Η έκθεση «ΞΟΜΠΛΙΑ» Πλουμίδια και στολίσματα στο Λαογραφικό Μουσείο Κυπαρισσίας

Η Έκθεση «Ξόμπλια, πλουμίδια & στολίδια», με έργα εμπνευσμένα από την ενδυματολογική συλλογή του Εθνικού Ιστορικού Μουσείου, εμπλουτισμένη με πολύτιμα αντικείμενα από την ενδυματολογική συλλογή του Εθνικού Ιστορικού Μουσείου, παρουσιάζεται στο Λαογραφικό Μουσείο Κυπαρισσίας (Α΄ όροφος), σε διοργάνωση της Κοινωφελούς Επιχείρησης Δήμου Τριφυλίας και με την υποστήριξη του Εθνικού Ιστορικού Μουσείου όπου και η έκθεση διοργανώθηκε και παρουσιάστηκε για πρώτη φορά. Την επιμέλεια της έκθεσης έχει η Ίρις Κρητικού που υπογράφει και τον αρχικό σχεδιασμό της.

Σε διάλογο με μοναδικά αντικείμενα τέχνης δημιουργημένα από εξέχοντες Έλληνες εκπροσώπους των εφαρμοσμένων τεχνών που συστηματικά στο έργο τους αφουγκράζονται και εμπνέονται από την ελληνική παράδοση, θα εκτεθούν μονάκριβα κοσμήματα του παραδοσιακού ελληνικού ενδύματος και αυθεντικά χειροποίητα καλλιτεχνήματα της παραδοσιακής ελληνικής τέχνης από την εθνολογική συλλογή του Εθνικού Ιστορικού Μουσείου.

Την Παρασκευή, 27 Μαΐου 2022 στις 12.00, ο Δήμαρχος Τριφυλίας κ. Γεώργιος Λεβεντάκης, η Αναπληρώτρια Διευθύντρια του Εθνικού Ιστορικού Μουσείου κ. Δήμητρα Κουκίου και η Εικαστική Επιμελήτρια της Έκθεσης κ. Ίρις Κρητικού, θα υποδεχθούν και θα ξεναγήσουν τους δημοσιογράφους.

Το ίδιο απόγευμα και ώρα 18.00, παρουσία της Αναπληρώτριας Διευθύντριας του Εθνικού Ιστορικού Μουσείου κ. Δήμητρας Κουκίου και της κ. Αγγέλας Βιδάλη, Υπεύθυνης Λαογραφικής Συλλογής Ε.Ι.Μ. θα ξεναγηθούν από την Επιμελήτρια της Έκθεσης οι σύνεδροι από τις 16 χώρες της Εαρινής Συνάντηση του Τομέα CIOFF® Νότιας Ευρώπης, τις εργασίες της οποίας φιλοξενεί ο Δήμος Τριφυλίας.

Η έκθεση θα ανοίξει για το κοινό το Σάββατο 28 Μαΐου, στο πλαίσιο του τακτού ωραρίου του Μουσείου, ενώ θα παραμείνει σε λειτουργία έως και τις 15 Ιουλίου 2022.

Η έκθεση «ΞΟΜΠΛΙΑ», που παρουσιάστηκε από τις 19/12/2018 έως και τις 2/6/2019 στις αίθουσες της Λαογραφικής συλλογής με τις σπάνιες και ανεκτίμητες Φορεσιές του Εθνικού Ιστορικού Μουσείου και με τη συμμετοχή του ανθού των Ελλήνων δημιουργών που αντλούν έμπνευση από τη διαχρονία του παραδοσιακού ελληνικού ενδύματος, των οργανικών υλικών του και των μονάκριβων συνοδευτικών κοσμημάτων του, έχοντας σημειώσει ιδιαίτερη επιτυχία και αξιοσημείωτη επισκεψιμότητα στην Αθήνα, μεταφέρθηκε στη συνέχεια στην Ιστορική Οικία Λαζάρου Κουντουριώτη στην Ύδρα (28.6.-28.10.2019), ενώ μετά την παρουσίασή της στην Κυπαρισσία από τον Δήμο Τριφυλίας, θα παρουσιαστεί εκ νέου στην Ελλάδα και το εξωτερικό.

Το Εθνικό Ιστορικό Μουσείο στα 140 σχεδόν χρόνια της δράσης του έχει συλλέξει μεγάλο αριθμό έργων της παραδοσιακής τέχνης, χειροποίητα καλλιτεχνήματα αντιπροσωπευτικά της εποχής τους (18^ος– 19.ος αι.) και της συλλογικής νεοελληνικής ψυχής. Στη μόνιμη έκθεσή του στην Αθήνα, αλλά και στην Ιστορική Οικία Λαζάρου Κουντουριώτη, του παραρτήματός του στην Ύδρα, καθώς και στο Λαογραφικό Μουσείο Κυπαρισσίας, παρουσιάζονται ορισμένα από αυτά, με κυρίαρχες τις παραδοσιακές φορεσιές από όλες τις περιοχές του Ελληνισμού.

Οι νυφικές και γιορτινές φορεσιές είναι κατά κανόνα καταστόλιστες με κεντήματα και κοσμήματα. Τα κεντήματα, έργα συνήθως ανωνύμων γυναικών, ξεχωρίζουν για την χρωματική τους ποικιλία και αρμονία και τον πλούτο των διακοσμητικών τους θεμάτων. Τα ποικιλόμορφα κοσμήματα της φορεσιάς, σφυρήλατα, χυτά, εγχάρακτα, διάτρητα ή κοκκιδωτά, με σμάλτο ή σαβάτι, καλύπτονται με διάκοσμο που επιβίωνε από γενιά σε γενιά.

Κοσμήματα και κεντήματα που κάλυπταν ολόκληρο το σώμα επιτελούσαν μεταξύ άλλων κι έναν ουσιαστικό σκοπό, απόρροια αρχέγονων φόβων και ανάγκης∙ ήταν οι ευχές που συνόδευαν την κάτοχο στις σημαντικές στιγμές της ζωής της και ξόρκιζαν το κακό: σύμβολα ευζωίας, γονιμότητας και αφθονίας, όπως οι καρποί, τα ρόδια, τα δέντρα ζωής, αντικρυστά πουλιά, καράβια, σύμβολα φυλακτικά, όπως οι σταυροί, και αποτρεπτικά του κακού όπως η γοργόνα, οι δράκοντες, ο δικέφαλος αετός, οι πολύχρωμες πέτρες αλλά και το κουδούνισμα από τις αλυσίδες, τα φλουριά και τα λογής κρεμασίδια.

Σε μεγάλο βαθμό είναι αυτά τα στολίδια που διαφοροποιούν μια παραδοσιακή ενδυμασία ακόμα και μέσα στην ίδια περιοχή, ανάλογα με την ηλικία και την κοινωνική θέση του ανθρώπου που τη φορά. Τα στολίδια λοιπόν, αποτέλεσμα κοινωνικής επιταγής κι όχι προσωπικής επιλογής, λειτουργούσαν σαν ένα είδος κώδικα που έκανε αμέσως αντιληπτή τη θέση ενός ανθρώπου στην κοινωνία.

To σκίρτημα στη θέα μιας παλαιάς σωζόμενης χρυσοκλωστής και η επιτακτική ανάγκη της διάσωσης της ωραιότητάς της, η συγκίνηση μπροστά στην ανεπανάληπτη φόρμα και την επινοητικότητα ενός ευκίνητου χρυσού, αργυρού ή χειροποίητου χάρτινου μέλους, ο ενθουσιασμός μπροστά σε μια οργανική όσο και αναπάντεχη σύνθεση υλικών, αποτέλεσαν το εναρκτήριο λάκτισμα, την καθαρή κεντρική ιδέα αλλά και την αναζήτηση της πρώτης ύλης της έκθεσης.

Η κατανόηση της αφετηρίας της έμπνευσης και η απόλαυση της υλοποίησής της, αποτελούν αντίστοιχα ένα από τα ωραιότερα στάδια συνύπαρξης του ιστορικού της τέχνης με τον δημιουργό.

Σήμερα, σε μια τόσο διαφορετική εποχή από αυτή της δημιουργίας και της χρήσης τους, τα στολίδια της κάθε φορεσιάς αποκτούν μια μοναδική αυτόνομη αισθητική αξία, αντιληπτή από ευαίσθητους δέκτες. Είναι χαρά και τιμή για το Μουσείο αυτή η διαχρονική αξία να αναγνωρίζεται και να εμπνέει. Και ταυτόχρονα, μετά και την ενθουσιώδη υποδοχή της έκθεσης στην Αθήνα και την Ύδρα, ελπίζουμε και πιστεύουμε ότι είναι ένα κερδισμένο στοίχημα και μια μικρή γιορτή της ιστορίας και της καταγεγραμμένης μνήμης, της αισθητικής και των αισθήσεων.

Στην έκθεση συμμετέχουν: Βάσια Αδάμου – Βανέζη, Χριστίνα Αθανασούλα – Μαντζαβίνου, Κατερίνα Αναστασίου, Νεκτάριος Αποσπόρης, Κώστας Αργυρίου, Άννυ Αρχιμανδρίτου, Άννα Αχιλλέως, Ειρήνη Βογιατζή, Μίκα Βογιατζή, Έλενα Βότση, Μάριος Βουτσινάς, B612, Μαίρη Γαλάνη – Κρητικού, Μαρία Γέρουλα, Μαρία Γιαννακάκη, Τάσσα – Θεοχάρις Γκανίδου, Πέννυ Γκέκα, Άκης Γκούμας, Γεωργία Γκρεμούτη, Μαρία Γρηγορίου, Χριστίνα Δάρρα, Μαρία Διακοδημητρίου, Άννα Θεοχαράκη, Κατερίνα Ιωαννίδη, Σταυρούλα Καζιάλε, Δέσποινα Καλλιγά, Βάσω Καλουδιώτη, Τίνα Καραγεώργη, Πάνος Καρδάσης, Βούλα Καραμπατζάκη, Άννα Κίτσου, Μάρω Κορνηλάκη, Άγγελος Κωνσταντακάτος, Λούλα Λεβέντη, Εύα & Κατερίνα Μακρυγιάννη, Μαρία Μάστορη, Τάσος Μαντζαβίνος, Βαρβάρα Μαυρακάκη, Μηνάς Μαυρικάκης, Γεωργία Μπλιάτσου, Δημήτρης Ξανθούλης, Απόστολος Παπαγεωργίου, Γιάννης Παπαγιαννούλης, Σοφία Παπακώστα, Σοφία Πάσχου, Βάλια Πλαΐνη, Βαγγέλης Πολύζος, Κλάρα Πουλαντζά, Αγγελική Πραγαλή, Έφη Σδούκου, Ζωή Σεκλειζιώτη, Ελένη Σιούστη, Χριστίνα Σούμπλη, Sugarline productions, Κωνσταντίνα Τζαβιδοπούλου, Γιάννης Τσαλαπάτης, Αλεξάνδρα Τσουκαλά, Threads of patience (Ειρήνη Γκόνου & Κλεοπάτρα Τσαλή), Λιλή Φραγκάκη, Κυριακή Χριστακοπούλου.

Συντονισμός και συνεργασία για το Εθνικό Ιστορικό Μουσείο: Ιφιγένεια Βογιατζή, Υπεύθυνη Μονίμων Εκθέσεων και Αγγέλα Βιδάλη, Υπεύθυνη Λαογραφικής Συλλογής Ε.Ι.Μ.