Ο Μίκης Θεοδωράκης δεν άφηνε στη ζωή του τίποτα στην τύχη και το ίδιο έκανε και με τη διαθήκη του όπου αφήνει σαφείς εντολές για την περιουσία και το έργο του.
Η διαθήκη άνοιξε και ο Μίκης Θεοδωράκης ορίζει διαχειρίστρια αυτής την προσωπική του γραμματέα από το 1989, Ειρήνη Παρμενίδου.
Επιθυμία του μεγάλου μουσικοσυνθέτη είναι το σπίτι του κάτω από την Ακρόπολη να μετατραπεί σε μουσείο και αν αυτό δεν είναι δυνατό τότε ορίζει που θα πρέπει να πάει το αρχείο του και τα προσωπικά του αντικείμενα.
Παράλληλα αναγνωρίζει στη διαθήκη πως το σπίτι δεν του ανήκει νομικά καθώς έχει περάσει στην κόρη του Μαργαρίτα και τον μεγαλύτερο εγγονό του και τη σύζυγό του. Εκφράζει όμως την ελπίδα που θα γίνει σεβαστή η επιθυμία του καθώς όπως λέει οι οικείοι του γνωρίζουν πως όλα έχουν αγοραστεί με χρήματα που προήλθαν από τη δική του εργασία και πνευματικά δικαιώματα.
Τι αφήνει στη Μαργαρίτα
«Στην αγαπημένη μου κόρη Μαργαρίτα – Ασπασία Θεοδωράκη υπενθυμίζω όσα ήδη επί δεκαετίες της παρείχα εν ζωή, σε χρήματα και ακίνητα, όπως (ενδεικτικά) για την κάλυψη του συνόλου των εξόδων των επαγγελματικών της πρωτοβουλιών και δραστηριοτήτων, για τη διαβίωση της ίδιας και της οικογένειάς της, τον εξοπλισμό και τη συντήρηση των σπιτιών και των γραφείων της, για την ανατροφή, την εκπαίδευση και την οικονομική ενίσχυση των αγαπημένων τεσσάρων εγγονών μου και υιών της, για την απόκτηση όλων των ακινήτων και λοιπών περιουσιακών στοιχείων, που κατά καιρούς περιήλθαν στο όνομά της είτε απ’ ευθείας από εμένα είτε με δικά μου εξ ολοκλήρου χρήματα, καθώς και το μεγάλο ποσοστό από τις απολαβές από την εκμετάλλευση του έργου μου, που εισέπραττε επί πολλά έτη και εξακολουθεί να εισπράττει όσο ζω. Όλες αυτές οι εν ζωή παροχές καταλογίζονται σύμφωνα με το νόμο στη νόμιμη μοίρα της.
Με τη διαθήκη μου αυτή και υπό την αυτονόητη προϋπόθεση ότι δεν θα λαμβάνει καμία άλλη απολαβή από την περιουσία μου, είτε άμεσα είτε έμμεσα (με μοναδική εξαίρεση τα όσα ορίζω για τα αναφερόμενα στην παράγραφο 2, περ. α) της παρούσας διαθήκης μου) την καθιστώ άμεσο κληροδόχο σε ποσοστό τριάντα τοις εκατό (30%) εξ αδιαιρέτου επί των εισπράξεων και των εν γένει οικονομικών ωφελημάτων που δικαιούμαι ως δημιουργός και που απορρέουν από την κάθε είδους εκμετάλλευση του έργου μου στην Ελλάδα και σε όλο τον κόσμο, για όσα χρόνια αυτή ζει, επαναλαμβάνοντας και εδώ την αφαίρεση κάθε άλλου ποσοστού, {…}
Το παραπάνω ποσοστό του τριάντα τοις εκατό (30%) της το κληροδοτώ χωρίς δικαίωμα εκ μέρους της εκποίησης ή διάθεσής του, είτε εν ζωή είτε μετά θάνατο, ώστε μετά τον θάνατό της ή εάν τυχόν αποποιηθεί ή περιέλθει σε νομική αδυναμία αυτοπρόσωπης επιμέλειας της περιουσίας της, το κληροδοτηθέν ποσοστό αυτό να περιέλθει αυτοδικαίως και κατ’ ισομοιρία, ήταν από ποσοστό επτάμιση τοις εκατό (7,5%) στον καθένα από τους τέσσερις υιούς της Μίκη Θεοδωράκη – Παπαγγελίδη, Άγγελο Θεοδωράκη – Παπαγγελίδη, Στέφανο Θεοδωράκη – Παπαγγελίδη και Αλέξανδρο Θεοδωράκη – Παπαγγελίδη, τους οποίους και παρακαλώ να φροντίζουν τη μητέρα τους όσο ζει και να της διασφαλίσουν άνετη και αξιοπρέπή διαβίωση, εάν εκείνη το έχει ποτέ ανάγκη».
Τα μουσικό έργο σε τρία σπίτια
Μάλιστα ο Μίκης Θεοδωράκης αναφέρει πως το τεράστιο μουσικό του έργο γράφηκε σε τρία σπίτια. «Στο Παρίσι, που δυστυχώς δεν υπάρχει πια, στο σπίτι μας στο Βραχάτι […] και -κυρίως- στο σπίτι μας κάτω από την Ακρόπολη, όπου και διαμένουμε ακόμα, εγώ και η σύζυγός μου Μυρτώ», ενώ αναφέρει πως η σύζυγός του μπορεί να μένει εκεί για όσο το επιθυμεί.
«Στο σπίτι αυτό γράφτηκαν πάρα πολλά από τα σπουδαιότερα έργα μου. Από εδώ πέρασαν πάρα πολλοί σπουδαίοι Έλληνες και ξένοι καλλιτέχνες και πολιτικοί. Επί πλέον, το σπίτι αυτό είναι η τελευταία μου κατοικία, στην οποία περνώ με τη σύζυγό μου τα τελευταία και πιο δύσκολα χρόνια μου, με συντροφιά τα αδέσποτα της Ακρόπολης και του Φιλοπάππου, που βρήκαν κι αυτά εδώ ένα καταφύγιο γεμάτο ζεστασιά και αγάπη.
Επειδή δεν μου ανήκει νομικά, θα ήθελα να εκφράσω την επιθυμία μου αυτή με την ελπίδα ότι η σύζυγός μου, η θυγατέρα μου και ο μεγαλύτερος εγγονός μου, στους οποίους ανήκει, θα τη σεβαστούν. Πολύ περισσότερο εφ’ όσον γνωρίζουν πολύ καλά ότι στην πραγματικότητα και το σπίτι αυτό όπως και όλα τα υπόλοιπα έχει αγοραστεί με χρήματα που προήλθαν αποκλειστικά από τη δική μου εργασία και τα πνευματικά μου δικαιώματα», σημειώνει.
Παράλληλα σημειώνεται πως σε περίπτωση που το σπίτι δεν μετατραπεί σε μουσείο τότε θα γίνει τροποποίηση της διαθήκης αναφορικά με όσα έχει επιλέξει να αφήσει στους κληρονόμους του.
«Πιστεύω απόλυτα ότι τα υπόλοιπα σπίτια της θυγατέρας μου και των παιδιών της, που στην πραγματικότητα έχουν αγοραστεί από μένα για αυτούς, είναι τόσο πολλά και τόσο μεγάλα, ώστε είναι υπέρ αρκετά για να τους στεγάσουν όλους και να καλύψουν τις ανάγκες όχι μόνο τις δικές τους αλλά και των οικογενειών που θα δημιουργήσουν οι εγγονοί μου». Προσθέτει μάλιστα ότι κατ’ αντίστοιχο τρόπο έχει εξασφαλιστεί και ο γιος του, Γιώργος, ο οποίος θα αποκτούσε την επικαρπία του ισογείου.
Διαχειρίστρια η γραμματέας του
Ο Μίκης Θεοδωράκης σε άλλο σημείο της διαθήκης αναφέρεται στη διαχειρίστρια αυτής, την γραμματέα του Ειρήνη Παρμενίδου.
«Μπορώ να πω ότι γνωρίζει τις σκέψεις και τις επιθυμίες μου καλύτερα από κάθε άλλον», αναφέρει χαρακτηριστικά.
Στα καθήκοντα που θα έχει θα είναι η παράδοση του Αρχείου του στη Μεγάλη Μουσική Βιβλιοθήκη της Ελλάδας Λίλιαν Βουδούρη, που στεγάζεται στο Μέγαρο Μουσικής, «όλων των υλικών του αρχείου μου».
Επίσης ζητά όλα τα προσωπικά του αντικείμενα να παραδοθούν στη Μουσική Βιβλιοθήκη Λίλιαν Βουδούρη, και να επιστρέψουν στο σπίτι του μόνο σε περίπτωση που αυτό καταστεί εφικτό να γίνει μουσείο, με ευθύνη του Δημοσίου.
Το προσωπικό του αρχείο
«Το προσωπικό Αρχείο μου επιθυμώ να παραμείνει στη Μεγάλη Μουσική Βιβλιοθήκη της Ελλάδας ”Λίλιαν Βουδούρη”, που στεγάζεται στο Μέγαρο Μουσικής, όπου το παραχώρησα με σύμβαση δωρεάς, διότι το φρόντισε και το αξιοποίησε, και παραγγέλλω στους τετμημένους με τη διαθήκη μου να παραδίδουν εκεί και ό,τι άλλο προσωπικό μου αντικείμενο, έγγραφο ή στοιχεία που με αφορούν, διότι επιθυμία μου είναι να συγκεντρωθούν εκεί όλα τα υλικά (και κυρίως, βεβαίως, τα πρωτότυπα) που με αφορούν, σε όποιου χέρια και με όποιον τρόπο και αν βρίσκονται αυτή τη στιγμή».
Τι λέει για τον Γαλατά
Ακόμη αναφέρεται και για τον Γαλατά Χανίων που ήθελε να είναι ο τελευταίος τόπος κατοικίας του.
«Τέλος, επαναλαμβάνω και εδώ την ήδη γνωστοποιηθείσα σταθερή και αμετάκλητη επιθυμία μου να ταφώ στα χώματα όπου ετάφησαν οι γονείς μου και ο αδερφός μου, δηλαδή στο Κοιμητήριο Γαλατά Χανίων, στον ειδικό χώρο, που είχα την τιμή να μου παραχωρήσει ο τότε Δήμος Νέας Κυδωνίας, στον ήδη κατασκευασμένο για τον σκοπό αυτόν τάφο, και καλώ τα μέλη της οικογένειάς μου και κληροδόχους μου να σεβασθούν απόλυτα την επιθυμία μου αυτή».
«Επίσης, επιθυμώ, εφόσον προαποβιώσω της συζύγου μου και εφόσον βεβαίως και εκείνη το επιθυμεί, όταν πλέον φύγει από τη ζωή, να ταφεί μαζί μου στον προαναφερόμενο τάφο του Κοιμητηρίου Γαλατά Χανίων, ώστε να είμαστε μαζί και στον θάνατο, όπως ήμασταν μαζί και σε όλη μας τη ζωή. Διαφορετικά, το υπόλοιπο του τάφου να παραμείνει κενό, όπως ορίζεται και στην απόφαση του τότε Δήμου Νέας Κυδωνίας, με την οποία μου παραχωρήθηκε αυτός».
Το σπίτι στο Βραχάτι
Για το σπίτι στο Βραχάτι ο Μίκης Θεοδωράκης επιθυμεί να απαλλοτριωθεί και να γίνει μουσείο όμως μετά από επιθυμία της Μαργαρίτας Θεοδωράκη μείνει εκεί, το παραχωρεί σε εκείνη με συγκεκριμένες προϋποθέσεις.
«Το σπίτι μου στο Βραχάτι Κορινθίας επρόκειτο να απαλλοτριωθεί από τη Νομαρχία Κορινθίας για να γίνει μουσείο, η σχετική διαδικασία όμως σταμάτησε μετά από δική μου παράκληση προς τους αρμοδίους, κατόπιν επιμονής της θυγατέρας μου Μαργαρίτας-Ασπασίας Θεοδωράκη, η οποία διαβεβαίωσε ότι το σπίτι αυτό θα παραμείνει στα παιδιά της και δεν θα πωληθεί σε καμιά περίσταση. Αν όμως στο μέλλον υπάρξει περίπτωση να μεταβιβαστεί σε οποιοδήποτε άλλο πρόσωπο εκτός από την ίδια, τον αδερφό της Γεώργιο και τα πέντε εγγόνια μου, τότε θα επιθυμούσα να γίνει τελικά η απαλλοτρίωση από όποιον φορέα του Δημοσίου, με αποκλειστικό σκοπό βεβαίως τη δημιουργία Μουσείου, γιατί πρόκειται για χώρο άρρηκτα συνδεδεμένο με τη ζωή και το έργο μου».
Το πνευματικό έργο του
Στην παράγραφο 21 της διαθήκης, ο Μίκης Θεοδωράκης εξηγεί πως έχει συνάψει συμβόλαιο με εκδοτική εταιρεία, η οποία και θα διαχειρίζεται το πνευματικό του έργο.
«Δεν έχει και δεν επιθυμώ σε καμιά περίπτωση να έχει οποιοδήποτε δικαίωμα πάνω στο έργο μου, κανένα απολύτως από τα μέλη της οικογένειάς μου δεν επιθυμώ να έχει το δικαίωμα να επεμβαίνει καθ’ οιονδήποτε τρόπο και με οποιαδήποτε ιδιότητα στο πνευματικό και καλλιτεχνικό μου έργο. Το μόνο δικαίωμά τους θα πρέπει να είναι να εισπράττουν τα ποσοστά που με την παρούσα διαθήκη μου τους αφήνω. Οι μόνοι υπεύθυνοι για την εκτύπωση, την παρουσίαση, την επιμέλεια και τη διάδοση των έργων μου, για τον χειρισμό των οικονομικών και οποιωνδήποτε άλλων σχέσεων που προκύπτουν από τη διάθεση και παρουσίαση των έργων μου και γενικά για οποιαδήποτε απόφαση σχετική με τα έργα μου θα είναι οι Εκδότες με τους οποίους έχω συνάψει σχετικά συμβόλαια».
Σε άλλο σημείο της διαθήκης ο Μίκης Θεοδωράκης σημειώνει ότι τα τελευταία χρόνια έχει προβεί «σε δαπάνες μεγάλων ποσών για το έργο μου (το οποίο άλλωστε αποτελεί, δυστυχώς, και το μόνο σίγουρο έσοδο όλων των μελών της οικογένειάς μου), το Μουσείο Μίκη και Γιάννη Θεοδωράκη στο Γαλατά Χανίων, καθώς και για κάποιους ανθρωπιστικούς σκοπούς», δηλώνοντας ότι για όσο ζει θα συνεχίσει να πράττει τα ανάλογα, να δαπανά δηλαδή τα υπόλοιπα χρήματά του «σε κάποιους σκοπούς σύμφωνα με τα πιστεύω που υπηρέτησα σε όλη τη ζωή μου».
Τέλος να σημειωθεί πως αναφέρει πως κάτι τέτοιο του επιτρέπεται καθώς έχει εκπληρώσει τις υποχρεώσεις απέναντι στην οικογένειά του.
