Ο πιο επικίνδυνος βράχος στο ηλιακό μας σύστημα είναι ο αστεροειδής Bennu. Με διάμετρο περίπου όσο το ύψος του Empire State Building, έχει μάζα που αντιστοιχεί σε αυτή ενός αεροπλανοφόρου. Ανακλώντας μόνο ένα μικρό κλάσμα του ηλιακού φωτός που πέφτει στην επιφάνειά του, είναι επίσης ένα από τα πιο σκοτεινά αντικείμενα στο ηλιακό μας σύστημα, καθώς οι περισσότεροι αστεροειδείς ανακλούν πέντε φορές περισσότερο φως.
Στις 24 Σεπτεμβρίου 2182, αν η ανθρωπότητα δεν λάβει μέτρα πρόληψης και συμβεί το παράξενο σενάριο να ευθυγραμμιστεί η τροχιά του, ο αστεροειδής Bennu θα μπορούσε να χτυπήσει την επιφάνεια της Γης με ταχύτητα 36 Mach, ή 43.452 χιλιόμετρα την ώρα, σαν ένα γιγαντιαίο τρένο που συντρίβεται στον πλανήτη μας.
Σε αυτό το ενδεχόμενο, η ανθρωπότητα θα βρεθεί μπροστά σε ένα τρομακτικό δίλημμα: να ξεκινήσει τον σχεδιασμό για την εκκένωση μιας τεράστιας περιοχής του πλανήτη ή να στείλει αποστολή για να εκτρέψει τον αστεροειδή από την πορεία του. Όπως και να έχει, θα πρέπει να μάθουμε ό,τι μπορούμε για τον Bennu μέχρι τότε.
Ο Bennυ έχει διάμετρο περίπου 500 μέτρων (NASA)
H κάψουλα του OSIRIS-Rex έπεσε με αλεξίπτωτο στη Γιούτα στις 24 Σεπτεμβρίου (NASA / Keegan Barber)
Dante Lauretta: «Η NASA με πλήρωσε 1 δισ. για να σταματήσω έναν αστεροειδή και να μην πέσει στη Γη»
«Το 2011, η NASA μου ανέθεσε την αποστολή με ένα δισεκατομμύριο δολάρια, για να πετύχουμε ακριβώς αυτό. Η αποστολή δεν θα περιλάμβανε μόνο την αποστολή ενός διαστημικού σκάφους στον αστεροειδή, αλλά και τη μεταφορά ενός κομματιού του πίσω στη Γη», γράφει ο Dante Lauretta στη Daily Mail.
Ο Dante Lauretta ηγήθηκε της πρώτης αμερικανικής αποστολής για τη συλλογή δείγματος από έναν αστεροειδή. Στο νέο του βιβλίο, The Asteroid Hunter, ο Lauretta αφηγείται για πρώτη φορά με λεπτομέρειες όσα συνέβησαν στην αποστολή.
Είναι μια ιστορία που ξεκίνησε να γράφεται πριν από περίπου 4,5 δισεκατομμύρια χρόνια. Ο Dante Lauretta την περιγράφει ως εξής:
«Ο Bennu ανακαλύφθηκε στις 11 Σεπτεμβρίου 1999 από επιστήμονες στο Εργαστήριο Lincoln του MIT, έναν οργανισμό που έχει ως στόχο να παρακολουθεί τον ουρανό, αναζητώντας πιθανές απειλές τόσο από ξένα έθνη όσο και από το διαστρικό κενό.
Κέντρισε αμέσως το ενδιαφέρον των επιστημόνων επειδή η σκούρα επιφάνειά του υποδείκνυε μια πλούσια σε άνθρακα σύσταση, πράγμα που σημαίνει ότι είναι ένας σπάνιος τύπος αστεροειδή που θα μπορούσε να παρέχει πληθώρα πληροφοριών σχετικά με τα βασικά συστατικά της ζωής και τις προϋποθέσεις για έναν κατοικήσιμο κόσμο.
Δισεκατομμύρια χρόνια πριν, αστεροειδείς σαν τον Bennu μπορεί να μετέφεραν τα χημικά στοιχεία που συνθέτουν τα βιομόρια στα κύτταρα μας, το νερό που πίνουμε και τον αέρα που αναπνέουμε.
Σήμερα, οι επιστήμονες ενδιαφέρονται για τον Bennu και για τον μεγάλο κίνδυνο που ενέχει.
Αν χτυπήσει τη Γη, η τροχιά του θα “ανάψει” την ατμόσφαιρα πολύ πιο έντονα από τον μεσημεριανό ήλιο. Η πρόσκρουση θα απελευθερώσει μια έκρηξη ενέργειας ισοδύναμη με 1.450 μεγατόνους ΤΝΤ. Ενδεικτικά, η συνολική ενέργεια που δαπανήθηκε κατά τη διάρκεια όλων των πυρηνικών δοκιμών στην ιστορία εκτιμάται σε 510 μεγατόνους.
Η συντριβή του Bennu θα τριπλασίαζε αυτό τον αριθμό σε μια στιγμή. Με βάση κάποιες απόψεις, η Γη δεν θα επηρεαζόταν σχεδόν καθόλου από αυτό το γεγονός: η τροχιά και ο άξονας της θα παρέμεναν ανεπηρέαστα. Από άλλες απόψεις – ίσως πιο σημαντικές – οι συνέπειες θα ήταν καταστροφικές.
Η πρόσκρουση του Bennu θα δημιουργούσε έναν κρατήρα πλάτους 6,4 χιλιομέτρων και βάθους 800 μέτρων. Θα πυροδοτούσε σεισμό μεγέθους 6,7 βαθμών.
Περίπου 15 δευτερόλεπτα μετά την πρόσκρουση, περιοχές εντός δεκάδων χιλιομέτρων από τον κρατήρα θα βίωναν ένα πλήγμα αέρα που θα προκαλούνταν από την υπερηχητική πορεία του Bennu μέσα στην ατμόσφαιρα και την τεράστια απελευθέρωση ενέργειας στην επιφάνεια. Οι άνεμοι θα ήταν 20 φορές πιο ισχυροί από έναν τυφώνα κατηγορίας 5.
Το ηχητικό κύμα θα ήταν πιο δυνατό από μια ορχήστρα σειρηνών αεροπορικής επιδρομής που θα ακούγονταν όλες μαζί από κάθε κατεύθυνση.
Οι περίεργοι θεατές που θα έσπευδαν στα παράθυρά τους για να δουν την μπάλα φωτιάς, ενώ θα δεχόντουσαν καταιγισμό θραυσμάτων καθώς τα τζάμια θα έσπαγαν προς τα μέσα.
Οι κατοικίες θα ισοπεδώνονταν, με τους λίγους επιζώντες να καθορίζονται από την τοποθεσία τους και την τύχη. Κτίρια γραφείων και γέφυρες αυτοκινητοδρόμων θα παραμορφώνονταν και τελικά θα κατέρρεαν. Τα δέντρα θα ξεριζώνονταν, ενώ εκείνα που με κάποιο τρόπο θα κατάφερναν να παραμείνουν όρθια θα έχαναν τα κλαδιά και τα φύλλα τους.
Ύστερα από άλλα 15 δευτερόλεπτα – ακόμα λιγότερο από ένα λεπτό μετά την αρχική πρόσκρουση του Bennu – θραύσματα γης και πετρωμάτων θα έπεφταν σαν βροχή σε αυτή την κατεστραμμένη περιοχή. Οι μεγαλύτεροι βράχοι που θα εξέπεμπε ο Bennu θα είχαν το μέγεθος 16όροφων κτιρίων.
Μετά την πρόσκρουση, οι διακοπές ρεύματος, οι ελλείψεις σε τρόφιμα και νερό και οι διακοπές επικοινωνίας θα διαρκούσαν μήνες, καθώς η περιοχή θα παρέμενε απροσπέλαστη.
Συνολικά, μια πρόσκρουση του Bennu θα ήταν μια σημαντική φυσική και ανθρωπιστική καταστροφή. Οι περισσότερες ζημιές θα συγκεντρωνόντουσαν σε ακτίνα δεκάδων χιλιομέτρων από το σημείο της πρόσκρουσης, αλλά θα υπήρχαν καταστροφικές συνέπειες για εκατοντάδες χιλιόμετρα.
Αν ο αστεροειδής χτυπούσε ένα μεγάλο αστικό κέντρο, οι απώλειες σε ανθρώπινες ζωές θα ήταν τεράστιες.
Η τροχιά του Bennu τον φέρνει εξαιρετικά κοντά στον πλανήτη μας. Αυτή η εγγύτητα είναι που μας δίνει την ευκαιρία να διαπιστώσουμε αν πρέπει να προετοιμαστούμε για καταστροφή.
21 χρόνια μετά την ανακάλυψή του, τον Οκτώβριο του 2020, ήμασταν έτοιμοι να το μάθουμε.
Η μικρή μου ομάδα είχε συγκεντρωθεί στο κέντρο ελέγχου αποστολών της Lockheed Martin στο Κολοράντο, όλοι μας φορούσαμε τα μπλε polo της NASA, έτοιμοι να παρακολουθήσουμε είτε την επιτυχία είτε την αποτυχία του OSIRIS-REx – της πρώτης αποστολής των ΗΠΑ για τη λήψη δείγματος από αστεροειδή.
Η αίθουσα ήταν χωρισμένη σε δύο τμήματα – το ένα όπου οι μηχανικοί κάθονταν μπροστά από οθόνες παρακολουθώντας τη συνεχή ροή πληροφοριών που έφτανε από το διάστημα, και το άλλο στημένο σαν τηλεοπτικό πλατό, με φόντο τον Bennu και έναν παρουσιαστή να παίρνει συνέντευξη από μέλη της αποστολής.
Η μετάδοση ξεκίνησε στις 3 το μεσημέρι τοπική ώρα, και σύντομα, πάνω από ένα εκατομμύριο άνθρωποι συντονίστηκαν για να μας δουν να γράφουμε ιστορία.
Ήμουν μέσα στα νεύρα, προσπαθώντας να παρακολουθήσω το ρολόι στον τοίχο ενώ άκουγα τον ελεγκτή της αποστολής να διαβάζει τα κρίσιμα ορόσημα.
Στο διάστημα, το OSIRIS-REx ξεκίνησε την τελική του κατάβαση, πλησιάζοντας την επιφάνεια με σταθερό ρυθμό δέκα εκατοστών το δευτερόλεπτο. Επιδέξια στόχευσε την καρδιά του Nightingale – την περιοχή που είχε επιλεγεί για τη λήψη δείγματος λόγω της ποσότητας μη εμποδισμένου λεπτόκοκκου υλικού που περιέχει.
Με την μικρότερη κεραία του στραμμένη προς τη Γη, έστελνε με σταγονόμετρο πληροφορίες πίσω στο κέντρο ελέγχου. Το χρονικό κενό των 18 λεπτών που διαρκεί η επικοινωνία μέσα από το ηλιακό σύστημα σήμαινε πως κάθε λίγα λεπτά, ένα νέο σημείο δεδομένων θα έφτανε από το OSIRIS-REx μεταδίδοντας τα γεγονότα του παρελθόντος.
Εγώ απορροφούσα λαίμαργα κάθε πληροφορία. Μετά από μια ώρα, λάβαμε την κρίσιμη ανακοίνωση: “Η καύση MatchPoint ολοκληρώθηκε”.
Αυτό το ορόσημο σήμαινε πως το διαστημόπλοιο είχε ενεργοποιήσει τους πυραύλους του για να επιβραδύνει την κάθοδό του και να συγχρονιστεί με την περιστροφή του αστεροειδούς. Συνέχισε τότε μια επικίνδυνη πορεία 11 λεπτών πάνω από το Όρος του Χαμού (ένα ψευδώνυμο που δώσαμε σε αυτόν τον επικίνδυνο βράχο μεγέθους διώροφου κτιρίου) στοχεύοντας ένα καθαρό σημείο στο μέγεθος ενός μικρού χώρου στάθμευσης μέσα σε έναν κρατήρα, πάνω σε ένα σωρό από μπάζα που ταξίδευε μέσα στο ηλιακό σύστημα για εκατοντάδες εκατομμύρια χρόνια.
Έχει ήδη συμβεί, σκέφτηκα. Πήγε για αυτό το OSIRIS-REx;
Από την άλλη πλευρά του Ήλιου, το OSIRIS-REx αιωρούνταν πάνω από τον στόχο του. Ο υπολογιστής του συνέχισε να επεξεργάζεται δεδομένα NavCam, αναλύοντας κάθε pixel καθώς τα χαρακτηριστικά της επιφάνειας γίνονταν πιο ευδιάκριτα. Με κάθε στιγμιότυπο, έκανε υπολογισμούς, ζυγίζοντας τις πιθανότητες να φτάσει σε μια πράσινη ζώνη ή να έρθει σε επαφή με μια κόκκινη περιοχή. Η μοίρα του και η κρίσιμη απόφαση να προχωρήσει ή να υποχωρήσει ήταν στα δικά του χέρια.
Καθώς πλησίαζε την επιφάνεια, η στιγμή της αλήθειας πλησίαζε. Σε απόσταση μόλις 5 μέτρων, το OSIRIS-REx ανέλυσε τις τελικές εικόνες, εξετάζοντας όλες τις επιλογές του πριν πάρει την απόφασή του. Στη συνέχεια μετέδωσε την επιλογή του πίσω στη Γη, όπου περιμέναμε να μάθουμε τι είχε συμβεί 18 λεπτά πριν.
Για πρώτη φορά στη ζωή μου, συνειδητοποίησα το αληθινό τεράστιο μέγεθος του ηλιακού συστήματος, ήταν απέραντο πέρα από κάθε κατάληψη. Τώρα τα νεύρα μου ήταν εμφανή. Ήξερα ότι μιλούσα γρήγορα και ανέπνεα βαριά. Ένιωθα σαν όλος ο κόσμος να με παρακολουθεί να τρελαίνομαι σε πραγματικό χρόνο.
Τρία λεπτά αργότερα ακούσαμε την ανακοίνωση: “Το σύστημα ελέγχου κατεύθυνσης έχει μεταβεί σε λειτουργία αφής και φυγής”.
Οι γνώσεις μας για την τελική κρίσιμη απόφαση απείχαν μόνο λίγα λεπτά.
“Το ORex κατεβαίνει κάτω από τα 25 μέτρα”.
Στις τελευταίες στιγμές πριν από την επαφή, υπενθύμισα στην παρουσιάστρια μας ότι η διέλευση των πέντε μέτρων είναι η κρίσιμη στιγμή που το OSIRIS-REx παίρνει την απόφαση να προχωρήσει ή να σταματήσει.
«Όλες οι αισθήσεις μου είναι στραμμένες σε αυτή την ανακοίνωση τώρα», της είπα. Η επόμενη ανακοίνωση ακούστηκε από το ηχείο.
«Το ORex επεξεργάστηκε την επόμενη εικόνα του, η αβεβαιότητα θέσης είναι 0,5 μέτρα».
Μπορούσα να ακούσω την ομάδα να ζητωκραυγάζει . «Η πιθανότητα κινδύνου είναι μηδέν τοις εκατό».
Η καρδιά μου άρχισε να χτυπάει δυνατά. Ήξερα εκείνη τη στιγμή ότι το OSIRIS-REx είχε προχωρήσει. Το μόνο που έμενε ήταν τα δεδομένα να διασχίσουν το ηλιακό σύστημα.
Η ροή του βίντεο άλλαξε και πήγε στο κέντρο ελέγχου. Κοίταξα την οθόνη, διατηρώντας την προσοχή μου στην ομάδα, περιμένοντας με αγωνία την επόμενη ανακοίνωση.
Το βλέμμα μου στράφηκε στην Estelle, η οποία παρακολουθούσε την τηλεμετρία από τον Bennu. Αυτή θα ήταν η πρώτη που θα μάθαινε ότι το OSIRIS-REx είχε αγγίξει την επιφάνεια. Τα μάτια όλων των άλλων ήταν στραμμένα και σε εκείνη. Η σπονδυλική της στήλη ήταν τεντωμένη, κατά διαστήματα κούναγε τα χέρια της, σαν να τα τινάζει για να φύγει το νερό, το μόνο σημάδι που μαρτυρούσε ότι ίσως να ήταν τόσο νευρική όσο και οι υπόλοιποι.
Η καρδιά μου χτυπούσε σαν τρελή. 16 χρόνια δουλειάς κατέληξαν σε αυτά τα λίγα, επικίνδυνα δευτερόλεπτα. Μετά από μια αιωνιότητα, η ανακοίνωση τελικά ήρθε.
«Το ORex έχει κατέβει κάτω από το όριο των πέντε μέτρων. Η επαφή αναμένεται σε 50 δευτερόλεπτα».
Είχα τελειώσει με τη μετάδοση. Έκανα μια τελευταία παρατήρηση στην παρουσιάστρια – «Πάμε!» – και μετά έφυγα από εκεί. Χωρίς άλλη λέξη, τρύπωσα ανάμεσα από το σκηνικό με τον Bennu και έτρεξα να συναντήσω την ομάδα μου. Καθώς πήγαινα προς το κέντρο ελέγχου, άκουσα την κρίσιμη ανακοίνωση.
«Άγγιγμα εδάφους επιβεβαιωμένο».
Σκεφτόμουν τη μακρόχρονη, ανηφορική πορεία που οδήγησε σε αυτή τη στιγμή, ξεκινώντας από τη μοναχική μου παιδική ηλικία όπου περνούσα τις ώρες κοιτάζοντας τον σκοτεινό ουρανό της ερήμου, τους χιλιάδες ανθρώπους σε όλον τον πλανήτη που είχαν εργαστεί για να γίνει πραγματικότητα αυτή η αποστολή.
Σκεφτόμουν την οικογένειά μου πίσω στο Τούσον, που με έβλεπαν στην τηλεόραση κατά τη μεγαλύτερη στιγμή της καριέρας μου. Και φυσικά, σκεφτόμουν το OSIRIS-REx, εντελώς μόνο στον Bennu.
Ξαφνικά, η Estelle σηκώθηκε απότομα από την καρέκλα της, σήκωσε τους- γεμάτους χρυσά βραχιόλια- καρπούς της στον αέρα με τρόπο που θα έκανε περήφανο έναν διαιτητή του NFL, και φώναξε τις λέξεις που περίμενα τόσο καιρό να ακούσω: «Έχουμε προσγείωση!»
Περιορισμένοι από τους κανονισμούς υγείας, απλώσαμε ο ένας στον άλλον τα χέρια μας και κάναμε εικονικά «high fives». Ο πόνος του αποχωρισμού μαλάκωνε μόνο από το μέγεθος του επιτεύγματός μας.
Ένα κομμάτι πρωταρχικού πετρώματος που είχε γίνει μάρτυρας της μακρόχρονης ιστορίας του ηλιακού μας συστήματος μπορεί τώρα να είναι έτοιμο να επιστρέψει για γενιές επιστημονικών ανακαλύψεων, και ανυπομονούσα να δω τι θα επακολουθήσει».
