Νέα μελέτη αποκαλύπτει τις περιοχές του πλανήτη, από τις οποίες ενδέχεται να ξεκινήσει η επόμενη πανδημία κορωνοϊού. Ποια η σχέση με τα δάση, την εκτροφή ζώων και τους ανθρώπινους οικισμούς.
Την ώρα που οι μεταλλάξεις του SARS-CoV-2 ξεπηδούν η μία μετά την άλλη σε διάφορα σημεία του πλανήτη και ενώ ακόμα δεν μπορεί να πει κανείς με σιγουριά πού, γιατί και πώς προέκυψε ο κορωνοϊός που ταλαιπωρεί εδώ και ενάμιση χρόνο την παγκόσμια κοινότητα, μια νέα έρευνα αποκαλύπτει τις περιοχές που ενδέχεται να εμφανιστεί ο επόμενος κορωνοϊός.
Η μελέτη από ερευνητές του πανεπιστημίου Μπέρκλεϊ, του Πολυτεχνικού πανεπιστημίου του Μιλάνου και του πανεπιστημίου Massey της Νέας Ζηλανδίας, που δημοσιεύτηκε στο Nature Food, δείχνει τα hotspots της επόμενης πανδημίας κορωνοϊού.
Πώς ξεκίνησε η πανδημία κορωνοϊού
Παρά το γεγονός ότι οι ακριβείς λεπτομέρειες της έναρξης της ασθένειας πιθανότατα θα παραμείνουν ασαφείς για λίγο καιρό ακόμη, οι περισσότεροι επιστήμονες πιστεύουν ότι η τρέχουσα πανδημία ξεκίνησε όταν ένας κορωνοϊός που βρέθηκε σε ένα είδος νυχτερίδων με κάποιον τρόπο πέρασε στους ανθρώπους.
Με βάση αυτή τη θεωρία, οι ερευνητές ερεύνησαν μέρη στον κόσμο όπου αυτή η μεταφορά από νυχτερίδα σε άνθρωπο θα είχε τη δυνατότητα να συμβεί ξανά. Και δεδομένου ότι δεν είναι ακόμη γνωστό εάν ο ιός πήγε κατευθείαν από νυχτερίδα σε άνθρωπο ή εάν υπήρχε ένας ενδιάμεσος ξενιστής, οι ερευνητές έλαβαν υπόψη ένα ευρύ φάσμα πιθανών φορέων μεταξύ άγριας ζωής και κτηνοτροφίας.
Οι επιστήμονες είχαν βρει στο παρελθόν ένα ευρύ φάσμα κορονοϊών σε νυχτερίδες, συμπεριλαμβανομένων ορισμένων που ήταν “σχεδόν πανομοιότυποι” με το SARS-CoV-2, τον ιό που προκαλεί το COVID-19. Και σύμφωνα με ερευνητές που μελέτησαν τους ιούς σε πληθυσμούς νυχτερίδων το 2020, υπάρχουν δυνητικά χιλιάδες ακόμη εκεί έξω που δεν έχουν ακόμη ανακαλυφθεί – αν και μόνο λίγοι από αυτούς θα έχουν την ικανότητα να μεταφερθούν στον άνθρωπο.
Τι κάνει ένα μέρος να θεωρηθεί hotspot κορωνοϊού
Δεδομένου ότι οι κορωνοϊοί απαντώνται τόσο συχνά σε νυχτερίδες, οι ερευνητές αποφάσισαν να περιορίσουν τη μελέτη τους στη φυσική περιοχή του είδους. Ανέλυσαν τα πρότυπα χρήσης γης σε 10.000 τυχαίες παραγωγικές τοποθεσίες σε όλη την Ευρώπη και την Ασία για να προσδιορίσουν ποιες περιοχές είχαν το υψηλότερο δυναμικό για αλληλεπίδραση ανθρώπων-νυχτερίδων.
Hotspot καθορίστηκε να είναι ένα μέρος όπου οι πληθυσμοί νυχτερίδων υφίστανται παράλληλα με συγκεκριμένη ανθρώπινη δραστηριότητα: κατακερματισμός των δασών (δηλαδή διάσπαση ενός μεγάλου, συνδεδεμένου δάσους σε χωριστά μικρότερα δάση), εκτροφή ζώων και ανθρώπινη εγκατάσταση. Οι ερευνητές εντόπισαν επίσης μέρη που κινδυνεύουν να γίνουν hotspots στο μέλλον καθώς ο τρόπος με τον οποίο οι άνθρωποι χρησιμοποιούν τη γη αλλάζει γρήγορα.
“Οι αλλαγές στη χρήση γης μπορούν να έχουν σημαντικό αντίκτυπο στην ανθρώπινη υγεία… επειδή μπορούν να αυξήσουν την έκθεσή μας σε ζωονόσες ασθένειες”, δήλωσε ο συν-συγγραφέας της μελέτης Paolo D’Odorico, καθηγητής περιβαλλοντικής επιστήμης, πολιτικής και διαχείρισης στο UC Berkeley. “Κάθε επίσημη αλλαγή χρήσης γης πρέπει να αξιολογείται… για τις πιθανές αλυσιδωτές αντιδράσεις που θα μπορούσαν να επηρεάσουν την ανθρώπινη υγεία”.
Οι ανθρώπινες δραστηριότητες που εντοπίστηκαν από τους ερευνητές αυξάνουν την πιθανότητα εμφάνισης ενός κορωνοϊού σε μια τοποθεσία με πολλούς τρόπους. Η αύξηση των ανθρώπινων κατοικιών σημαίνει περισσότερη ευκαιρία για τα δύο είδη να έρθουν σε επαφή και να μολύνουν το ένα το άλλο. Παρομοίως, μια αύξηση στην κτηνοτροφία παρέχει έναν κορωνοϊό με αρκετούς πιθανούς ενδιάμεσους ξενιστές στην πορεία του προς τον άνθρωπο. Τέλος, η αύξηση του κατακερματισμού των δασών οδηγεί στο θάνατο των ειδών που απαιτούν τα πολύ συγκεκριμένα περιβάλλοντα που παρέχουν αυτά τα μεγάλα δάση. Χωρίς κανένα από αυτά τα “εξειδικευμένα” είδη να έχουν μείνει σε μια περιοχή, οι νυχτερίδες είναι ελεύθερες να εισέλθουν, αυξάνοντας περαιτέρω τις πιθανότητες να συναντηθούν με άνθρωπο.
“Δημιουργώντας συνθήκες που είναι δυσμενείς για τα εξειδικευμένα είδη, τα γενικευμένα είδη [όπως οι νυχτερίδες] είναι σε θέση να ευδοκιμήσουν”, εξήγησε ο D’Odorico. “Ενώ δεν είμαστε σε θέση να εντοπίσουμε άμεσα τη μετάδοση του SARS-CoV-2 από την άγρια φύση στους ανθρώπους, γνωρίζουμε ότι ο τύπος της αλλαγής της χρήσης γης που φέρνει τους ανθρώπους στο κάδρο συνδέεται συνήθως με την παρουσία αυτών των νυχτερίδων που είναι γνωστοί μεταφορείς του ιού”.
Πού θα εκδηλωθεί ο επόμενος κορωνοϊός
Ο κορωνοϊός πίσω από την τρέχουσα πανδημία εντοπίστηκε για πρώτη φορά στην Κίνα και εκεί εντοπίζονται επίσης τα περισσότερα από τα τρέχοντα hotspots.
“Η Κίνα… παρουσιάζει υψηλότερα επίπεδα ανθρώπινης παρουσίας στις κατανομές νυχτερίδων, όπως αποδεικνύεται από την πυκνότητα του πληθυσμού και το κομμάτι της γης που καλύπτεται από χωριά, πόλεις και άλλους ανθρώπινους οικισμούς”, εξηγεί η ανάλυση. «Στην Κίνα, περιοχές κοντά σε κατακερματισμένα δάση χρησιμοποιούνται πιο συχνά για την κτηνοτροφία και τους ανθρώπινους οικισμούς… ευνοώντας έτσι την επαφή μεταξύ άγριας ζωής και ανθρώπων είτε άμεσα είτε μέσω ενδιάμεσων ζώων της κτηνοτροφίας”.
Στην πραγματικότητα, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι η Κίνα είναι το παγκόσμιο hotspot μεγάλου κατακερματισμού των δασών, πυκνότητας κτηνοτροφίας και ανθρώπινου οικισμού, καθιστώντας τη χώρα ιδιαίτερα ευάλωτη στην εμφάνιση νέων κορωνοϊών.
Ειδικότερα, ανέφεραν οι ερευνητές, η αυξανόμενη ζήτηση της Κίνας για προϊόντα κρέατος και η επακόλουθη αύξηση της βιομηχανικής κτηνοτροφίας είναι ιδιαίτερα ανησυχητική, καθώς οι μέθοδοι που εμπλέκονται στην παραγωγή κρέατος μεγάλης κλίμακας συγκεντρώνουν μεγάλους πληθυσμούς ζώων με χαμηλή γενετική ποικιλομορφία και συχνά κατασταλμένα ανοσοποιητικά συστήματα – ιδανικό περιβάλλον για έναν ιό να εξαπλωθεί ανεξέλεγκτα.
Ωστόσο, η μελέτη εντόπισε επίσης πολλά μέρη εκτός της Κίνας που κινδυνεύουν να γίνουν hotspots. Καθώς ο κατακερματισμός των δασών συνεχίζεται στην Ιαπωνία και τις βόρειες Φιλιππίνες, αυξάνεται επίσης η πιθανότητα αυτών των περιοχών να δουν τα δικά τους hotspots κορωνοϊού.
Ομοίως, τμήματα της Νοτιοανατολικής Ασίας και της Ταϊλάνδης είναι ευάλωτα στο να γίνουν hotspots καθώς οι άνθρωποι και τα ζώα καταλαμβάνουν το φυσικό τοπίο.
Πώς μπορούμε να σταματήσουμε την εμφάνιση ενός νέου κορωνοϊού
Οι ερευνητές ελπίζουν ότι η ανάλυσή τους θα παράσχει πληροφορίες για τον τρόπο πρόληψης της εμφάνισης μιας νέας πανδημίας κορωνοϊού.
Μια βασική σύσταση είναι να προσπαθήσουμε να περιορίσουμε τον κατακερματισμό των δασών, δημιουργώντας συνεχείς περιοχές διαδρόμων δασών και άγριων ζώων, έτσι ώστε να μπορούν να επιβιώσουν εξειδικευμένα είδη. Παρόλο που η Κίνα υπήρξε παγκόσμιος ηγέτης στις προσπάθειες φύτευσης δέντρων τις τελευταίες δύο δεκαετίες, ως επί το πλείστον δεν είχε ως αποτέλεσμα αυτές τις μεγάλες, δασικές περιοχές, τις οποίες οι ερευνητές εξηγούν ότι είναι πιο σημαντικές από τον συνολικό αριθμό δέντρων.
“Η ανθρώπινη υγεία είναι συνυφασμένη με την υγεία του περιβάλλοντος και την υγεία των ζώων”, εξήγησε ο D’Odorico. “Η μελέτη μας είναι μία από τις πρώτες που συνδέουν τις τελείες και πραγματικά αναλύουν τα γεωγραφικά δεδομένα σχετικά με τη χρήση γης για να δουν πώς οι άνθρωποι έρχονται σε επαφή με είδη που μπορεί να είναι φορείς”.
