Σε είδος πολυτελείας τείνει να εξελιχθεί η πατάτα στην Ελλάδα, με την τιμή της τα τελευταία χρόνια να βρίσκεται σε διαρκή άνοδο, κάτι που πλήττει όλα τα νοικοκυριά, αλλά κυρίως τα χαμηλά εισοδήματα. Κι αυτό διότι οι πατάτες σε αρκετές περιπτώσεις δεν αποτελούν απλώς συνοδευτικό, αλλά το κυρίως πιάτο, είτε τηγανητές, είτε στον φούρνο, είτε βραστές.
Ενδεικτικά, μέχρι πρόπερσι με 5 ευρώ στη λαϊκή αγορά αγόραζες 6 κιλά πατάτες, αλλά πλέον η σχέση έχει αντιστραφεί και χρειάζεσαι 6 ευρώ για να αγοράσεις 5 κιλά πατάτες. Ο λόγος; Η ολοένα και μικρότερη εγχώρια παραγωγή με συνέπεια η πατάτα, και κυρίως η ελληνικής παραγωγής, να κινδυνεύει να γίνει όχι μόνο είδος πολυτελείας αλλά και είδος προς εξαφάνιση, με τις εισαγωγές από Κύπρο και Αίγυπτο να είναι ολοένα και περισσότερες.
Τα στοιχεία για το πλέον δημοφιλές λαχανικό που δημοσιοποίησε χθες η Eurostat είναι αποκαλυπτικά. Ετσι, ενώ πριν από 24 χρόνια η καλλιέργεια της πατάτας στην Ελλάδα κάλυπτε 20.260 εκτάρια (202.600 στρέμματα), φτάνοντας ακόμη και τα 36.150 εκτάρια το 2006, από το 2016 βρίσκεται κάτω από τα 20.000 εκτάρια και μάλιστα τη διετία 2023-2024 πλησιάζει επικίνδυνα τα 10.000 εκτάρια. Το 2023 η πατατοκαλλιέργεια στην Ελλάδα ήταν 12.040 εκτάρια και φέτος 12.700 εκτάρια. Οσο για την τιμή λιανικής, αυτή σε σύγκριση με το 2015 είναι υψηλότερη κατά 55,51%.
Τι έχει προκαλέσει αυτή τη μεγάλη μείωση στην καλλιέργεια πατάτας στην Ελλάδα; Το κόστος λιπασμάτων και φυτοφαρμάκων είναι από τα υψηλότερα στην Ευρώπη και αυξήθηκε ακόμη περισσότερο μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, καθώς η Ρωσία αποτελεί έναν από τους μεγαλύτερους παραγωγούς αζωτούχων λιπασμάτων, βασική πρώτη ύλη των οποίων είναι το φυσικό αέριο. Η πατατοκαλλιέργεια απαιτεί πολλή ενέργεια, το κόστος της οποίας έχει επίσης αυξηθεί, ενώ στην Ελλάδα είναι υψηλό και το κόστος των σπόρων. Σε όλα τα παραπάνω έρχεται να προστεθεί η κλιματική αλλαγή που έχει προκαλέσει σημαντική μείωση βροχών στην Ελλάδα, αλλά και η σημαντική μείωση του διαθέσιμου νερού λόγω υπερτουρισμού. Τόσο στο Νευροκόπι όσο και στη Νάξο, τις δύο περιοχές των οποίων οι αντίστοιχες ποικιλίες πατάτας έχουν αναγνωρισθεί ως προϊόντα προστατευόμενης γεωγραφικής ένδειξης (ΠΓΕ) στην Ευρωπαϊκή Ενωση –από το 2002 η πατάτα Νευροκοπίου και από το 2011 η πατάτα Νάξου–, φέτος η παραγωγή πατάτας είναι μειωμένη λόγω λειψυδρίας. Οπως αποκάλυψε η «Καθημερινή» της Κυριακής, φέτος η παραγωγή στο Νευροκόπι είναι αισθητά μειωμένη, με τις πατάτες να μη φτάνουν στο επιθυμητό μέγεθος λόγω της έλλειψης νερού. Στη Νάξο, αντί για 6.000 τόνους που ήταν συνήθως η ετήσια παραγωγή, φέτος αυτή έφτασε μόλις τους 1.800 τόνους σύμφωνα με τον κ. Δημήτρη Καπούνη, πρόεδρο της Ενωσης Αγροτικών Συνεταιρισμών Νάξου.
Συνολικά η παραγωγή πατάτας στην Ε.Ε. έχει μειωθεί τις δύο τελευταίες δεκαετίες κατά 36,7% το 2023 σε σύγκριση με το 2000, ή κατά 27,9 εκατ. τόνους.
