Οι συνήθεις ύποπτοι… φτωχοί απειλούνται από την επισιτιστική κρίση που συνεπάγεται ο πόλεμος ανάμεσα σε δύο κύριες σιτοπαραγωγούς χώρες. Ποιες εναλλακτικές οφείλει να ακολoυθήσει η παγκόσμια αλυσίδα εφοδιασμού τροφίμων.
Παρακολουθώντας Ουκρανούς πρόσφυγες να φτάνουν στην Πολωνία, είναι δύσκολο να μη θυμηθούμε τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, όταν η περιοχή καταστράφηκε από μάχες, ο λιμός εξαπλώθηκε και εκατομμύρια άνθρωποι πέθαναν από την πείνα.
Δεν είμαστε κοντά σε κάτι τέτοιο, γράφουν στους New York Times οι κορυφαίοι επιστήμονες Michael Puma και Megan Konar. Τώρα, όμως, η επισιτιστική κρίση δεν θα παραμείνει εσωτερική υπόθεση. Ο,τι συμβαίνει στην Ουκρανία ήδη εξάγεται, απειλώντας την επάρκεια τροφίμων σε λιγότερο ευημερούσες χώρες, που εξαρτώνται από τις εξαγωγές σιτηρών και άλλων προϊόντων διατροφής από την Ουκρανία και τη Ρωσία.
Οι παγκόσμιες αγορές έχουν ήδη διαταραχθεί. Η ναυτιλία στην Αζοφική Θάλασσα σταμάτησε και τα συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης σιταριού εκτινάχθηκαν κατά 12% στο Χρηματιστήριο του Σικάγου, αυξάνοντας τις ήδη φουσκωμένες τιμές.
Τα βασικά δημητριακά παρέχουν το μεγαλύτερο μέρος της διατροφής για τους φτωχότερους του κόσμου. Οι υψηλότερες τιμές απειλούν χώρες όπως το Μπαγκλαντές, το Σουδάν και το Πακιστάν, που το 2020 έλαβαν περίπου το μισό από το σιτάρι τους από τη Ρωσία ή την Ουκρανία. Ο πόλεμος θα μπορούσε να σημαίνει λιγότερο ψωμί στο τραπέζι για την Αίγυπτο, τον Λίβανο, την Υεμένη και αλλού στον αραβικό κόσμο. Η Μέση Ανατολή και η Βόρεια Αφρική είδαν τις τιμές των τροφίμων να αυξάνονται και το 2010, όταν η Ουκρανία περιόρισε τις εξαγωγές σιταριού της, συμπιέζοντας τις προμήθειες τροφίμων και συμβάλλοντας στην πολιτική αστάθεια σε ολόκληρη την περιοχή.
Επιπροσθέτως, η Ρωσία και η σύμμαχός της Λευκορωσία είναι σημαντικοί εξαγωγείς λιπασμάτων. Οι τιμές τους, ήδη σε ιστορικά υψηλά επίπεδα πριν από τον πόλεμο, έχουν εκτοξευθεί. Ετσι, τίθενται σε κίνδυνο οι καλλιέργειες παγκοσμίως, σε μια συγκυρία που μπορεί να χαθεί το 13% του παγκόσμιου καλαμποκιού και το 12% των παγκόσμιων εξαγωγών σιταριού από την Ουκρανία.
Το Παγκόσμιο Επισιτιστικό Πρόγραμμα του ΟΗΕ έχει προειδοποιήσει ότι εκατοντάδες εκατομμύρια άνθρωποι αντιμετωπίζουν το φάσμα της πείνας, μη εξαιρουμένου του Αφγανιστάν.
«Το κόστος των καυσίμων αυξάνεται, οι τιμές των τροφίμων εκτινάσσονται, τα λιπάσματα είναι πιο ακριβά και όλα αυτά τροφοδοτούν νέες κρίσεις», δήλωσε τότε ο εκτελεστικός διευθυντής του προγράμματος Ντέιβιντ Μπίσλι.
Η διεθνής κοινότητα πρέπει να λάβει μέτρα για να αποτρέψει την επιταχυνόμενη επισιτιστική κρίση. Τα κράτη -συμπεριλαμβανομένων των Ηνωμένων Πολιτειών, του Καναδά, της Γαλλίας και της Αυστραλίας– θα πρέπει να αποφεύγουν τον περιορισμό των εξαγωγών σιτηρών. Οφείλουν να διασφαλίσουν ότι το εμπόριο θα εγγυηθεί την παγκόσμια διαθεσιμότητα τροφίμων, επισημαίνεται. Τα κράτη που εξαρτώνται από την Ουκρανία και τη Ρωσία για τα σιτηρά τους θα πρέπει να συνεργαστούν με άλλους παραγωγούς και να διαφοροποιήσουν τις αλυσίδες εφοδιασμού τους. Οι κυρώσεις κατά της Ρωσίας θα πρέπει να αξιολογηθούν προσεκτικά, ώστε να διασφαλιστεί ότι δεν θα επιδεινώσουν τις ελλείψεις τροφίμων σε ευάλωτες χώρες.
Οι διεθνείς προσπάθειες για μείωση των τιμών των λιπασμάτων, με τη συγκράτηση των τιμών της ενέργειας και τη διατήρηση του ανοιχτού εμπορίου, θα βοηθούσαν τους αγρότες σε όλο τον κόσμο να καλλιεργήσουν. Οι τιμές των τροφίμων ήταν υψηλές όχι μόνο λόγω της πανδημίας, αλλά και εξαιτίας της στροφής σε βιοκαύσιμα και αιθανόλη. Η εκτροπή των σιτηρών από τέτοιες πηγές ενέργειας θα μπορούσε να βοηθήσει στη μείωση των τιμών.
Η επισιτιστική ασφάλεια είναι απαραίτητη για την ασφάλεια κάθε χώρας. Σε όλη την ιστορία έχουμε δει τα τρόφιμα να μετατρέπονται σε πολεμικό όπλο. Το ΝΑΤΟ και οι σύμμαχοί του πρέπει να σταθεροποιήσουν τις προμήθειες και να διαβεβαιώσουν ότι οι ανθρωπιστικές προσπάθειες προστατεύουν τους Ουκρανούς.
