Σαφείς αιχμές κατά της κυβέρνησης του Κυριάκου Μητσοτάκη άφησε ο πρώην πρωθυπουργός Κώστας Καραμανλής, στην τιμητική εκδήλωση για την Άννα Ψαρούδα – Μπενάκη, η οποία υπηρέτησε ως πρόεδρος της Βουλής από το 2004 έως το 2007 και υπήρξε η πρώτη Ελληνίδα που κατέλαβε το τρίτο τη τάξει πολιτειακό αξίωμα.

Αφού εξήρε την προσωπικότητα της Άννας Ψαρούδα – Μπενάκη, ο Κώστας Καραμανλής προχώρησε σε μία θεσμικού χαρακτήρα κριτική, εκφράζοντας την ανησυχία του για τα κίνητρα της πολιτικής, τους χειρισμούς των θεσμών και την πορεία της χώρας.

Ο πρώην πρωθυπουργός ξεκίνησε θέτοντας τις «διαχωριστικές γραμμές» μεταξύ των πολιτικών: Από τη μία, εκείνοι που τους «σαγηνεύει η εξουσία, η δύναμη της επιβολής επί των άλλων, η ανάγκη για αναγνώριση, ενίοτε δυστυχώς ακόμα και ο προσπορισμός υλικού οφέλους», και από την άλλη, εκείνοι που θέλουν να «προσφέρουν στον τόπο» και να υπηρετήσουν το δημόσιο συμφέρον.

Στη συνέχεια, ο κ. Καραμανλής έστρεψε το βλέμμα του στη λειτουργία των θεσμών, προειδοποιώντας για μία «διογκούμενη αντίληψη απαξίωσης των πολιτικών» στην κοινωνία. Σημείωσε ότι η πολιτική ομαλότητα απαιτεί «εύρυθμη λειτουργία των θεσμών, εμπέδωση κράτους δικαίου και ουσιαστική ανεξαρτησία της Δικαιοσύνης».

Επεσήμανε, επίσης, πως όταν ένα πολύ μεγάλο τμήμα της κοινωνίας πιστεύει ότι οι θεσμοί χειραγωγούνται, ότι το Κοινοβούλιο υποβαθμίζεται, ότι οι κυβερνήσεις αγνοούν τις ανάγκες της και ότι οι ισχυροί δεν ελέγχονται, τότε αυτό αποτελεί κρίση.

Συγκεκριμένα, μίλησε για κρίση απαξίωσης και απονομιμοποίησης του πολιτικού συστήματος. Προειδοποίησε, τέλος, ότι εάν η προσπάθεια αποκατάστασης του σεβασμού αποβεί άκαρπη, η χώρα οδεύει προς μείζονα θεσμική κρίση, ενώ αν υποτιμηθεί, βαδίζει ολοταχώς σε πολιτική κρίση πρώτου μεγέθους. Τέτοιου είδους κρίσεις, τόνισε, στην περίπτωση της Ελλάδας συμπίπτουν σχεδόν πάντοτε με εθνικές κρίσεις, κυρίως λόγω των γεωπολιτικών συνθηκών.

Η παρέμβαση αυτή του πρώην πρωθυπουργού, που ερμηνεύεται ως ήπια κλιμάκωση της κριτικής, έρχεται σε συνέχεια της πρόσφατης ψυχρής συνάντησής του με τον Κυριάκο Μητσοτάκη, αλλά και τη «μακάρια ακινησία» που του απέδωσε ο δεύτερος για την εξωτερική πολιτική της δικής του διακυβέρνησης.

Το χρονολόγιο των παρεμβάσεων Καραμανλή κατά της κυβέρνησης – Η αφετηρία με τις υποκλοπές

Οι παρεμβάσεις του πρώην πρωθυπουργού, αν και μετρημένες στα δάχτυλα του ενός χεριού, δεν περνούν απαρατήρητες και σίγουρα δεν προσφέρονται για χαμόγελα στο κυβερνητικό επιτελείο. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι και το Μαξίμου παρακολουθεί πάντοτε με ενδιαφέρον τις τοποθετήσεις του, όχι κατ’ ανάγκη ευχάριστες. Αντίθετα, ο Αντώνης Σαμαράς, μετά την πρόσφατη απουσία του από το βιβλίο του Ευρυπίδη Στυλιανίδη, έστειλε ένα σαφές μήνυμα ότι δεν εντάσσεται στο «όλον» της Νέας Δημοκρατίας, όπως ήθελε να περάσει ο πρωθυπουργός στο ακροατήριο του με το πέρας της εκδήλωσης.

Η πρώτη ηχηρή παρέμβαση του Κώστα Καραμανλή πραγματοποιήθηκε στα Ανώγεια της Κρήτης, σε εκδήλωση μνήμης για τον Ιωάννη Κεφαλογιάννη. Το χρονικό πλαίσιο ήταν ιδιαίτερα ευαίσθητο, καθώς ακολούθησε την αποκάλυψη του σκανδάλου των τηλεφωνικών παρακολουθήσεων.

Ο πυρήνας της κριτικής του ήταν θεσμικός. Ζήτησε να ριχθεί «άπλετο φως» στην υπόθεση, τονίζοντας ότι η κάθαρση επέρχεται μόνο εφόσον αποσαφηνιστούν πλήρως τα γεγονότα, καθώς «το θέμα είναι τόσο βαρύ και σοβαρό που δεν επιτρέπεται ούτε αντέχεται να μείνουν σκιές ιοβόλες για την δημοκρατική ομαλότητα». Η κεντρική αιχμή του εστίασε στην επίκληση του απορρήτου ως δικαιολογία για τη μη διαλεύκανση, υπογραμμίζοντας ότι το απόρρητο «υποτάσσεται στην ανάγκη κάθαρσης του δημόσιου βίου».

Αυτή η τοποθέτηση λειτούργησε ως προειδοποίηση προς το κυβερνητικό επιτελείο για την ανάγκη προστασίας των δημοκρατικών θεσμών. Παρόλο που το Μέγαρο Μαξίμου επιχείρησε να υποβαθμίσει την παρέμβαση, δηλώνοντας ότι «δεν υπάρχει καμία διαφοροποίηση των θέσεων της κυβέρνησης», η δημόσια τοποθέτηση του πρώην Πρωθυπουργού δημιούργησε εσωκομματική αναταραχή.

Η «μη αναστρέψιμη κατάσταση ομηρίας» στα ελληνοτουρκικά και η απάντηση Μητσοτάκη

Η δεύτερη, κρίσιμη παρέμβαση του πρώην πρωθυπουργού, πραγματοποιήθηκε το 2023, στο πλαίσιο βιβλιοπαρουσίασης, όπου ο ίδιος άσκησε κριτική στην εξωτερική πολιτική που ακολουθεί η κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη. Ο κ. Καραμανλής εξέφρασε την έντονη ανησυχία του, προειδοποιώντας ότι η χώρα κινδυνεύει να περιέλθει σε «μη αναστρέψιμη κατάσταση ομηρίας έναντι της Τουρκίας».

Ο πρώην πρωθυπουργός επικέντρωσε την κριτική του σε δύο βασικά σημεία: την αδυναμία υλοποίησης της ηλεκτρικής διασύνδεσης των ελληνικών νησιών και την υποτονική αντίδραση στο Τουρκολυβικό μνημόνιο. Χαρακτήρισε ευθέως την Τουρκία ως «νταή και ταραξία», υπογραμμίζοντας την επιτακτική ανάγκη για υιοθέτηση μιας πιο προληπτικής και δυναμικής εξωτερικής πολιτικής, ώστε η Ελλάδα να μην αιφνιδιάζεται από τις τουρκικές κινήσεις.

Η παρέμβαση του Κώστα Καραμανλή προκάλεσε άμεση αντίδραση από τον Κυριάκο Μητσοτάκη, ο οποίος άσκησε κριτική στην εξωτερική πολιτική της διακυβέρνησης του πρώην πρωθυπουργού, χαρακτηρίζοντάς την «μακάρια ακινησία». Ο Μητσοτάκης επεσήμανε την έλλειψη ουσιαστικών πρωτοβουλιών στα ελληνοτουρκικά κατά την περίοδο της διακυβέρνησης Καραμανλή.

Η διαφωνία με τη διαγραφή Σαμαρά

Στην τρίτη παρέμβασή του, ο Κώστας Καραμανλής φρόντισε να στείλει σαφή εσωκομματικά μηνύματα, λίγες ημέρες μετά την πρόταση του Αντώνη Σαμαρά να τον στηρίξει ως υποψήφιο Πρόεδρο της Δημοκρατίας, και την ταυτόχρονη διαγραφή του Σαμαρά από τη ΝΔ.

Ο Κ. Καραμανλής υπερασπίστηκε με αποφασιστικότητα το δικαίωμα στη διαφορετική άποψη, ακόμα και όταν η κριτική είναι σφοδρή, καταδικάζοντας έμμεσα την απόφαση του Κυριάκου Μητσοτάκη να λάβει πειθαρχικά μέτρα κατά του Μεσσήνιου πρώην πρωθυπουργού. «Η διαφορετική άποψη δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται με πειθαρχικά μέτρα», υπογράμμισε, προσθέτοντας ότι τέτοιες ενέργειες δυσχεραίνουν την αναγκαία εθνική ομοψυχία για την στήριξη της εθνικής γραμμής.

Αναφερόμενος στη συζήτηση γύρω από την Προεδρία της Δημοκρατίας, ο Κ. Καραμανλής ξεκαθάρισε ότι η πρόταση «ούτε τον αφορά, ούτε τον ενδιαφέρει», επιδιώκοντας με αυτόν τον τρόπο να πάρει αποστάσεις από την πρόταση Σαμαρά.

Σφοδρή κριτική για το κυβερνητικό στιλ

Η επόμενη αιχμηρή παρέμβαση του Κώστα Καραμανλή σημειώθηκε τον Ιούλιο του 2024, στο Πολεμικό Μουσείο, κατά τη διάρκεια εκδήλωσης στην οποία συμμετείχε και ο Αντώνης Σαμαράς. Η εκδήλωση, που πραγματοποιήθηκε στον απόηχο των ευρωεκλογών του Ιουνίου 2024, όπου η ΝΔ κατέγραψε σημαντική πτώση, εξελίχθηκε σε πολιτικό γεγονός.

Ο Κώστας Καραμανλής εκμεταλλεύτηκε αυτή την ευκαιρία για να ασκήσει σφοδρή κριτική στο κυβερνητικό στιλ του Κυριάκου Μητσοτάκη, επισημαίνοντας την «αυταρέσκεια» και την «αλαζονεία» που διακρίνουν την κυβέρνηση. Η ρητορική του ήταν ιδιαίτερα έντονη: «Η αυταρέσκεια και η αλαζονεία, ο δύσκολα συγκαλυπτόμενος ελιτισμός δεν φανερώνουν μόνο ρηχότητα και επιπολαιότητα. Φανερώνουν στην ουσία υπεροψία για την άλλη άποψη, δογματικές αγκυλώσεις, περιφρόνηση για τους πολλούς, τις αγωνίες, τα προβλήματα, τις προσδοκίες τους».