Ελλάδα – Ισπανία: Με διαφορετικό πρόσημο η μάχη της ακρίβειας – Από το “καλάθι” στις μειώσεις ΦΠΑ

Αυτόματη είναι η σύγκριση του “οπλοστασίου” που “επιστρατεύει” η κυβέρνηση της Ελλάδας και της Ισπανίας για να αντιμετωπίσει, η κάθε μία, την επιδρομή της ακρίβειας σε νοικοκυριά και επιχειρήσεις. Μάλιστα, στην “καθ΄ ημάς” πραγματικότητα οι κινήσεις της χώρας της Ιβηρικής έχουν τροφοδοτήσει την πολιτική αντιπαράθεση, έχοντας φέρει συχνά σε θέση “απολογούμενου” πολλούς κυβερνητικούς βουλευτές.

Αναμφισβήτητα οι δημοσιονομικές δυνατότητες αλλά και η γενικότερη οικονομική θέση κάθε χώρας, σε ένα μεγάλο ποσοστό, είναι εκείνες που καθορίζουν σε ένα μεγάλο βαθμό τις επιλογές. Και βέβαια δεν μπορεί να παραβλέψει κάποιος/α ότι η Ελλάδα μάχεται για την επενδυτική βαθμίδα, έχοντας ως “βασικό” όπλο τη δημοσιονομική ισορροπία.

Ο ΦΠΑ και οι απώλειες

Επιπλέον, θα πρέπει να εκτιμηθεί το μέγεθος της “αιμορραγίας” κάθε πλευράς από την είσπραξη του ΦΠΑ. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Κομισιόν το 2019 η Ελλάδα είχε απώλεια 5,3 δισ ευρώ από ΦΠΑ, καταλαμβάνοντας τη δεύτερη θέση στη λίστα ελλείμματος συμμόρφωσης για τον ΦΠΑ της Ευρωπαϊκής Ένωσης, χάνοντας το 25,8% των εσόδων της. Στην πρώτη θέση βρίσκεται η Ρουμανία, που έχασε το 34,9% των εσόδων της από ΦΠΑ. Πάντως, σημειώνεται ότι οι απώλειες ΦΠΑ για τη χώρα μας το 2018 είχαν υπολογιστεί στο 29%, με το ποσοστό να πέφτει το 2019.

Στην τρίτη θέση της λίστας εθνικού ελλείμματος συμμόρφωσης προς τον ΦΠΑ βρίσκεται η Μάλτα με 23,5. Στον αντίποδα, τα μικρότερα ελλείμματα ΦΠΑ παρατηρήθηκαν στην Κροατία (1,0 %), τη Σουηδία (1,4%) και την Κύπρο (2,7%). Σε απόλυτες τιμές, οι μεγαλύτερες απώλειες ΦΠΑ καταγράφηκαν στην Ιταλία (30,1 δισ. ευρώ) και τη Γερμανία (23,4 δισ. ευρώ).

Η λειτουργία της αγοράς

Επίσης στηναξιολόγηση της ακρίβειαςθα πρέπει να συνεκτιμηθεί το πόσο ισχυρός είναι ο έλεγχος των εποπτικών αρχών στις αλυσίδες αξίας, η παρουσία ισχυρών συλλογικών σχημάτων παραγωγών που παρακάμπτουν μεσάζοντες και έχουν διαπραγματευτική ισχύ, ο βαθμός ένταξης της κάθε εθνικής αγοράς σε διεθνείς αλυσίδες αξίας, σημεία που υπερέχει η Ισπανία, έχοντας έντονη διεθνή παρουσία και παραγωγή κλίμακας.

Από εκεί και πέρα, βέβαια, υπάρχει και η χάραξη δημόσιων πολιτικών για την αντιμετώπιση της ακρίβειας, που περιλαμβάνουν δράσεις για τη διασφάλιση του ανταγωνισμού, τις στοχευμένες παρεμβάσεις στη φορολογία αλλά και στις επιλογές διάθεσης δημόσιων πόρων. Εκεί καταφαίνεται ότι η επιλογή της Ελληνικής κυβέρνησης είναι η μείωση των άμεσων φόρων, κάτι που ευνοεί τα υψηλά ιστάμενα εισοδηματικά στρώματα, σε αντίθεση με την Ισπανία που, για την ακρίβεια, επέλεξε την μείωση ΦΠΑ, του βασικού έμμεσου φόρου, που ως γνωστόν, καθώς πλήττει “οριζόντια” τα εισοδήματα, είναι ο κατ΄ εξοχήν άδικος. Και βέβαια δεν πρέπει να παραβλεφθεί ότι η Ισπανία έχει χαμηλότερο Ειδικό Φόρο Κατανάλωσης στα αλκοολούχα, κάτι σημαντικό καθώς είναι και βασικός ανταγωνιστής στον τουρισμό για την Ελλάδα.

Η Ελλάδα

Έτσι η Ελληνική κυβέρνηση π.χ. για το 2023 επιλέγει πέρα από το market pass να προτάξει:

1. Τη μόνιμη κατάργηση της καταβολής της ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης μέτρο το οποίο έχει, όπως αναφέρει η κυβέρνηση, ως ωφελούμενους 3 εκατομμύρια φορολογούμενους, μισθωτούς του ιδιωτικού και του δημοσίου τομέα, συνταξιούχους, επιχειρηματίες, ιδιοκτήτες ακινήτων και αγρότες.
2. Τη μονιμοποίηση από την 01/01/2023 της μείωσης κατά τρεις ποσοστιαίες μονάδες των ασφαλιστικών εισφορών.
3. Την παράταση για άλλα 2 έτη, μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου του 2024, της αναστολής του ΦΠΑ στα ακίνητα κάτι που ευνοεί την αγορά ακινήτων.
4. Την παράταση για ένα ακόμη εξάμηνο και συγκεκριμένα μέχρι τις 30 Ιουνίου του 2023 της ισχύος του μειωμένου συντελεστή ΦΠΑ 13% στις μεταφορές προσώπων, στον καφέ, στην εστίαση, στα μη αλκοολούχα ποτά, στο τουριστικό πακέτο, στα γυμναστήρια, στα κολυμβητήρια και στις σχολές χορού που δεν απαλλάσσονται από τον ΦΠΑ.

Ειδικότερα, για τα εισιτήρια των κινηματογράφων, θα ισχύσει υπερμειωμένος συντελεστής ΦΠΑ 6% από την 1η Ιανουαρίου του 2023 μέχρι τις 30 Ιουνίου 2023.

Παράλληλα έχει προβλεφθεί η παράταση μέχρι τις 30 Ιουνίου 2023 της ισχύος του υπερμειωμένου συντελεστή ΦΠΑ 6% σε σειρά αγαθών που αφορούν τη δημόσια υγεία”.

Η Ισπανία

Η χώρα της Ιβηρικής, πέρα από το πλαφόν στην τιμή αερίου για την ηλεκτροπαραγωγή, αφού αποφάσισε την μείωση του ΦΠΑ από 4% σε 0% στα βασικά τρόφιμα (ψωμί, αλεύρι, γάλα, τυρί, αυγά, φρούτα, λαχανικά, πατάτες, δημητριακά), την μείωση του ΦΠΑ από 10% σε 5% στα έλαια και τα μακαρόνια καθώς και την ενίσχυση 200 ευρώ σε 4,2 εκατ. οικογένειες με εισόδημα έως και 27.000 ευρώ προχώρησε και σε πάγωμα των ενοικίων. Από την αρχή, μάλιστα, του πολέμου στην Ουκρανία, η Ισπανία έχει διαθέσει 45 δισ. ευρώ στην αντιμετώπιση του πληθωρισμού.

Η κυβέρνηση θα διατηρήσει επίσης τη μείωση του φόρου στο ρεύμα, από το 10% στο 5%, για άλλους έξι μήνες, ενώ θα διανείμει νέας επιταγής 200 ευρώ για πολίτες με εισοδήματα κάτω των 27.000 ευρώ ετησίως. Όπως ανακοίνωσε ο Πρωθυπουργός Πέδρο Σάντσεθ, η επιταγή αυτή θα ωφελήσει 4,2 εκατομμύρια νοικοκυριά. Ο Ισπανός πρωθυπουργός ανακοίνωσε επίσης 12μηνη παράταση των επιδοτήσεων για τα ταξίδια των μετακινούμενων με τρένο για να πάνε στη δουλειά τους και όρια στις αυξήσεις των ενοικίων.

Αντίθετα, η επιστροφή 20 σεντ το λίτρο καυσίμων από το οποίο επωφελούνται τώρα οι οδηγοί θα διατηρηθεί, από την 1η Ιανουαρίου, στους «τομείς που έχουν πληγεί πιο πολύ» από τον πληθωρισμό, δηλ. των μεταφορών, της γεωργίας, των ναυτιλιακών εταιριών και της αλιείας, είπε ακόμη ο Σάντσεθ.

Τα έσοδα

Για να κατανοηθεί το οικονομικό μέγεθος κάθε πλευράς αξίζει να καταγραφεί το ύψος των φετινών εσόδων. Με βάση όσα ανέφερε μιλώντας στη Βουλή για τον Προϋπολογισμό 2023 ο υφυπουργός Οικονομικών Απόστολος Βεσυρόπουλος, τα έσοδα από φόρους για τη χρονιά που κλείνει, εκτιμώνται στα 54,915 δις ευρώ αυξημένα κατά 4,86 δις ευρώ ή 9,7% έναντι του στόχου για τον προϋπολογισμό του 2022.

Σημαντικό μέρος της αύξησης των φορολογικών εσόδων για το 2022 προέρχεται κατά:

• 813 εκατ. ευρώ από φόρο εισοδήματος φυσικών προσώπων, ο οποίος δεν έχει να κάνει με τον πληθωρισμό, καθώς αφορά τα προηγούμενα χρόνια ή τους μισθούς, και εν μέρει βοηθήθηκε από τον κατώτατο μισθό, που εμείς αυξήσαμε,
• 828 εκατ. ευρώ, αφορά αύξηση από τον φόρο εισοδήματος νομικών προσώπων,
• 390 εκατ. ευρώ από ειδικούς φόρους κατανάλωσης, στους οποίους επιδρά αρνητικά ο πληθωρισμός, καθώς μειώνει την αγοραστική δύναμη και τον όγκο των πωλήσεων,
• 4,1 δις ευρώ από ΦΠΑ.

Από αυτά 1,3 δις ευρώ προέρχεται από την αύξηση της πραγματικής ιδιωτικής κατανάλωσης, δηλαδή αυτής πάνω από τον πληθωρισμό.

Και 1,5 δις ευρώ από την επίδραση του πληθωρισμού. Ακόμη, υπάρχει 1,3 δισ. ευρώ από τον τουρισμό.

Τούτων δοθέντων η κυβέρνηση επιλέγει να “μην πειράξει” σε μεγάλο βαθμό τα διαθέσιμα του κουμπαρά, αποκλιμακώνοντας έμμεσους άρα άδικους φόρους, φοβούμενη ότι δε θα περάσουν στην κατανάλωση αλλά θα αφήσουν “πληγές” στο ταμείο, τροφοδοτώντας, στον αντίποδα, τη “μάχη” της ακρίβειας με τον έκτακτο φόρο στα διυλιστήρια.