Δελτίο Τύπου
Στο πλαίσιο του ερευνητικού έργου «Δίκτυο Αιωνόβιων Δέντρων Ελληνικής Επανάστασης» του Ινστιτούτου Πολιτισμού Μεσσηνίας που τελούσε υπό την αιγίδα της επετειακής επιτροπής «Ελλάδα 2021», και με αφορμή τις εορταστικές εκδηλώσεις του Δήμου Ελαφονήσου για την 175η επέτειο της ένωσης τη νήσου με την Ελλάδα καθώς και την 167η ανάμνηση των εγκαινίων του Ι. Ν. Αγίου Σπυρίδωνος, πολιούχου της Ελαφονήσου, έλαβε χώρα την Τετάρτη, 9 Ιουλίου 2025, η τελετή αποκαλυπτηρίων τιμητικής σήμανσης του μνημειακού Θαλασσόκεδρου, ο οποίος βρίσκεται δίπλα στον ναό, η οποία αποτελεί την πρώτη εκδήλωση του εν λόγω Δικτύου στην Λακωνία.
Στο πλαίσιο της εκδήλωσης, ο δήμαρχος Ελαφονήσου κ. Άγγελος Τσιριγωτάκης έκανε ιδιαίτερη αναφορά στην ένταξη του μνημειακού κέδρου στο Δίκτυο τονίζοντας ότι «αποτελεί μια ενέργεια που συνδέει την φύση με την ιστορική μας ταυτότητα και τιμά την ανθεκτικότητα τόσο του δέντρου όσο και των ανθρώπων αυτού του νησιού». Ακολούθως, ο ιστορικός ερευνητής κ. Παναγιώτης Λαλούσης, εκπροσωπώντας το Δίκτυο, παρουσίασε την ιστορική του έρευνα για τον μνημειακό δέντρο αναφέροντας μεταξύ άλλων ότι η περίοπτη θέση του Κέδρου του έδινε το πλεονέκτημα να «αγναντεύει» την είσοδο των πλοίων στην προκεχωρημένη ναυτική βάση του όρμου Βατίκων κατά την διάρκεια της Ελληνικής Επανάστασης, αλλά και όσων ταξίδευαν στους θαλάσσιους δρόμους του Στενού της Ελαφονήσου. Οι πολυάριθμες αναφορές στα ημερολόγια των πλοίων του Αγώνα, εις Βάτικα, εις τας Βοιάς και Ελαφονησίων, στα οποία καταγράφονται οι πολεμικές επιχειρήσεις των πληρωμάτων, «καθιστούν» τον Κέδρο μάρτυρα των όσων διαδραματίστηκαν στον όρμο Βατίκων και στην παράκτια ζώνη του. Από τα πλοία που αγκυροβόλησαν δίπλα του «είδε» τον Μιαούλη, τον Σαχτούρη, τον Σαχίνη, τον Πινότση, κ.α. ναυμάχους, που συμμετείχαν στον ναυτικό αγώνα κατά του οθωμανικού στόλου, ενώ «άκουσε» Ψαριανούς, Υδραίους, Μανιάτες, Σπετσιώτες και Βατικιώτες αγωνιστές να οραματίζονται μια ελεύθερη χώρα. Πλησίον του επισκευάστηκαν πλοία των ελληνικών και συμμαχικών δυνάμεων και στην σκιά του κάθισαν οι πρώτοι οικιστές του νησιού, όπως ο Σταυριανός Αρώνης και ο Πασχάλης Γερακαράκης, οι οποίοι συμμετείχαν ενεργά στον απελευθερωτικό αγώνα. Ο κέδρος γίνεται επίσης μάρτυρας της διάσωσης του Κολοκοτρώνη καθώς τον Μάρτιο του 1806 κυνηγημένος από τον Μοριά φτάνει στην Ελαφόνησο. Επιπλέον, το μνημειακό δέντρο ήταν μάρτυρας ενός σημαντικού γεγονότος που έλαβε χώρα πριν 200 ακριβώς έτη, καθώς στις 12 Ιουνίου 1825, κατά τον ελλιμενισμό του ελληνικού στόλου υπό τον ναύαρχο Μιαούλη στον όρμο Βατίκων, σημειώνεται τρομερή έκρηξη στο μπριγαντίνο «Νηρεύς» και όπως αναφέρει ο Μιαούλης σε επιστολή του στους Υδραίους προκρίτους είχε ως αποτέλεσμα τον θάνατο του κυβερνήτη Αθανάσιου Κριεζή, του αδερφού του Δημήτρη και 48 μελών του πληρώματος.
Στη συνέχεια έγιναν τα αποκαλυπτήρια της ετικέτας τιμητικής σήμανσης του μνημειακού κέδρου από τον δήμαρχο Ελαφονήσου κ. Άγγελο Τσιριγωτάκη και τον ιστορικό ερευνητή κ. Παναγιώτη Λαλούση, η οποία έχει φιλοτεχνηθεί από την ομογενή ζωγράφο Joanna Kordos και είναι εμπνευσμένη από την ηγετική μορφή της Ελληνικής Επανάστασης, τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη, ενώ φέρει το σήμα της επιτροπής «Ελλάδα 2021».
Στην βάση αυτών, αξίζει να σημειωθεί η παρουσία πλοίου του Πολεμικού Ναυτικού στις εορταστικές εκδηλώσεις της Ελαφονήσου για πρώτη φορά, η οποία αναδεικνύει τη ναυτική ταυτότητα της περιοχής και τη διαχρονική σύνδεσή της με τη θάλασσα, ενώ τιμά τους πεσόντες ναυμάχους που έχασαν την ζωή τους τον Ιούνιο του 1825 στον όρμο των Βατίκων καθώς και την εκδήλωση ένταξης του μνημειακού κέδρου στο εν λόγω Δίκτυο.
Στην εκδήλωση μεταξύ άλλων παρέστησαν ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Μονεμβασίας & Σπάρτης κ.κ. Ευστάθιος, ο υφυπουργός Εθνικής Άμυνας Αθανάσιος Δαβάκης, ο πολιτικός διοικητής του Αγίου Όρους, τέως υπουργός Εθνικής Άμυνας και επίτιμος Αρχηγός ΓΕΣ, Αλκιβιάδης Στεφανής, ο διοικητής της 4ης Μεραρχίας Πεζικού Υποστράτηγος Αλέξανδρος Χατζηαλεξανδρής, ο οικοδεσπότης δήμαρχος Ελαφονήσου Άγγελος Τσιριγωτάκης, ο Αστυνομικός Διευθυντής Λακωνίας Κωνσταντίνος Σταματόπουλος, ο Πλωτάρχης της Κ/Φ «ΤΟΛΜΗ» του Π.Ν. Γεώργιος Χασκάκης, η Αντιπλοιάρχος του Λ.Σ. Βασιλική Χριστοφοράκη, η Ανθυποπυραγός Κυριακή Ανδρεσάκη καθώς και εκπρόσωποι της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, των Σωμάτων Ασφαλείας, φορέων, συλλόγων και πλήθος κόσμου.
Στόχος της εκδήλωσης ήταν η προστασία και η ανάδειξη του μνημειακού δέντρου ως τοπόσημου της νήσου, καθώς η παρουσία του διαφυλάττει σημαντικά γεγονότα της Ελληνικής Επανάστασης και αναδεικνύει ιστορικές πτυχές της συλλογικής μνήμης. Παράλληλα, η εκδήλωση στοχεύει το αιωνόβιο δέντρο να αποτελέσει πόλο τουριστικής έλξης και εκπαιδευτικών εκδρομών των σχολείων της περιοχής, καθώς και να καθιερωθεί ως εμβληματικός ιστορικός τόπος πολιτιστικών εκδηλώσεων.
Επιπλέον, σύντομα θα κατατεθεί αίτηση στο Υπουργείο Πολιτισμού από το Ινστιτούτο Πολιτισμού Μεσσηνίας με στόχο το Δίκτυο Αιωνόβιων Δέντρων Ελληνικής Επανάστασης, που απαριθμεί 71 μνημειακά δέντρα σε όλη την Πελοπόννησο, να εγγραφεί στο Εθνικό Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς ως «Καλή Πρακτική Διαφύλαξης Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς» σύμφωνα με την σχετική Σύμβαση της UNESCO. Τέλος, σχεδιάζεται να εκδοθεί λεύκωμα που θα περιλαμβάνει φωτογραφικό υλικό των αιωνόβιων δέντρων του εν λόγω Δικτύου και των εκδηλώσεων σήμανσής τους, καθώς και τις σημαντικές ιστορίες της Ελληνικής Επανάστασης με τις οποίες σχετίζονται, ενώ παράλληλα μελετάται να δημιουργηθεί ντοκιμαντέρ προβολής τους ώστε να αναδειχθούν περαιτέρω και να αποτελέσουν πόλο τουριστικής έλξης σε εθνικό και διεθνές επίπεδο.
