Του Θανάση Κ.
–Μη μου τους κύκλους τάραττε!
(Μη μου χαλάς του κύκλους – τα κυκλικά σχήματα που έχω σχεδιάσει…)
Αυτό λέγεται πως αναφώνησε ο Αρχιμήδης στον Ρωμαίο στρατιώτη που τον πλησίαζε απειλητικά, αμέσως μετά την άλωση των Συρακουσών, το 212 π.Χ.
Ο Αρχιμήδης – οι μηχανές του οποίου είχαν κάνει μεγάλη ζημιά στους Ρωμαίους πολιορκητές των Συρακουσών – βρισκόταν στην παραλία και σχεδίαζε στην άμμο κυκλικά σχήματα, προσπαθώντας να λύσει κάποιο μαθηματικό πρόβλημα. (Τη σχέση όγκου κυλίνδρου – εγγεγραμμένης σφαίρας)…
Ήταν τόσο απορροφημένος, που δεν συνειδητοποίησε τον κίνδυνο να πλησιάζει. Και το πλήρωσε με τη ζωή του.
(Λέγεται ότι ο Ρωμαίος στρατηγός Μάρκελλος τιμώρησε σκληρά τον στρατιώτη του που σκότωσε τον μεγαλύτερο μαθηματικό της εποχής – κι έναν από τους μεγαλύτερος όλων των εποχών)…
Που το θυμήθηκα αυτό;
Θα το καταλάβετε μόνοι σας.
Η Κοινή Αγροτική Πολιτική (ΚΑΠ) ξεκίνησε, πριν από δεκαετίες, με έναν διπλό στόχο:
— Πρώτον, να στηρίξει το αγροτικό εισόδημα…
— Και δεύτερον, να ενισχύσει την αποδοτικότητα και την αυτάρκεια της ευρωπαϊκής γεωργίας, να συνδράμει στον εκσυγχρονισμό και την αναδιάρθρωση των καλλιεργειών.
Στην Ελλάδα, σταδιακά, τα ξεχάσαμε όλα αυτά (πέρα από την ενίσχυση του αγροτικού εισοδήματος).
Οι επιδοτήσεις κατέληξαν υποκατάστατο παραγωγής – όχι ενίσχυση της παραγωγής.
Και τελικά, μετατράπηκαν σε παγίδα απο-επένδυσης και στασιμότητας.
Μάλιστα, σε πολλές χρονιές της τελευταίας δεκαετίας, η αξία των επιδοτήσεων ξεπερνά την ίδια την ονομαστική αξία της πρωτογενούς παραγωγής στην Ελλάδα!
Το μερίδιο της γεωργίας, κτηνοτροφίας και αλιείας στο ΑΕΠ συρρικνώνεται συνεχώς. Από 3,4% το 2010, υποχώρησε σε 2,1% το 2023.
Και οι επιδοτήσεις ως ποσοστό του ΑΕΠ έμειναν σχεδόν σταθερές – και σήμερα βρίσκονται γύρω στο 1,6%. Δηλαδή, σήμερα, είμαστε κοντά στο σημείο, χωρίς τις επιδοτήσεις να μην μπορεί να σταθεί ο πρωτογενής τομέας!
Άλλες χώρες της Ευρώπης, όπως η Ολλανδία, αξιοποίησαν τις ενισχύσεις για να επενδύσουν στην τεχνολογία, στις υποδομές, στην ανταγωνιστικότητα.
Στην Πολωνία οι επιδοτήσεις εκτόξευσαν την παραγωγικότητα της Γεωργίας. Στην Ισπανία, στην Πορτογαλία, ακόμα και στη Γαλλία, οι επιδοτήσεις ενισχύουν την παραγωγή. Δεν τη υποκαθιστούν.
Στηρίζουν την αναδιάρθρωση των καλλιεργειών, την τεχνολογική αναβάθμιση, τις εξαγωγές.
Στην Ελλάδα, οι επιδοτήσεις έγιναν… επίδομα ΑΠΟ-επένδυσης.
Έγιναν αντικίνητρο να καλλιεργήσεις και παγίδα να “συμπληρώνεις χαρτιά” για να πληρώνεσαι χωρίς να παράγεις.
Τις φάγαμε σε ψεύτικες δηλώσεις, αγροτοπατέρες και “δικαιούχους” χωρίς… χωράφια!
Αυτό είναι το ΠΡΟΒΛΗΜΑ. Οι επιδοτήσεις από “εξωτερική ενίσχυση” κατέληξαν ριζωμένη – συστημική “Στρέβλωση”.
Τα σκάνδαλα ήλθαν στην πορεία…
Γιατί οι στρεβλώσεις πάντα παράγουν σκάνδαλα.
* Όλη αυτή η στρεβλή λειτουργία των επιδοτήσεων περνούσε μέσα από τον ΟΠΕΚΕΠΕ — τον Οργανισμό πληρωμών που διαχειρίστηκε δεκάδες δισεκατομμύρια.
Όμως ο ΟΠΕΚΕΠΕ εξελίχθηκε σε “μαύρο κουτί”:
• με μηχανισμό πληρωμών εξαρτημένο από εξωτερικούς “εργολάβους”,
• με μηδενικό έλεγχο φυσικού αντικειμένου,
• με περίπλοκα πληροφοριακά συστήματα, που δεν ελέγχονταν καν από το Δημόσιο!
Και ξαφνικά, το 2024 σκάει το σκάνδαλο στον ΟΠΕΚΕΠΕ:
Καταγγελίες για παράνομες πληρωμές, για εικονικούς δικαιούχους,
για “κλειστά συστήματα” διανομής κοινοτικών πόρων.
Αποκαλύπτεται ένα παγιωμένο σύστημα αδιαφάνειας, που άντεξε δεκαετίες, αλλά φαίνεται ότι τα τελευταία χρόνια ξέφυγε τελείως.
Αποτέλεσμα: Αλλαγή τεσσάρων διοικήσεων μέσα σε λιγότερο από δύο χρόνια!
Για να καλυφθεί ένα σκάνδαλο που υπήρχε πάντα, αλλά τα τελευταία χρόνια έλαβε τερατώδεις διαστάσεις. Και τώρα το ανάλαβε η Ευρωπαία Εισαγγελέας…
* Μπροστά στο χάος και στην αποφορά των σκανδάλων η Κυβέρνηση αποφάσισε εσπευσμένα να περάσει η διαχείριση των επιδοτήσεων στην ΑΑΔΕ.(Δηλαδή στην Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων)
Γιατί;
Γιατί η ΑΑΔΕ:
• λειτουργεί ψηφιακά,
• ελέγχει διασταυρωμένα δεδομένα,
• είναι αδιάβλητη.
Σωστά όλα αυτά.
Όλα τα υπόλοιπα όμως;
Η ΑΑΔΕ δεν φτιάχτηκε για να κάνει Αγροτική Πολιτική.
Η ΑΑΔΕ μπορεί να σου πει ποιος έχει αγρόκτημα.
Δεν μπορεί να σου πει αν το καλλιεργεί.
Ούτε αν παράγει κάτι χρήσιμο για τη χώρα.
Ούτε αν η επιδότηση πιάνει τόπο.
Η ΑΑΔΕ δεν γνωρίζει τις ιδιαιτερότητες κάθε καλλιέργειας,
δεν διασυνδέεται με υπηρεσίες γεωργικών εφαρμογών,
δεν έχει πλαίσιο αξιολόγησης παραγωγικών μονάδων.
Μπορεί να πληρώνει. Δεν μπορεί να κρίνει ποιός πρέπει να πληρώνεται.
Άρα το πρόβλημα της κακοδιαχείρισης δεν λύνεται. Απλώς μετατοπίζεται. Από κάποιους που μπορούσαν να το διαχειριστούν και δεν το έκαναν, σε κάποιους που εξ υπαρχής δεν μπορούν να το κάνουν.
Απλώς μπορούν να αποκαταστήσουν τη διαφάνεια…
Άλλαξε λοιπόν ο “ταμίας” – όχι η πολιτική για τις επιδοτήσεις.
Το πρόβλημα δεν είναι ποιος πληρώνει τις επιδοτήσεις,
αλλά ποιος πληρώνεται και γιατί!
Αν συνεχίσουμε να πληρώνουμε χωρίς σύνδεση με παραγωγή, αποδοτικότητα και αναπτυξιακά κριτήρια, θα έχουμε απλώς φτιάξει ένα τέλειο ψηφιακό σύστημα που διανέμει … το ίδιο λάθος!
* Αυτό που χρειάζεται η χώρα είναι:
• νέο παραγωγικό σχέδιο,
• αναδιάρθρωση της Γεωργίας με βάση τις ανάγκες της εποχής και τις προκλήσεις του μέλλοντος,
• κίνητρα για παραγωγή και εξαγωγές, όχι για επιδοματικό “πελατειασμό”.
Χρειαζόμαστε μηχανισμό ενίσχυσης της αγροτικής παραγωγής – όχι ψηφιακή μετεγκατάσταση του ίδιου στρεβλού συστήματος.
Το πρόβλημα είναι πολιτικό και διαρθρωτικό.
Αλλιώς, θα συνεχίσουμε να επιδοτούμε τη δική μας… κατολίσθηση.
(Η οποία εν προκειμένω, δεν είναι μόνο παραγωγική – είναι και δημογραφική, γιατί αφορά την φυγή αγροτικού πληθυσμού και την ερήμωση της περιφέρειας!)
* Κι ένα ακόμα στοιχείο που κανείς δεν τολμά να θίξει στα σοβαρά:
Το ενεργειακό κόστος στην πρωτογενή παραγωγή!
Από το 2010 μέχρι σήμερα, το κόστος ηλεκτρικής ενέργειας και καυσίμων για τον αγροτικό τομέα έχει υπερδιπλασιαστεί σε ονομαστικούς όρους – και σε ορισμένες περιπτώσεις, τριπλασιάστηκε σε πραγματικούς όρους!
Όμως η παραγωγικότητα δεν αυξήθηκε · συρρικνώθηκε.
Αυτή η θηλιά στο λαιμό του αγρότη λέγεται «ενεργειακή πολιτική χωρίς παραγωγικό προσανατολισμό».
Ό,τι δεν έπνιξαν οι επιδοτήσεις, το αποτελειώνει η ακρίβεια στην ενέργεια.
Ό,τι δεν διαλύθηκε από την κακοδιαχείριση, σαρώθηκε από την αδιαφορία.
Η Ελλάδα έχει γεωργική γη, έχει ήλιο, έχει νερό, έχει ανθρώπους.
Αλλά Πολιτική ΔΕΝ έχει!
* Έχει όμως… “επικοινωνία”! Α, όλα κι όλα – από επικοινωνία σκίζουμε!
Κι όταν έσκασε το πρόβλημα του ΟΠΕΚΕΠΕ η Κυβέρνηση θυμήθηκε ξαφνικά τον… Μέγα Αλέξανδρο και το Γόρδιο Δεσμό!
Και “έλυσε” το πρόβλημα, διαλύοντας τον ΟΠΕΚΕΠΕ, που δεν έκανε τη δουλειά του (έκανε άλλες “δουλειές”, όπως φαίνεται!)
και τον αντικατέστησε από την ΑΑΔΕ (που ΔΕΝ κάνει αυτή τη δουλειά, για άλλη δουλειά έχει συγκροτηθεί).
Έλυσε – ίσως- το πρόβλημα της “διαφάνειας” και άφησε ανοικτό – και ανέγγιχτο – το πρόβλημα την αγροτικής πολιτικής (που δεν υπάρχει),
του ενεργειακού κόστους στον αγροτικό τομέα (που έχει εκτοξευθεί)
και το πρόβλημα της αναδιάρθρωσης καλλιεργειών,
δηλαδή όλα αυτά για τα οποία υποτίθεται ότι θεσπίστηκαν, οι επιδοτήσεις – και δεν μπόρεσε να αντιμετωπίσει ο “μακαρίτης” ΟΠΕΚΕΠΕ.
Η Κυβέρνηση ΔΕΝ εμπνεύστηκε από τη δόξα του Μεγάλου Αλεξάνδρου όταν βρέθηκε μπροστά στο Γόρδιο Δεσμο – και αναφώνησε:
— “Ό,τι δεν λύνεται – κόβεται”!
Εμπνεύστηκε, δυστυχώς, από τον τραγικό Αρχιμήδη:
— “Μη μου τους κύκλους τάραττε”!
Δηλαδή, “Παρατάτε με, με την Αγροτική Πολιτική και την παραγωγική αναδιάρθρωση της Γεωργίας. Δώστε τις πληρωμές στην ΑΑΔΕ να βγάλει άκρη, και μη με ζαλίζετε άλλο…
Τουλάχιστον ο Αρχιμήδης ήταν απορροφημένος από το μαθηματικό πρόβλημα κι είχε χάσει, εκείνη τη μοιραία στιγμή, την επαφή με την πραγματικότητα.
Στην “κοσμάρα” του, ο καημένος!
Η κυβέρνηση απλώς έχει χάσει ΚΑΘΕ επαφή με την πραγματικότητα.
Μόνιμα!
Και δεν μπορεί να την ανακτήσει…
