εξόφληση χρέους –υπολογίζεται ότι θα δοθούν για την εξόφληση μέρους του υπολοίπου του δανείου του ΔΝΤ, ύψους 10,4 δισ.– και τα 9,5 δισ για τη δημιουργία «μαξιλαριού» ρευστότητας, που θα χρησιμοποιηθεί για την εξυπηρέτηση του χρέους σε περίπτωση ανάγκης. Συνολικά, μαζί και με τους εθνικούς πόρους (ήδη υπάρχουν 6,5 δισ. για τον σκοπό αυτό), η Ελλάδα βγαίνοντας από το μνημόνιο θα διαθέτει ένα «μαξιλάρι» 24,1 δισ, ικανό να καλύψει τις ανάγκες της για 22 μήνες, σύμφωνα με την απόφαση του Eurogroup. Αυτό αποτελεί σημαντική ασπίδα, έναντι κινδύνων. Ωστόσο, όπως λένε οι αναλυτές, αν τελικά καταφύγει σ’ αυτό η Ελλάδα για να καλύψει τις ανάγκες της, θα είναι ένδειξη αδυναμίας και θα επηρεάσει αρνητικά το κόστος σε μετέπειτα απόπειρες εξόδου της στις αγορές.
– Εγινε το χρέος βιώσιμο;
– Η Κριστίν Λαγκάρντ είπε ότι διατηρεί επιφυλάξεις για τον μακροπρόθεσμο ορίζοντα, αν και σημείωσε πως δίνει βάση στις δεσμεύσεις που ανέλαβαν οι Ευρωπαίοι.Η ανάλυση του ΔΝΤ αναμένεται την ερχόμενη εβδομάδα. Γενικά, η εκτίμηση είναι ότι μεσοπρόθεσμα, ώς το 2032, το χρέος είναι βιώσιμο, με βάση το κριτήριο που έχει συμφωνήσει το Eurogroup, δηλαδή να μην ξεπερνούν οι πληρωμές για την εξυπηρέτησή του το 15% του ΑΕΠ μεσοπρόθεσμα (και το 20% του ΑΕΠ μακροπρόθεσμα). Ωστόσο, η θετική αυτή ανάλυση βιωσιμότητας έχει ως προϋποθέσεις να μπορεί η Ελλάδα να συντηρεί τα συμφωνηθέντα πολύ υψηλά πρωτογενή πλεονάσματα, και τους προβλεπόμενους ρυθμούς ανάπτυξης, δύο αντιφατικές μεταξύ τους επιδιώξεις.
Επομένως, οι προϋποθέσεις αυτές δεν μπορούν να θεωρηθούν δεδομένες, ιδίως καθώς κι αυτές με τη σειρά τους εξαρτώνται και από τη διατήρηση ομαλών συνθηκών στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.
Mακροπρόθεσμα, η βιωσιμότητα δεν έχει εξασφαλιστεί, αλλά υπάρχουν οι δεσμεύσεις του Eurogroup για νέες παρεμβάσεις, αν χρειαστεί.
Υψηλά πρωτογενή πλεονάσματα μέχρι το 2060
– Tι συμφωνήθηκε για τα πρωτογενή πλεονάσματα;
– Η ανάλυση βιωσιμότητας χρέους των θεσμών βασίζεται στην επίτευξη πρωτογενών πλεονασμάτων 3,5% του ΑΕΠ έως το 2022 και 2,2% από το 2023 έως το 2060 κατά μέσον όρο. Οικονομολόγοι παρατηρούν ότι ποτέ καμία χώρα δεν έχει πετύχει τέτοιους στόχους. Πιθανολογούν ότι το μακροπρόθεσμο κομμάτι ίσως αναθεωρηθεί.
– Τι θα είναι η «ενισχυμένη εποπτεία», που θα έχουμε μετά το μνημόνιο;
– Σίγουρα, θα μοιάζει με μνημόνιο. Οι θεσμοί θα έρχονται στην Αθήνα κάθε τρίμηνο, θα αξιολογούν τόσο τις δημοσιονομικές εξελίξεις, δηλαδή κατά πόσον επιτυγχάνονται οι στόχοι για τα πρωτογενή πλεονάσματα, όσο και την εφαρμογή μεταρρυθμίσεων, για τις οποίες η κυβέρνηση δεσμεύθηκε (μέσω ειδικού παραρτήματος στην απόφαση του Eurogroup) και θα συντάσσουν εκθέσεις στο Eurogroup και στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Mε βάση αυτές τις εκθέσεις, θα αποφασίζεται η επιστροφή των κερδών των SMPs και ΑNFAs και του επιτοκιακού κέρδους (step up) της δόσης για την επαναγορά χρέους, δηλαδή συνολικά περίπου 7 δισ. ευρώ. Επίσης, οι εκθέσεις προφανώς και θα επηρεάζουν το κόστος δανεισμού της χώρας από τις αγορές. Ο σχετικός κανονισμός δίνει τη δυνατότητα στην Κομισιόν να εισηγείται διορθωτικά μέτρα, σε περίπτωση παρεκκλίσεων, ή ακόμη και να εισηγηθεί νέο μνημόνιο.
– Ποιες είναι οι μεταρρυθμίσεις για τις οποίες δεσμεύθηκε η κυβέρνηση;
– Καλύπτουν 6 τομείς: Δημοσιονομικά, κοινωνική ασφάλιση και πρόνοια, χρηματοπιστωτική σταθερότητα, αγορές εργασίας και προϊόντων, ιδιωτικοποιήσεις – υπερταμείο και δημόσια διοίκηση. Ουσιαστικά είναι μια συνέχεια του μνημονίου, η οποία επιχειρεί να καλύψει ό,τι έμεινε σε εκκρεμότητα στο μέτωπο των μεταρρυθμίσεων. Μεταξύ άλλων, εκτός από την τήρηση των στόχων για πρωτογενή πλεονάσματα 3,5% έως το 2022, προβλέπει τη στελέχωση της ΑΑΔΕ, τη μη δημιουργία νέων ληξιπρόθεσμων οφειλών, την ολοκλήρωση του ενιαίου ΕΦΚΑ, τη δημιουργία 240 κέντρων πρωτοβάθμιας υγείας, την εφαρμογή του νέου συστήματος πιστοποίησης της αναπηρίας, την εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων για τα κόκκινα δάνεια, τη χαλάρωση των ελέγχων στην κίνηση κεφαλαίων, την αύξηση του κατώτατου μισθού, αλλά με διασφάλιση της ανταγωνιστικότητας, την αδειοδότηση επιχειρήσεων, την ολοκλήρωση του κτηματολογίου, την ολοκλήρωση των μεταρρυθμίσεων στον ενεργειακό τομέα, την ολοκλήρωση του προγράμματος ιδιωτικοποιήσεων, την τοποθέτηση στελεχών καθώς και την εφαρμογή της κινητικότητας και των αξιολογήσεων στη δημόσια διοίκηση.
– Τι ρόλο θα έχει το ΔΝΤ;
– Η Κριστίν Λαγκάρντ επιβεβαίωσε ότι δεν θα συμμετάσχει χρηματοδοτικά, επικαλούμενη θέμα χρονικού περιορισμού, καθώς λήγει το μνημόνιο. Ωστόσο, το Ταμείο θα συμμετέχει στη μεταπρογραμματική εποπτεία, κανονικά, ως μέρος των θεσμών που θα αξιολογούν την οικονομία.
– Η ΕΚΤ θεωρεί βιώσιμο το χρέος; Θα μπορέσει η χώρα να διατηρήσει το waiver και να ενταχθεί στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης;
– Η ΕΚΤ θα κάνει τη δική της ανάλυση βιωσιμότητας χρέους, την οποία δεν θα δημοσιοποιήσει.
Ο Μάριο Ντράγκι έκανε μια συγκρατημένα θετική δήλωση προχθές, μετά το Eurogroup, εκφράζοντας την ελπίδα ότι θα βελτιωθεί η βιωσιμότητα του χρέους μεσοπρόθεσμα και καλωσορίζοντας την ετοιμότητα του Eurogroup να εφαρμόσει περαιτέρω μέτρα μακροπρόθεσμα, σε περίπτωση αρνητικών εξελίξεων.
Η ένταξη στο QE προϋποθέτει βιώσιμο χρέος και υψηλό βαθμό πιστοληπτικής ικανότητας ή waiver (εξαίρεση λόγω ένταξης σε πρόγραμμα). Αυτή τη στιγμή η Ελλάδα είναι σε πρόγραμμα και το waiver ισχύει. Επομένως, όπως επισημαίνουν τραπεζικές πηγές, η ΕΚΤ θα μπορούσε να εντάξει τη χώρα στο QE αν θεωρήσει το χρέος βιώσιμο. Αν δεν το κάνει, έως τις 20 Αυγούστου, θα συμπεράνει κανείς ότι δεν το θεωρεί βιώσιμο.
Σύμφωνα με πληροφορίες, η Τράπεζα της Ελλάδος θα επικαιροποιήσει τη δική της ανάλυση βιωσιμότητας χρέους, στις 2 Ιουλίου, στο πλαίσιο της τριμηνιαίας έκθεσης νομισματικής πολιτικής. Ολες οι ενδείξεις συνηγορούν πως αυτή θα είναι θετική, αφού στην προηγούμενη εκδοχή της ανέφερε ότι με 8,5 χρόνια παράταση το χρέος είναι βιώσιμο.
Τα σενάρια για την έξοδο στις αγορές
– Πότε θα ξαναβγεί η Ελλάδα στις αγορές;
– H αντίδραση των αγορών χθες, πρώτη μέρα μετά τις αποφάσεις, ήταν θετική. Ωστόσο, ακόμη το σκηνικό είναι ρευστό, λόγω Ιταλίας. Είναι βέβαιο ότι η κυβέρνηση θέλει να πραγματοποιήσει μια –τουλάχιστον– έξοδο πριν από την 20ή Αυγούστου, ιδανικά ακόμη και 10ετούς ομολόγου και είναι πιθανό να το κάνει, αν και δεν υπάρχει πίεση για λόγους άντλησης ρευστότητας. Οι αναλυτές εκτιμούν ότι θα περιμένει να ολοκληρωθεί η ανάγνωση της απόφασης του Eurogroup από τις αγορές και θα κινηθεί αναλόγως. Πάντως, στο «μαξιλάρι» των 24,1 δισ. ευρώ, που υπολογίζει το Eurogroup ότι θα έχει η Ελλάδα βγαίνοντας από το μνημόνιο, υπάρχει αυτή τη στιγμή ένα «κενό» 3 δισ. ευρώ, το οποίο ίσως συνδέεται με έσοδα από μια νέα έκδοση.
www.kathimerini.gr
