Μια μεγάλη μάχη για την ψυχή της Ευρώπης βρίσκεται σε εξέλιξη αυτή την περίοδο. Η Ε.Ε. μπορεί να μην ήταν ποτέ μια κλασική υπερδύναμη, με στρατό και γεωπολιτικές επιδιώξεις. Είναι όμως μια υπερδύναμη «ήπιας ισχύος». Πέρα δηλαδή από την οικονομική της δύναμη, που δεν είναι αμελητέα, η Ε.Ε. ήταν ένα μοντέλο προς μίμηση σε ό,τι αφορά τη δημοκρατία, τους κανόνες δικαίου, τα ανθρώπινα δικαιώματα.
Αυτό έκανε την Ευρώπη ελκυστική στον υπόλοιπο κόσμο. Ακόμη όμως και σε εμάς, εδώ στον Νότο. Οι Ελληνες πολίτες αποδέχθηκαν, για παράδειγμα, το ευρωπαϊκό όραμα του Κωνσταντίνου Καραμανλή μετά την κατάρρευση της δικτατορίας, γιατί την έβλεπαν σαν ένα αγκυροβόλιο σταθερότητας και ασφάλειας. Το ίδιο συνέβη στην Ισπανία, στην Πορτογαλία και άλλες χώρες που έβγαιναν από δικτατορίες μακράς διάρκειας.
Τώρα όμως έχει τρικυμία στο αγκυροβόλιο. Οσα συμβαίνουν με την Πολωνία και την Ουγγαρία δείχνουν ότι το ευρωπαϊκό μοντέλο, όπως το ξέραμε, βρίσκεται υπό αμφισβήτηση. Οι φυγόκεντρες δυνάμεις είναι έντονες και ενισχύονται τόσο από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης όσο και από τις παγκόσμιες εξελίξεις.
Θα αντέξει η Ευρώπη; Η εμπειρία έχει δείξει πως η Γηραιά Ηπειρος έχει ένα ένστικτο αυτοσυντήρησης και πως με πολλά μπρος πίσω και ακόμη περισσότερους συμβιβασμούς καταφέρνει να ξεπερνάει τις κρίσεις της. Στο εσωτερικό των χωρών που βρίσκονται στο επίκεντρο αυτής της κρίσης δίνονται σκληρές μάχες, αλλά το ευρωπαϊκό όραμα έχει υποστηρικτές. Αν όμως μια χώρα φύγει για ιδεολογικούς λόγους από την Ε.Ε., το πουλόβερ θα αρχίσει να ξηλώνεται. Και δεν θα είναι καλό για τη Δύση, καθώς ο ένας πόλος (οι ΗΠΑ) πέρασε και περνάει τη δική του μεγάλη κρίση.
Οσα συμβαίνουν στην Ε.Ε. αφορούν όλους μας. Και εδώ στην Ελλάδα. Η Ευρώπη γνώρισε τη μακρότερη περίοδο ομαλότητας, δημοκρατίας, ειρήνης στην ιστορία της. Το αν θα την επισκεφθούν τα φαντάσματα του παρελθόντος για μία ακόμη φορά, το αν το ευρωπαϊκό πείραμα ήταν φτιαγμένο μόνο για τις εύκολες εποχές, θα φανεί στο όχι πολύ μακρινό μέλλον.
