Η τιμή του τσίλι υπερδιπλασιάστηκε τον τελευταίο χρόνο στην Ινδονησία. Στη Βραζιλία, μέσα στο ίδιο διάστημα, τα φασόλια ακρίβυναν κατά 54%. Η ζάχαρη έγινε κατά 60% πιο «αλμυρή» για τα νοικοκυριά στη Ρωσία.
Μπορεί η κατάσταση με τις τιμές των τροφίμων να μην είναι ακόμη στα επίπεδα της επισιτιστικής κρίσης του 2007-08, που πυροδότησε τότε ταραχές σε δεκάδες χώρες.
Ωστόσο, εδώ και εννέα μήνες οι τιμές των τροφίμων ανεβαίνουν διαρκώς, σε παγκόσμιο επίπεδο, φθάνοντας πλέον σε υψηλό εξαετίας.
Μόνον μέσα στον Φεβρουάριο, η αύξηση ήταν 2,8% σε μηνιαία βάση, σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της Διεθνούς Οργάνωσης Τροφίμων και Γεωργίας (FAO) του ΟΗΕ.
Οι βασικές αιτίες; Σαφώς φταίει η πανδημία και τα προβλήματα που δημιουργούν τα περιοριστικά μέτρα κατά του κοροναϊού στην εφοδιαστική αλυσίδα, καθώς και οι διαταραχές στην παραγωγή εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής.
Εάν συνεχιστεί αυτή η πληθωριστική τάση στις τιμές των τροφίμων, προειδοποιούν ειδικοί, θα επιδεινωθούν οι ούτως ή άλλων σημαντικές για τη διεθνή οικονομία προκλήσεις της μετα-πανδημίας εποχής.
Οι πιο ευάλωτες περιοχές
Προφανώς, ο αντίκτυπος δεν είναι παντού ο ίδιος.
Ούτε μεταξύ των διαφορετικών κοινωνικών στρωμάτων οικονομικά εύρωστων χωρών – στις ΗΠΑ, για παράδειγμα, η πανδημία ώθησε 13,2 εκατομμύρια Αμερικανούς στα όρια της επισιτιστικής ανασφάλειας, σε μία αύξηση 18% μέσα σε μία διετία.
Ούτε και είναι ανάλογος μεταξύ ανεπτυγμένων, αναπτυσσόμενων και φτωχών οικονομιών.Σε κάθε περίπτωση, η μεγαλύτερη απειλή υφίσταται πρωτίστως για χώρες, όπου μεγάλο μέρος του πληθυσμού βρίσκεται ήδη αντιμέτωπο με το φάσμα της πείνας.Όχι τυχαία, τους τελευταίους μήνες υπήρξαν διαδηλώσεις διαμαρτυρίας από τον χρεοκοπημένο Λίβανο (όπου οι τιμές των τροφίμων τετραπλασιάστηκαν τον Δεκέμβριο), έως το Σουδάν (όπου ο πληθωρισμός είναι τριψήφιος).
Για λόγους μεγέθους και σπουδαιότητας, ωστόσο, οι ειδικοί εστιάζουν περισσότερο στις ακόλουθες πέντε χώρες.
Ινδία
Πλέον ενδεικτικές της κατάστασης είναι οι πρόσφατες εξελίξεις στην Ινδία, στον μεγαλύτερο εξαγωγέα ρυζιού στον κόσμο. Τους προηγούμενους μήνες, η κυβέρνηση στο Νέο Δελχί κατάφερε να διατηρήσει σε προσιτά επίπεδα της τιμές βασικών τροφίμων, με γενναίες κρατικές επιδοτήσεις.
Ωστόσο, οι εξαγγελίες της για χαλάρωση των μέτρων στήριξης και για απορρύθμιση, μέσω μεταρρυθμίσεων, του αγροτικού τομέα οδήγησαν σε μαζικές αντικυβερνητικές κινητοποιήσεις, ενώ αναμένεται να επιφέρουν άνοδο των τιμών βασικών αγαθών, σε μία χώρα όπου καταγράφονται τα υψηλότερα ποσοστά υποσιτισμένων παιδιών.
Βραζιλία
Η μεγαλύτερη οικονομία της Λατινικής Αμερικής και των μεγάλων κοινωνικών ανισοτήτων καταγράφει τους ταχύτερους ρυθμούς αύξησης των τιμών τροφίμων, σε σχέση με τον πληθωρισμό.
Μέσα στο 2020, το ρύζι ακρίβυνε στη χώρα κατά 76% και κατά 20% τα γαλακτοκομικά προϊόντα και το βόειο κρέας.
Μοιραία, έγινε έτσι ακόμη πιο δυσβάσταχτο το κόστος εξασφάλισης βασικών ειδών διατροφής για μεγάλο μέρος του πληθυσμού, που ζει σε συνθήκες ακραίας φτώχειας, στη δεύτερη πιο βαριά πληττόμενη από την πανδημία χώρα παγκοσμίως.
Ρωσία
Η Ρωσία, από την άλλη -ο υπ’ αριθμόν 1 εξαγωγέας σιταριού στον κόσμο- έχει καταφέρει μέχρι σήμερα να συγκρατήσει στο εσωτερικό της τις τιμές των τροφίμων, με την επιβολή δασμών και ποσοστώσεων στις εξαγωγές.
Τα μέτρα αυτά, ωστόσο, τροφοδότησαν τον πληθωρισμό και θεωρείται απίθανο να μην ανέβουν οι τιμές των τροφίμων, μετά την προγραμματισμένη άρση τους, στα τέλη Μαρτίου.
Τουρκία
Αλματώδης είναι η αύξηση στις τιμές των τροφίμων (18% τον Ιανουάριο, σε ετήσια βάση) στην Τουρκία, όπου ο πληθωρισμός και η καταβύθιση της λίρας έχει εκτοξεύσει τις τιμές βασικών διατροφικών αγαθών.
Αυτά, ενώ ολοένα και περισσότεροι πολίτες βλέπουν το εισόδημά τους να συρρικνώνεται ή/και βρίσκονται αντιμέτωποι με το φάσμα της ανεργίας.
Νιγηρία
Τα προβλήματα στην εφοδιαστική αλυσίδα και οι επιθέσεις κατά αγροτών συνέβαλαν στην αύξηση της τιμής βασικών διατροφικών αγαθών, στην μεγαλύτερη οικονομία της Αφρικής. Έτσι, σήμερα, το μέσο νοικοκυριό στη Νιγηρία δαπανά περισσότερο από 50% του εισοδήματός του για την αγορά τροφίμων.
Η χώρα αντιμετωπίζει τη χειρότερη κρίση επισιτιστικής ανασφάλειας από το 2016, κυρίως λόγω της πανδημίας, των διενέξεων στα εδάφη της και των πλημμυρών, ανακοίνωσε προ ημερών ο FAO. Προέβλεψε, μάλιστα, επιδείνωση της κατάστασης εντός των προσεχών μηνών, μεταξύ Ιουνίου και Αυγούστου.
Προβλέψεις
Τελευταία έρευνα της Nature Food για την επισιτιστική ανασφάλεια καταδεικνύει ότι η επιβολή περιορισμών από τρεις βασικούς εξαγωγείς αρκεί για να αυξηθεί η τιμή του σιταριού κατά 70%, του καλαμποκιού κατά 40% και του ρυζιού κατά 60%.
Αναλυτές, πάντως, επισημαίνουν ότι οι τιμές των τροφίμων παραμένουν κάτω από τα υψηλά επίπεδα του 2011, ότι η αύξηση στην τιμή των σιτηρών επιβραδύνεται κι ότι για την επόμενη σεζόν προβλέπεται η παραγωγή σίτου να φτάσει σε επίπεδα ρεκόρ, στα 780 εκατομμύρια τόνους.
Παρ’ όλα αυτά, υπογραμμίζουν την αναγκαιότητα να εξασφαλιστεί η πρόσβαση όλων σε βασικά διατροφικά αγαθά. Και χτυπούν ξανά το «καμπανάκι», υπενθυμίζοντας πως οι προκλήσεις θα συνεχιστούν και μετά την πανδημία.
Η επόμενη και μεγαλύτερη, τονίζουν, είναι η κλιματική αλλαγή.
