Γράφει ο Θανάσης Κ.
Η πιο φιλόδοξη υπόσχεση της κυβέρνησης Μητσοτάκη όταν ανέλαβε υπήρξε το “Επιτελικό Κράτος”!
Και ό,τι άλλο “θετικό” κι αν πιστώσουμε στην κυβέρνηση Μητσοτάκη τα τέσσερα χρόνια που μεσολάβησαν, το “Επιτελικό Κράτος” υπήρξε η μεγαλύτερη αποτυχία της!
Κι ήταν ταυτόχρονα η πιο θεαματική και η πιο “προβλέψιμη” αποτυχία της.
Γιατί, με δύο λόγια, επιτελικό κράτος είναι ακριβώς το ΑΝΤΙΘΕΤΟ απ’ ό,τι έκανε, σχεδόν σε κάθε βήμα της.
* Πρώτα-πρώτα, τι θα πει – δηλαδή πώς ορίζεται – το “Επιτελικό Κράτος”;
Σημαίνει πάνω απ’ όλα ότι αποκαθιστάς ενιαία ιεραρχία διοίκησης, (unified chain of command) από πάνω ως κάτω.
Όπου σε όλες τις βαθμίδες, ο εκάστοτε “από πάνω” κατανέμει στους “από κάτω” πολύ συγκεκριμένους στόχους, ευθύνες και χρονοδιαγράμματα για την επίτευξή τους.
Παρακολουθεί συνεχώς την επίτευξη των επί μέρους στόχων – κάνει δηλαδή αυτό που ονομάζεται follow-up.
Και εντοπίζει αμέσως πού το πράγμα δεν προχωρά, πού υπάρχουν τα λεγόμενα
“μπλοκαρίσματα” (bottlenecks).
Σε κάθε βήμα ξέρει τι φταίει και ποιός φταίει για ό,τι δεν πάει καλά.
Όταν πέφτει σε “τοίχο”, βρίσκει “παρακαμπτήριες” (side-tracks).
Όταν οι στόχοι που αρχικά επέλεξε αποδεικνύονται ανέφικτοι, αλλάζει τους στόχους.
Όταν τα πρόσωπα στα οποία ανέθεσε ένα έργο δεν τραβάνε, αλλάζει τα πρόσωπα.
Κι όταν το συνολικό σχέδιο δεν βγαίνει, τροποποιεί το σχέδιο.
Κάθε στιγμή όμως, βλέπει αρκετά βήματα μπροστά.
Χωρίς foresight (δηλαδή χωρίς να βλέπει αρκετά βήματα μπροστά), δεν μπορεί να υπάρξει συνολικός σχεδιασμός.
Χωρίς συνολικό σχέδιο, δεν μπορούν να υπάρξουν επί μέρους στόχοι.
Χωρίς επί μέρους στόχους, δεν μπορεί να υπάρξει καταμερισμός ευθυνών προς τα κάτω.
Χωρίς καταμερισμό ευθυνών, δεν μπορεί να υπάρξει ούτε follow up.
Χωρίς σχέδιο – καταμερισμό ευθυνών – follow up,
δεν μπορεί να υπάρξει Επιτελικό Κράτος!
* Δεύτερον, για να το καταλάβουμε καλύτερα:
Ποιό είναι το αντίθετο του “επιτελικού κράτους”,
Η γραφειοκρατική αδράνεια!
Θέτεις ως στόχο το “επιτελικό κράτος” όταν θέλεις να χτυπήσεις την “γραφειοκρατική αδράνεια”: Το βάλτωμα κάθε δημόσιας λειτουργίας μέσα σε μια παραλυτική γραφειοκρατία, όπου δεν προχωρά τίποτα!
Όταν, δηλαδή, η κρατική γραφειοκρατία έχει αυτονομηθεί σε επί μέρους ανεξέλεγκτα “φέουδα”, όταν υπάρχει πολυνομία, κατακερματισμός της διοίκησης, επικάλυψη αρμοδιοτήτων και εξαφάνιση ευθυνών.
Όταν ο “πολίτης” δεν ξέρει πού να απευθυνθεί για να κάνει τη δουλειά τους ή να βρει το δίκιο του.
Κι όταν ο “από πάνω” ευσυνείδητος διοικητικός δεν ξέρει σε ποιούς “από κάτω” του να απευθυνθεί για να λειτουργήσει την υπηρεσία του ή για να κάνει τη δουλειά του.
Όταν συμβαίνουν όλα αυτά, δηλαδή όταν επικρατεί η γραφειοκρατική αδράνεια, το κράτος ΔΕΝ εξυπηρετεί τον Πολίτη ούτε το Δημόσιο Συμφέρον.
Εξυπηρετεί τις συντεχνίες που νέμονται τα διαφορετικά του “φέουδα” ή τα “εξωθεσμικά κέντρα” που πληρώνουν – και συνήθως τα διαφθείρουν.
Κι όταν λέμε “συντεχνίες”, εννοούμε επαγγελματικά ή τοπικά συμφέροντα, εντός ή εκτός του κρατικού μηχανισμού.
Κι όταν λέμε “εξωθεσμικά κέντρα”, εννοούμε “ολιγάρχες”, διαπλεκόμενα, εργολάβους, “παραδικαστικά κυκλώματα”, ομάδες πίεσης, ακόμα και ξένες πρεσβείες.
Όταν επικρατούν τέτοιες “παθογένειες”, το κράτος δεν υπηρετεί την πολιτική της κυβέρνησης.
Η κυβέρνηση είναι υποχρεωμένη να προσαρμόζεται στους “περιορισμούς” που της θέτουν τα διαφορετικά “φέουδα” που κυριαρχούν μέσα στο κράτος.
Κι αν θέλει μια κυβέρνηση να υπηρετήσει τον Πολίτη και το Δημόσιο Συμφέρον, επιβάλλοντας την Πολιτική της, για την οποία εκλέχθηκε, είναι υποχρεωμένη να στήσει Επιτελικό Κράτος!
Το Επιτελικό Κράτος είναι σωστό λοιπόν, ως στόχος. Κι είναι αυτονόητη κι επείγουσα ανάγκη στην Ελλάδα σήμερα (και τα τελευταία 25 τουλάχιστον χρόνια).
* Τρίτον, άρα για να υπάρξει το Επιτελικό Κράτος, πρέπει να σπάσουν τα επί μέρους “φέουδα” μέσα στον κρατικό μηχανισμό. Και πάνω απ’ όλα να καταργηθούν οι επικαλυπτόμενες αρμοδιότητες.
Μ’ άλλα λόγια να αποκατασταθεί ενιαίο chain of command.
Όταν ο Πρωθυπουργός δίνει εντολή να γίνει κάτι, πρέπει να ξέρει ποιος είναι υπεύθυνος να το φέρει σε πέρας. Κι όταν ένας υπουργός αναλαμβάνει να κάνει κάτι και κατανέμει ευθύνες, πρέπει κι αυτός να ξέρει σε ποιούς θα μοιράσει καθήκοντα.
Όταν υπάρχουν μυριάδες επικαλυπτόμενες αρμοδιότητες, όταν η διοίκηση είναι κατακερματισμένη οριζόντια, ακυρώνεται η ιεραρχία διοίκησης και η Ευθύνη.
Σε αυτές τις περιπτώσεις όταν ο Πρωθυπουργός ρωτάει γιατί ΔΕΝ προχώρησε κάποια εντολή του, η απάντηση είναι ότι φταίνε τέσσερις ή πέντε διαφορετικοί υπουργοί.
Κι όταν ένα υπουργός ρωτάει γιατί δεν προχώρησε η δική του εντολή, η απάντηση είναι ότι φταίνε τέσσερις ή πέντε διαφορετικές υπηρεσίες του υπουργείου του κι άλλες τόσες υπηρεσίες σε τέσσερα ή πέντε διαφορετικά υπουργεία.
Αποτέλεσμα: όταν “φταίνε” τόσο πολλοί και τόσο διαφορετικοί, τελικά δεν φταίει κανείς και δεν προχωρά τίποτα!
Άρα για να υπάρξει Επιτελικό Κράτος, το πρώτο που πρέπει να ΠΡΟϋπάρχει είναι ΚΑΤΑΡΓΗΣΗ των επικαλυπτομένων αρμοδιοτήτων παντού.
Κι αυτό μπορεί να γίνει σήμερα μόνο με ένα τρόπο:
Με συγχώνευση υπηρεσιών και υπουργείων.
Η Ελλάδα χρειάζεται δέκα υπουργεία! Κι έχει καμιά… τριανταριά!
Η Ελλάδα χρειάζεται υπουργικό συμβούλιο αποτελούμενο από 20 με 25 άτομα (μαζί με υφυπουργούς, αναπληρωτές κλπ.). Κι έχει κοντά στους εξήντα!
Τους περισσότερους από κάθε άλλη φορά στην Ιστορία της!
Ολόκληρη η Αμερική έχει 15 υπουργεία. Ολόκληρη η Κίνα έχει 21 υπουργεία.
Η Ελλάδα έχει 30…
Το πράγμα γίνεται ακόμα χειρότερο, γιατί παντού αλλού, ακόμα κι όταν υπάρχουν λίγα υπουργεία, αλλά πολλοί αναπληρωτές ή υφυπουργοί, οι αρμοδιότητές τους υπάγονται σε αυτές του καθ’ ύλην αρμόδιοι προϊστάμενου υπουργού τους. Δηλαδή είναι οι ίδιοι υπόλογοι στον υπουργό τους.
Εδώ πολλοί αναπληρωτές είναι “αυτονομημένοι”. Στην πραγματικότητα έχουμε περαιτέρω κατακερματισμό των υπουργείων και των αντίστοιχων αρμοδιοτήτων.
Τα πραγματικά “υπουργεία” είναι ακόμα περισσότερα.
Η κυβέρνηση Μητσοτάκη αντί να μικρύνει τον αριθμό των υπουργείων, όπως απαιτεί το “Επιτελικό Κράτος”, στην πραγματικότητα τον αύξησε! Κι ύστερα τον… αύξησε ακόμα περισσότερο, καταμερματίζοντας τις αρμοδιότητες μέσα σε κάθε υπουργείο.
Έτσι ακύρωσε κάθε προσπάθεια για Επιτελικό κράτος!
* Τέταρτον, για να έχει νόημα οποιαδήποτε “επιτελική” λειτουργία, πρέπει να υπάρχουν σαφείς στόχοι – κι ένα σχέδιο για την επίτευξή του.
Αυτό σημαίνει ότι η Πολιτική προηγείται και η Επικοινωνία έπεται.
Πρώτα αποφασίζεις τι θα κάνεις. Ύστερα αποφασίζεις πώς θα το κάνεις, δηλαδή τις μέσα θα επιστρατεύσεις και με ποια χρονική σειρά.
Και τέλος αποφασίζεις πώς θα το “επικοινωνήσεις”.
Όταν συμβαίνει το ακριβώς αντίθετο, δηλαδή όταν η Επικοινωνία προηγείται της Πολιτικής, όταν στόχος σου είναι τι θα “δείξεις” προς τα έξω κι όχι τι θα κάνεις πραγματικά, τότε καταρρέει εξ υπαρχής κάθε έννοια Επιτελικού Κράτους…
Το τραγικό δυστύχημα των Τεμπών ήλθε μια μέρα πριν από την “πανηγυρική” κυβερνητική εκδήλωση, που είχε προγραμματιστεί για να “επικοινωνηθεί” το “εκσυγχρονιστικό έργο” της κυβέρνησης στους σιδηροδρόμους!
Λίγες μέρες αργότερα η κυβέρνηση έφερε μεγάλη νομοθετική και διοικητική παρέμβαση, για το πώς θα καταστήσει το σιδηροδρομικό δίκτυο ασφαλέστερο. Και τα τρένα πιο λειτουργικά. Και πολύ σωστά…
Μόνο που όλα αυτά έγιναν ΜΕΤΑ το πολύνεκρο δυστύχημα και ΕΞ ΑΙΤΙΑΣ του.
Λίγες μέρες πριν η κυβέρνηση οργάνωνε πανηγυρική εκδήλωση για το “εκσυγχρονιστικό έργο” που ήταν, όπως τραγικά αποδείχθηκε, όλο στον αέρα!
Όταν η Επικοινωνία υποκαθιστά την Πολιτική, το Επιτελικό Κράτος έχει ήδη ακυρωθεί.
Η κυβέρνηση βαρύνεται και με αυτό το σφάλμα: Υποκατέστησε την Πολιτική με την Επικοινωνία.
(Κι έτσι κινδυνεύει να ακυρώσει και τομείς όπου πραγματικά επιτέλεσε έργο…)
* Πέμπτον, για να κάνεις πραγματικές τομές, πρέπει να στήσεις ένα μάχιμο οργανισμό – αυτό είναι το λεγόμενο Επιτελικό Κράτος. Για να καταπολεμήσεις τις παθογένειες αυτός ο οργανισμός πρέπει να είναι αληθινά “μάχιμος”, δηλαδή να συγκρούεται και να ξέρει να κερδίζει.
Αλλά όποιος δίνει μάχες πρέπει να είναι έτοιμος για ρήξεις και συγκρούσεις.
Όποιος αντίθετα διακηρύσσει ως “υπέρτατο πολιτικό δόγμα” την “κατάκτηση του μεσαίου χώρου”, ουσιαστικά μαθαίνει να αποφεύγει οποιαδήποτε ρήξη, οποιαδήποτε σύγκρουση!
— Δεν τα έβαλαν με τους συνδικαλιστές του ΟΣΕ, για να μη τους πούν “νεοφιλελεύθερους”.
— Δεν κυνήγησαν τους Ρομά που βανδαλίζουν συνεχώς το σιδηροδρομικό δίκτυο και ματαιώνουν κάθε βήμα εκσυγχρονισμού, για να μη τους πουν “ρατσιστές”,
— Δεν τα έβαλαν με διάφορους εργολάβους, γιατί “επηρεάζουν” τα μήντια ή τα ελέγχουν ευθέως. Κι αν τα έβαζαν μαζί τους, μπορεί να έχαναν την “επικοινωνιακή μάχη” του “μεσαίου χώρου”.
Άρα “συμβιβάστηκαν” με τις παθογένειες, για να μην τους κατηγορήσουν εκείνο ή το άλλο.
Όποιος δεν θέλει να δίνει μάχες δεν μπορεί να κάνει μεταρρυθμίσεις.
Όποιος δεν αντέχει τις συγκρούσεις, δεν μπορεί να χτυπήσεις τις παθογένειες.
Ο λεγόμενος “μεσαίος χώρος” είναι πολλές φορές, όχι οι “μετριοπαθείς” πολίτες, αλλά όλοι αυτοί που ΔΕΝ θέλουν να αλλάξει τίποτε, δεν θέλουν να “χάσουν τη βολή τους”, όλοι αυτοί που θέλουν να αλλάξουν τα πάντα γύρω τους – εκτός από τους ίδιους!
Κι όποιος τους χαϊδεύει ή τους κολακεύει ουσιαστικά έχει συμβιβαστεί μαζί τους.
Ο “μεσαίος χώρος” έγινε το υπέρτατο λαϊκιστικό πρόσχημα, για να συμβιβαστεί η κυβέρνηση Μητσοτάκη με τις παθογένειες που υπόσχονταν να καταπολεμήσει.
Και το Επιτελικό Κράτος έγινε, μεταξύ άλλων, θύμα αυτού του “μεσαιοχωρήτικου” προτάγματος.
Ο ΣΥΡΙΖΑ είναι η παθογένεια!
Αλλά η κυβέρνηση Μητσοτάκη συμβιβάστηκε με την παθογένεια.
Καλόπιασε όλους εκείνους που βλέπουν με συμπάθεια τις παθογένειες.
Αποξένωσε όλους εκείνους που ήταν πρόθυμοι να τα βάλουν με τις παθογένειες.
Αύξησε τα υπουργεία, αντί να τα μειώσει.
Κατακερμάτισε ακόμα περισσότερο τις επικαλυπτόμενες αρμοδιότητες, αντί να τις ενοποιήσει.
Τώρα θέλει να φτιάξει ακόμα ένα υπουργείο, των Μεταφορών – διασπώντας το ενιαίο Υποδομών ΚΑΙ Μεταφορών – λες κι αυτό του έφταιξε που συγκρούστηκαν τα τρένα.
Προσπαθεί να κάνει πράγματα – για το φαίνεσθαι – χωρίς να λύνει προβλήματα σε βάθος.
— Κλείνει τα λιγνιτικά εργοστάσια, όταν ακόμα και οι Γερμανοί εγκαινιάζουν καινούργια λιγνιτικά! Κι ύστερα, όταν τα ανοίγει ξανά, διαπιστώνει ότι δυσκολεύεται να τα λειτουργήσει.
— Ουσιαστικά αποκηρύσσει τους υδρογονάνθρακες, και τις έρευνες γι’ αυτούς. Κι ύστερα αρχίζουν να του φεύγουν οι εταιρίες που είχαν πάρει συμβόλαια. Κι ύστερα αποφασίζει ότι τους θέλει – λίγο και για λίγο – αλλά εξακολουθεί να θεωρεί ότι “δεν έχουν μέλλον”. Κι ότι, αν οι εταιρίες που απέμειναν ανακαλύψουν πετρέλαιο πέρα από αέριο, θα τις υποχρεώσει να μη βγάλουν πετρέλαιο…
— “Καθαρίζει” τα Εξάρχεια, μόνον επιφανειακά.
— Ψηφίζει την “Πανεπιστημιακή Αστυνομία”, η οποία δεν κάνει τίποτε, γιατί δεν μπορεί να κάνει τίποτα!
— Ψηφίζει “νόμο για τις διαδηλώσεις” (όπως όλες οι δημοκρατικές χώρες), ο οποίος όμως, σταθερά καταστρατηγείται!
Δεν έχει σχέδιο να συγκρουστεί με τις παθογένειες, δεν έχει διάθεση να δώσει μάχες με τις παθογένειες, άρα δεν χρειάζεται “Επιτελικό Κράτος”.
Ακυρώνει το Επιτελικό Κράτος, όχι απλώς γιατί δεν το χρειάζεται, αλλά γιατί δεν καταλαβαίνει τι θα πει.
Σίγουρα όλα αυτά ΔΕΝ ακυρώνουν το αδιαμφισβήτητο γεγονός ότι ο ΣΥΡΙΖΑ εκπροσωπεί τις παθογένειες της Ελληνικής κοινωνίας.
Αλλά τα τελευταία χρόνια η κυβέρνηση συμβιβάστηκε μαζί τους. Για να μη “διχάσει”, λέει την ελληνική κοινωνία! Και τελικά βρέθηκε “υπόλογη” απέναντί της…
Και κάπου μέσα σε αυτό τον αδικαιολόγητο συμβιβασμό, χάθηκε και το Επιτελικό κράτος.
Που εξακολουθούμε να το έχουμε ανάγκη.
Γιατί αυτό που έχουμε σήμερα δεν είναι ούτε “επιτελικό” ούτε καν “κράτος”!
