Σήμερα, στην Τελετή Έναρξης του Harvard Business School (HBS), πέντε διακεκριμένοι απόφοιτοι θα λάβουν την υψηλότερη διάκριση της Σχολής, το Alumni Achievement Award, ως πρότυπα εξαιρετικής ηγεσίας για τους αποφοίτους της Σχολής. Το βραβείο απονέμεται ετησίως για την αναγνώριση αποφοίτων που είναι ηγέτες στους τομείς τους και που αποτελούν παράδειγμα της αποστολής, των υψηλότερων προτύπων και των αξιών της Σχολής.
Η φετινή λίστα των βραβευθέντων περιλαμβάνει πέντε πρόσωπα:
1. Reshma Kewalramani, Διευθύνων Σύμβουλος και Πρόεδρος της Vertex Pharmaceuticals
2. Depelsha Thomas McGruder, COO του Ford Foundation
3. Raymond J. McGuire, Πρόεδρος της Lazard
4. Αντώνης Σαμαράς, βουλευτής του Ελληνικού Κοινοβουλίου και πρωθυπουργός της Ελλάδας την περίοδο 2012-2015
5. Stephen A. Schwarzman, Πρόεδρος, Διευθύνων Σύμβουλος και συνιδρυτής της Blackstone
Όπως διαπιστώνει κανείς με μια πρώτη ματιά, σε ένα σύνολο πέντε προσώπων ο Αντώνης Σαμαράς είναι ο μόνος πολιτικός ηγέτης. Οι υπόλοιποι 4 προέρχονται από το χώρο των επιχειρήσεων, και μάλιστα σχετίζονται με κορυφαίες στο χώρο αυτό οντότητες, παγκοσμίου βεληνεκούς (Blackstone, Lazard κοκ). Εύλογα λοιπόν αναρωτιέται κανείς, τι δουλειά έχει ένας πρώην πρωθυπουργός και νυν βουλευτής του μικρού ελληνικού κράτους στη συγκεκριμένη λίστα, παρέα με τα συγκεκριμένα πρόσωπα; Ποια ήταν τα κριτήρια που κατέταξαν στη λίστα αυτή τον Αντώνη Σαμαρά;
Καταρχήν, να υπενθυμίσουμε το σκοπό των συγκεκριμένων βραβείων:
Η βράβευση εκείνων των αποφοίτων του Harvard που αποτέλεσαν ηγέτες στους τομείς τους και εκπροσώπησαν επάξια τις αξίες και την αποστολή της Σχολής τους. Παράλληλα, έχει επισήμως διευκρινιστεί από το Harvard ότι τα φετινά βραβεία δόθηκαν σε πρόσωπα που κατέστησαν ηγέτες όχι κάνοντας την εύκολη επιλογή, αλλά αναλαμβάνοντας κινδύνους και κάνοντας πράγματα που ήξεραν ότι έπρεπε να γίνουν για να καταφέρουν επιτεύγματα ανώτερα της τρέχουσας κατάστασης. Εν ολίγοις, το Harvard επέλεξε να βραβεύσει αποφοίτους που προτίμησαν τη δύσκολη από την εύκολη επιλογή, και έτσι έκαναν την διαφορά ο καθένας στον τομέα του.
Θεωρεί κανείς ότι η συγκεκριμένη περιγραφή δεν ταιριάζει στον Αντώνη Σαμαρά; Ας θυμηθούμε λίγο την πρόσφατη ιστορία.
Νοέμβριος 2011. Εν μέσω πρώτου μνημονίου, με τη χώρα να παλεύει για τη χορήγηση κάθε δόσης του προγράμματος, η κυβέρνηση Παπανδρέου ακολουθεί την εσωτερική κατάρρευση του ΠΑΣΟΚ και αδυνατεί να κυβερνήσει. Όχι μόνο λόγω έλλειψης σταθερής κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας, αλλά κυρίως λόγω αδυναμίας εφαρμογής των μέτρων που η ίδια ψηφίζει, αφού η κομματική της βάση την πολεμά κάθε μέρα στους δρόμους. Η χώρα έχει ανάγκη από ριζικές μεταρρυθμίσεις, η κυβέρνηση δε μπορεί να τις κάνει και οι δανειστές το γνωρίζουν και βάζουν πλέον πολιτικούς όρους. Το πρόγραμμα θα συνεχιστεί μόνο με άλλη κυβέρνηση.
Το βάρος τότε πέφτει στην αντιπολίτευση, και κυρίως στον Αντώνη Σαμαρά. Αν θα συνεργαστεί ή αν θα εμείνει στη μέχρι τότε αντιπολιτευτική θέση του για άμεσες εκλογές, με κίνδυνο κατάρρευσης του προγράμματος.
Παρουσιάζεται συχνά ότι η δύσκολη επιλογή που τελικά έκανε, να συμμετάσχει σε κυβέρνηση ειδικού σκοπού, ήταν μονόδρομος και δεν πρέπει να του πιστώνεται. Μέγα λάθος, και αποδείχθηκε και από την ιστορία που ακολούθησε. Ο Σαμαράς μπορούσε κάλλιστα να εμμείνει στη θέση του, να προκαλέσει εκλογές, να συσπειρώσει όλο το τότε αντιμνημονιακό μέτωπο και να σχηματίσει μετά αυτοδύναμη κυβέρνηση, δική του και όχι «συνεργασίας». Θα έβαζε βέβαια τη χώρα σε κίνδυνο έτσι, πιθανόν να οδηγούσε σε τερματισμό του προγράμματος, σε στάση πληρωμών κοκ.
Δεν το έκανε. Στο δίλημμα μεταξύ του κινδύνου της δικής του πολιτικής απήχησης και του κινδύνου για τη χώρα και τους πολίτες, προτίμησε να βλάψει το πολιτικό του κεφάλαιο. Προτίμησε το δύσκολο δρόμο, να άρει την αντιπολιτευτική τακτική του και να υπαχθεί σε κυβέρνηση συνεργασίας, αντί να συνεχίσει τη σύγκρουση και να κυβερνήσει αυτοδύναμος, με το σκεπτικό ότι δεν είχε νόημα να κυβερνάς μια διαλυμένη χώρα. Το ίδιο δίλημμα είχαν τότε όλες οι λοιπές προσωπικότητες της αντιπολίτευσης (Τσίπρας, Κουβέλης, Καμμένος κτλ). Δεν έκαναν την ίδια επιλογή, έκαναν την αντίθετη. Ανταμείφθηκαν εκλογικά, δεν ανταμείφθηκαν ιστορικά.
Το ίδιο δίλημμα όμως αντιμετώπισε ο Αντώνης Σαμαράς και στη συνέχεια. Όταν δια πυρός και σιδήρου τον Ιούνιο του 2012 κλήθηκε να σχηματίσει κυβέρνηση με δύο κόμματα της κεντροαριστεράς, κακώς θεωρείται ότι δεν είχε επιλογή. Μπορούσε να κάνει ό, τι έκανε και ο Αλέξης Τσίπρας το 2015. Να επιλέξει «υπερήφανη διαπραγμάτευση», ρήξη με τους δανειστές, δημοψήφισμα, πλατείες κοκ. Πιθανόν με την ίδια κατάληξη, της στροφής 180 μοιρών, πιθανόν και με άλλη κατάληξη. Δεν το έκανε. Έβαλε για άλλη μια φορά μπροστά του το δύσκολο δρόμο. Παρέλαβε μια χώρα κατεστραμμένη, με το ένα πόδι εκτός Ευρωζώνης και Ευρωπαϊκής Ένωσης, την οικονομία διαλυμένη, και ένα πολιτικό σύστημα στο οποίο κυριαρχούσαν πλέον τα άκρα και ο λαϊκισμός. Έκανε δύσκολες επιλογές, εφήρμοσε δύσκολες πολιτικές, ήρθε σε σύγκρουση με συμφέροντα και κατεστημένα, πολλές φορές και με τη δική του κομματική βάση. Υπέστη φθορά. Δεν τα υπολόγισε όμως, ούτε έκανε πίσω.
Έβαλε στόχο την διάσωση της χώρας, να πετύχει ό, τι δεν πέτυχαν οι προηγούμενοι. Έφτασε στο παρά ένα να το πετύχει, και θα το είχε καταφέρει αν δεν οταν αντίθετη η επιθυμία άλλων παραγόντων, εσωτερικών και εξωτερικών.
Όπως μας έδειξε ακράδαντα η πρόσφατη ιστορία, που είδαμε πως συμπεριφέρθηκαν άλλοι στη θέση του, για τον πρώην πρωθυπουργό υπήρχαν τότε επιλογές. Ο δρόμος που ακολούθησε δεν ήταν μονόδρομος. Επέλεξε, τουλάχιστον δύο φορές, το δύσκολο έναντι του εύκολου, όταν άλλοι έκαναν την αντίθετη επιλογή. Βραχυπρόθεσμα πλήρωσε την επιλογή του, και πολιτικά και προσωπικά. Μακροπρόθεσμα έμεινε κερδισμένος, από την ιστορία.
Αυτός είναι θεωρώ ο βασικός λόγος που επελέγη για τη συγκεκριμένη βράβευση, ο πρώην πρωθυπουργός μιας μικρής χώρας περιορισμένης επιρροής στα παγκόσμια πράγματα, μαζί με μεγάλα ονόματα της παγκόσμιας οικονομίας, τεράστιας επιρροής. Γιατί αυτό είναι που θέλει να δείξει το Harvard στους φοιτητές του. Πως αυτό που μετράει είναι η δυνατότητα να κάνουν τη δύσκολη επιλογή.
Αυτό είναι που διαφοροποιεί έναν ηγέτη από έναν πολιτικό.
Αυτό είναι που διαφοροποιεί Σαμαράδες από Τσίπρες.
Γράφει ο Αντώνης Μιχελόγγονας, δικηγόρος
από το www.lastpoint.gr
