Με σπουδαίο ενδιαφέρον τα συμπεράσματα της μεγάλης πανελλαδικής έρευνας που πραγματοποίησε η GAIA ΕΠΙΧΕΙΡΕΙΝ με την υποστήριξη της εταιρείας Kάπα Research και θέμα «Προκλήσεις και προϋποθέσεις για τη βιώσιμη μετάβαση βασικών παραγωγικών τομέων της ελληνικής γεωργίας».
Αυτά παρουσιάστηκαν στο Μέγαρο Χορού Καλαμάτας στην 10η πανηγυρική έκδοση του Πανελλήνιου Συνεδρίου για την Ανάπτυξη της Ελληνικής Γεωργίας, με θέμα «Ποια ΚΑΠ θέλουμε σε Ελλάδα και Ευρωπαϊκή Ένωση; Τα μεγάλα αγροτικά ζητήματα του παρόντος και του μέλλοντος», που πραγματοποιείται 25 και 26 Απριλίου 2024.
Ένα χρόνο μετά την εφαρμογή της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (ΚΑΠ) 2023-2027 και σε μια ιδιαίτερα κρίσιμη συγκυρία για τον αγροτικό κόσμο σε Ελλάδα και ΕΕ, με τα ζητήματα της οικονομικής, περιβαλλοντικής/κλιματικής και κοινωνικής βιωσιμότητας της γεωργίας να πρωταγωνιστούν, η έρευνα αφορούσε Έλληνες πολίτες με κύρια απασχόληση τη γεωργική παραγωγή και κατέληξε σε σημαντικά συμπεράσματα για το παρόν και το μέλλον του αγροτικού κόσμου της χώρας.
Η έρευνα επικεντρώνει στην κατάσταση πραγμάτων και στα προβλήματα που απασχολούν πέντε βασικούς τομείς της φυτικής/ζωικής παραγωγής στον εγχώριο πρωτογενή τομέα και οι οποίοι επελέγησαν λόγω της βαρύτητάς τους σε σχέση με το παραγωγικό προφίλ της ελληνικής γεωργίας, αλλά και λόγω της σύνδεσής τους με βασικά είδη διατροφής που συγκεντρώνουν το υψηλό ενδιαφέρον των καταναλωτών: οπωροκηπευτικά, ελαιοκομία, δημητριακά, αμπελοκομία, γάλα/γαλακτοκομικά.
Απευθύνοντας χαιρετισμό στο κοινό που είχε συγκεντρωθεί για την παρουσίαση, ο Ευστάθιος Αναστασόπουλος, Αντιπεριφερειάρχης Π.Ε. Μεσσηνίας, μίλησε για τις εξελίξεις που αφορούν στις βελτιωτικές κινήσεις στην ΚΑΠ από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, ενώ τόνισε ότι το Συνέδριο αποτελεί το ιδανικό βήμα απ’ όπου η Περιφέρεια αλλά και οι αγρότες θα μπορέσουν να κάνουν συγκεκριμένες προτάσεις για φλέγοντα θέματα όπως το αρδευτικό. Παράλληλα, τόνισε ότι τα συμπεράσματα του συνεδρίου θα αποτελέσουν έναυσμα για αλλαγές «που πρέπει να γίνουν στην ΚΑΠ για να είναι χρήσιμη για τους αγρότες μας».
Στον δικό του χαιρετισμό, ο Αντιπεριφερειάρχης Αγροτικής Οικονομίας & Κτηνιατρικής της Περιφέρειας Πελοποννήσου, Σπυρίδων Ζαχαριάς, μίλησε για την «ανάγκη να δημιουργήσουμε μια Κοινή Αγροτική Πολιτική που θα είναι δίκαιη και βιώσιμη και θα ανταποκρίνεται στις σύγχρονες προκλήσεις του κλάδου, με επίκεντρο όμως τους αφανείς ήρωες και στυλοβάτες του αγροδιατροφικού μας συστήματος, τους αγρότες, κτηνοτρόφους, αλιείς και μελισσοκόμους».
Επιπλέον, υπογράμμισε τα οφέλη της τεχνολογικής καινοτομίας και της ψηφιακής γεωργίας στον πρωτογενή τομέα, μιλώντας για μια επανάσταση, έναν εκ νέου ορισμό που βιώνει η ελληνική αγροτική παραγωγή και που έχει αλλάξει το τοπίο του κλάδου.
Στη συνέχεια, τον λόγο πήρε η Διευθύνουσα Σύμβουλος της GAIA ΕΠΙΧΕΙΡΕΙΝ, Έλλη Τσιφόρου, η οποία εξήγησε πως το φετινό Συνέδριο πραγματοποιείται στον απόηχο των αγροτικών κινητοποιήσεων που συγκλόνισαν την ΕΕ συνολικά, ενώ έχει μπροστά του το ορόσημο των ευρωεκλογών που λόγω των κινητοποιήσεων θα έχουν και «χρώμα αγροτικό».
Η κα Τσιφόρου εξήγησε ότι η έρευνα-μελέτη γίνεται από την GAIA ΕΠΙΧΕΙΡΕΙΝ με απώτερο σκοπό να «συμβάλλουμε σε έναν τεκμηριωμένο διάλογο γύρω από τα πολύ σημαντικά ζητήματα που απασχολούν τον αγροτικό τομέα. Πιστεύουμε ότι μόνο με στοιχεία, μόνο με δεδομένα θα μπορέσουν οι συζητήσεις που θα έχουμε και οι λύσεις που θα προτείνουμε να είναι αποδοτικές». Παράλληλα, ανέφερε τον στόχο της μελέτης, την ανάδειξη των ζητημάτων οικονομικής, περιβαλλοντικής/κλιματικής και κοινωνικής βιωσιμότητας που αντιμετωπίζουν πέντε βασικοί τομείς παραγωγής της ελληνικής γεωργίας, και, κατόπιν, παρουσίασε την έρευνα στους παρευρισκόμενους.
Ακολούθησε συζήτηση πάνελ σχετικά με τα ευρήματα και τα συμπεράσματα της έρευνας, με τη συμμετοχή του Προέδρου του Επιμελητηρίου Μεσσηνίας, Ευάγγελου Ξυγκώρου, του Προέδρου της Ένωσης Αγροτικών Συνεταιρισμών Κορίνθου και Αντιπροέδρου της GAIA ΕΠΙΧΕΙΡΕΙΝ, Χρήστου Μπαρλιά, του Ομότιμου Καθηγητή του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών και πρώην Υπουργού Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίμων, Ναπολέοντα Μαραβέγια και του Προέδρου της NEUROPUBLIC, Χριστόδουλου Αντωνιάδη.
Παράλληλα, σε διπλανή αίθουσα, έλαβαν χώρα συζητήσεις με κεντρικό θέμα «Προώθηση βιώσιμων καινοτόμων λύσεων μέσω Επιχειρησιακών Ομάδων: βέλτιστες πρακτικές στην Ελλάδα».
Συγκεκριμένα, στην ενότητα «Ο ρόλος του ΥπΑΑ&Τ και των εκπροσώπων των παραγωγών – Αγροτικών Συνεταιρισμών», τοποθετήθηκαν οι Αθανασία Μερεμέτη, Προϊσταμένη Μονάδας Συνεργασίας & Καινοτομίας, Ειδική Υπηρεσία Εφαρμογής Παρεμβάσεων Αγροτικής Ανάπτυξης, Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίμων, και Μάρκος Λέγγας, Περιφερειακός Σύμβουλος Κορινθίας και Πρόεδρος του Αγροτικού Συνεταιρισμού «Πήγασος».
Στην ενότητα «Επιχειρησιακές Ομάδες με συντονιστές/διαμεσολαβητές καινοτομίας τη GAIA ΕΠΙΧΕΙΡΕΙΝ και τη NEUROPUBLIC» συνομίλησαν οι Νίκος Παπακωνσταντίνου, Διευθυντής Αγροτικής Ανάπτυξης & Διαχείρισης Έργων της GAIA ΕΠΙΧΕΙΡΕΙΝ και Λευτέρης Πετράκης, Υπεύθυνος Διαχείρισης Έργων της NEUROPUBLIC, ενώ έγιναν παρουσιάσεις Επιχειρησιακών Ομάδων από τους: Δημήτριο Σάββα, Καθηγητή, Κοσμήτορα της Σχολής Επιστημών των Φυτών, Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Γεώργιο Φραγκιαδάκη, Αναπληρωτή Καθηγητή στο Ελληνικό Μεσογειακό Πανεπιστήμιο, Γεωργία Ντάτση, Επίκουρη Καθηγήτρια Εργαστηρίου Κηπευτικών Καλλιεργειών στο Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Κωνσταντίνο Αλιφέρη, Επίκουρο Καθηγητή Εργαστηρίου Γεωργικής Φαρμακολογίας στο Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Αικατερίνη Μοσχοπούλου, Επίκουρη Καθηγήτρια Εργαστήριου Γαλακτοκομίας στο Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, και Σταμάτη Σταματιάδη, Υπεύθυνο Εργαστηρίου Εδαφικής Οικολογίας και Βιοτεχνολογίας στο Μουσείο Γουλανδρή Φυσικής Ιστορίας.
«Προκλήσεις και προϋποθέσεις για τη βιώσιμη μετάβαση βασικών παραγωγικών τομέων της ελληνικής γεωργίας»
Ανησυχίες για τις μελλοντικές εξελίξεις
Οι παραγωγοί εκφράζουν υψηλό́ βαθμό́ ανησυχίας σε σχέση με τις εξελίξεις στον κλάδο. Τα υψηλά κόστη παραγωγής αποτελούν την πρωταρχική ανησυχία, ανεξαρτήτως τομέα, ενώ οι υπόλοιπες πηγές ανησυχίας δεν έχουν τον ίδιο βαθμό προτεραιότητας για όλους. Για παράδειγμα, η πτώση των τιμών απασχολεί σε ιδιαίτερα υψηλό́ βαθμό́ τον τομέα των οπωροκηπευτικών (100% κηπευτικά, 88% οπωρώνες) αλλά́ όχι τον ελαιοκομικό τομέα (77%). Αντίστοιχα, η κλιματική αλλαγή και οι επιπτώσεις της βρίσκονται ψηλά στη λίστα των αμπελοπαραγωγών με ένα εντυπωσιακό 100%.
Οι κυριότερες πηγές ανησυχίας, ανά τομέα, πέραν του υψηλού κόστους παραγωγής, είναι:
✱ Για τον ελαιοκομικό τομέα οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής (95%), η εγκατάλειψη του επαγγέλματος και η έλλειψη νέων και νεοεισερχόμενων παραγωγών (92%).
✱ Για τους παραγωγούς δημητριακών, η έλλειψη διαφάνειας και δίκαιων όρων συναλλαγής στην αλυσίδα τροφίμων (96%) και η έλλειψη ευρωπαϊκής στρατηγικής/στήριξης (94%).
✱ Για τις οπώρες, η έλλειψη εθνικής στρατηγικής/στήριξης (94%) και η πτώση των τιμών των προϊόντων (88%).
✱ Οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής (100%), η έλλειψη εργατών γης (100%) και η υποβάθμιση του περιβάλλοντος και των φυσικών πόρων (96%) για την αμπελοκομία.
✱ Για τα κηπευτικά, η πτώση των τιμών των προϊόντων (100%) καθώς και η έλλειψη εθνικής στρατηγικής/στήριξης (92%).
✱ Τέλος, η εγκατάλειψη του επαγγέλματος/η έλλειψη νέων και νεοεισερχόμενων (96%), η έλλειψη εθνικής στρατηγικής/στήριξης (92%) και η έλλειψη διαφάνειας και δίκαιων όρων συναλλαγής στην αλυσίδα τροφίμων (92%) απασχολούν πρωταρχικά τον τομέα γάλακτος/γαλακτοκομικών.
Τα υψηλά κόστη παραγωγής αποτελούν την κυρίαρχη ανησυχία των παραγωγών και στα συλλογικά σχήματα (98%). Όσον αφορά́ στις υπόλοιπες πηγές ανησυχίας, τα συλλογικά́ σχήματα δίνουν ιδιαίτερη σημασία στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής (95%) και την υποβάθμιση του περιβάλλοντος, σε σύγκριση με τους μεμονωμένους παραγωγούς (88%).
Χαρακτηριστική είναι και η έμφαση που δίνεται από́ τα συλλογικά σχήματα στην έλλειψη εργατών γης (94%), κάτι που δεν φαίνεται να απασχολεί στον ίδιο βαθμό́ τους μεμονωμένους παραγωγούς (84%).
Πόσο σας ανησυχεί καθετί από τα παρακάτω για τις μελλοντικές εξελίξεις στον τομέα παραγωγής σας;
Πόσο σας ανησυχεί καθετί από τα παρακάτω για τις μελλοντικές εξελίξεις στον τομέα παραγωγής σας στον οποίο δραστηριοποιείτε το συλλογικό σας σχήμα;
Βαθμός αισιοδοξίας στον τομέα δραστηριοποίησης
Απαισιόδοξοι για το μέλλον εμφανίζονται στο σύνολό τους οι παραγωγοί, ανεξαρτήτως τομέα δραστηριοποίησης. Υψηλότερος βαθμός απαισιοδοξίας εμφανίζεται στους παραγωγούς του τομέα των δημητριακών (84%), ενώ πιο αισιόδοξοι είναι οι παραγωγοί του τομέα των οπωροκηπευτικών (63-64%).
Ωστόσο, ιδιαίτερα αισθητή είναι η διαφορά στον βαθμό αισιοδοξίας των γεωργών που συμμετέχουν σε συλλογικά σχήματα (45%) σε σχέση με όσους δραστηριοποιούνται μεμονωμένα (25%).
Σκεπτόμενος-η συνολικά την κατάσταση του τομέα στον οποίο δραστηριοποιείστε, θα λέγατε ότι είστε:
Προκλήσεις βιωσιμότητας των εκμεταλλεύσεων
Οι προκλήσεις σχετικά με την οικονομική, περιβαλλοντική́ και κοινωνική βιωσιμότητα απασχολούν έντονα τους παραγωγούς σε όλους τους τομείς, είτε δραστηριοποιούνται σε συλλογικά σχήματα είτε μεμονωμένα. Κοινή́ πρόκληση αποτελεί η παραγωγή́ υγιεινών, ποιοτικών τροφίμων για τον καταναλωτή, ενώ για όσους δραστηριοποιούνται στον αμπελοκομικό τομέα κυριαρχεί η πρόκληση της προστασίας των φυσικών πόρων και αντιμετώπισης/καταπολέμησης της κλιματικής αλλαγής.
Μεγαλύτερες αποκλίσεις εμφανίζονται στα θέματα που σχετίζονται με το περιβάλλον και το κλίμα, καθώς και την παραγωγικότητα και ανταγωνιστικότητα, ζητήματα τα οποία φαίνεται να ανησυχούν περισσότερο τα συλλογικά σχήματα.
Παράλληλα, όσον αφορά στην οικονομική βιωσιμότητα των εκμεταλλεύσεων, αποθαρρημένοι εμφανίζονται όλοι οι παραγωγοί σχετικά με τη διασφάλιση ικανοποιητικού εισοδήματος μεσοπρόθεσμα. Οι αμπελοπαραγωγοί είναι οι πλέον απαισιόδοξοι (87%) και ακολουθούν οι παραγωγοί σιτηρών (75%) και γάλακτος/γαλακτοκομικών προϊόντων (74%).
Πόσο σημαντική θεωρείτε κάθε μία από τις παρακάτω προκλήσεις που σχετίζονται με τη βιωσιμότητα του τομέα παραγωγής σας;
Θεωρείτε ότι η απασχόλησή σας στον συγκεκριμένο τομέα παραγωγής θα μπορέσει να σας διασφαλίσει ικανοποιητικό εισόδημα μεσοπρόθεσμα;
Περιβάλλον και μέθοδοι παραγωγής – ψηφιακές λύσεις
Η υιοθέτηση φιλικών προς το περιβάλλον μεθόδων παραγωγής εκτιμάται ως σημαντική́ από́ τους αγρότες, σημειώνοντας ωστόσο κάποιες αποκλίσεις ως προς τον βαθμό́ σημασίας. Συγκεκριμένα, ο τομέας των κηπευτικών «δείχνει» ένα αξιοσημείωτο 100% ενώ ο τομέας γάλακτος και γαλακτοκομικών ένα 69%. Την ίδια στιγμή, η υιοθέτηση ψηφιακών λύσεων θεωρείται εξίσου σημαντική, με 83% στον αμπελοκομικό τομέα έως 57% στον τομέα των κηπευτικών.
Όσοι παραγωγοί εφαρμόζουν ήδη ή κρίνουν ως ουσιαστική την εφαρμογή ψηφιακών λύσεων, σημειώνουν ως κυριότερο κριτήριο την αύξηση της παραγωγικότητας.
Υπολογίσιμες, ωστόσο, είναι οι αποκλίσεις ανά τομέα δραστηριοποίησης, καθώς ο αμπελοκομικός τομέας δεν αξιολογεί την αύξηση της παραγωγικότητας ως κριτήριο, αλλά τη μείωση κόστους παραγωγής (67%) και την πιο αποτελεσματική προσαρμογή στις απαιτήσεις των αγοραστών/καταναλωτών (33%), κάτι που δεν φαίνεται να απασχολεί τους υπόλοιπους τομείς. Η μείωση του κόστους παραγωγής αποτελεί το βασικότερο κριτήριο και για τα κηπευτικά (67%) και τα προϊόντα γάλακτος/γαλακτοκομικών (42%), ενώ η μείωση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων της παραγωγής απασχολεί μόνο τους τομείς γάλακτος/γαλακτοκομικών προϊόντων (18%) και ελαιοκομίας (17%).
Ιδιαίτερα αισθητή είναι και η αναγνώριση της σημασίας φιλοπεριβαλλοντικών μεθόδων παραγωγής και της χρήσης ψηφιακών λύσεων, ανάλογα με τη συμμετοχή των παράγωγων σε συλλογικό σχήμα (95% και 91% αντίστοιχα) ή όχι (77% και 69% αντίστοιχα).
Λαμβάνοντας υπόψη τις οικονομικές και περιβαλλοντικές/κλιματικές προκλήσεις που αντιμετωπίζει η εκμετάλλευσή σας, πόσο σημαντική θεωρείτε:
Βαθμός ικανοποίησης από την ΚΑΠ
Στο «καυτο» θέμα της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής, ιδιαίτερα χαμηλό βαθμό ικανοποίησης εμφανίζουν οι ερωτηθέντες μεμονωμένοι παραγωγοί από́ τη στήριξη που λαμβάνουν μέσω της ΚΑΠ. Περισσότερο δυσαρεστημένοι εμφανίζονται οι παραγωγοί του ελαιοκομικού τομέα (69%) ενώ λιγότερο δυσαρεστημένοι οι παραγωγοί του τομέα των κηπευτικών (43%). Αντίθετα, οι παραγωγοί που συμμετέχουν στα συλλογικά σχήματα δίνουν υψηλό βαθμό θετικής ικανοποίησης (53%) στη στήριξη που λαμβάνουν από́ την ΚΑΠ, ενώ στην περίπτωση των μεμονωμένων παραγωγών, ο βαθμός αξιολόγησης είναι αρνητικός σε ποσοστό 64%.
Επίσης, ιδιαίτερα χαμηλός είναι ο βαθμός ενημέρωσης των παραγωγών σε σχέση με το εθνικό Στρατηγικό Σχέδιο της ΚΑΠ 2023-2027. Ελλιπέστερη ενημέρωση επισημαίνουν οι παραγωγοί οπωροκηπευτικών (86% κηπευτικών και 84% οπωρώνων). Την ίδια στιγμή, πολύ ή αρκετά ενημερωμένοι αισθάνονται όσοι συμμετέχουν σε συλλογικά σχήματα (49%).
Πόσο ικανοποιημένος είστε με την στήριξη που λαμβάνετε από την ΚΑΠ;
Πόσο ενημερωμένος-η θα λέγατε ότι είστε για το εθνικό στρατηγικό σχέδιο για την ΚΑΠ 2023-2027;
| Διαβάστε περισσότερα για την έρευνα «Προκλήσεις και προϋποθέσεις για τη βιώσιμη μετάβαση βασικών παραγωγικών τομέων της ελληνικής γεωργίας» στο φύλλο της εφημερίδας «Ύπαιθρος Χώρα» που κυκλοφορεί την Παρασκευή 26 Απριλίου 2024. |
πηγή: ypaithros.gr
