«Μπόνους» εορτών 1,3 δισ. ευρώ για πάνω από 2 εκατομμύρια νοικοκυριά, μικρομεσαίους, κατωτατοσυνταξιούχους, άτομα με αναπηρίες και υγειονομικούς «πρώτης γραμμής» διανέμει η κυβέρνηση τον Δεκέμβριο. Παρά το «μπαράζ» πληρωμών και επιδοτήσεων, κρατάει και εφεδρείες για επιπλέον μέτρα στήριξης, αν χρειαστεί και μέσα στον Δεκέμβριο ακόμα ή αρχές του 2022.
Με τη σύμφωνη γνώμη των Θεσμών, η κυβέρνηση καταστρώνει σχέδια για διπλή παρέμβαση:
■ αύξηση επιδότησης στους λογαριασμούς ρεύματος για τα νοικοκυριά, ακόμα και στα 50 ευρώ τον μήνα, αν χρειαστεί, τον Δεκέμβριο,
■ επέκταση μέτρων στήριξης και δίχτυ προστασίας για ευάλωτες οικογένειες που πλήττονται από την ακρίβεια,
■ έκτακτα μέτρα στήριξης για επιχειρήσεις και εργαζομένους, τα οποία μπορεί να προκύψουν εφόσον επιβληθούν -παρότι όλοι τα «ξορκίζουν»- αυστηρότερα μέτρα κατά της πανδημίας.
Στο οικονομικό επιτελείο είναι αναγκασμένοι να προετοιμάζονται «διά παν ενδεχόμενον», ειδικά εάν στις επόμενες 100 ημέρες συνδυαστεί ή ενταθεί (σε Ελλάδα και διεθνώς) η επίμονη παράταση της πανδημίας, με τις αυξήσεις του κόστους καυσίμων και ενέργειας από το εξωτερικό.
Το μήνυμα που στέλνουν οι Βρυξέλλες είναι ότι θα επιτρέψουν σε όλα τα κράτη-μέλη να παρατείνουν τα μέτρα στήριξης, αν αυτό απαιτήσουν οι συνθήκες. Γι’ αυτό πιθανότατα θα αναβληθούν έως και έναν χρόνο ακόμα η επιστροφή στη λιτότητα και στα πρωτογενή πλεονάσματα, ενώ οι δημοσιονομικοί κανόνες μπορεί να παραμείνουν στο συρτάρι μέχρι και το 2024 ακόμα.
Πόσα και σε ποιους
Στην κυβέρνηση μιλούν για «μέτρα ανάγκης» και όχι για «κοινωνικό μέρισμα». Στα κρατικά ταμεία παραμένουν ταμειακά διαθέσιμα 35 δισ. αλλά τα δημοσιονομικά περιθώρια παραμένουν ασφυκτικά, έως ότου τουλάχιστον ενεργοποιηθεί πανευρωπαϊκά το «plan b» στην οικονομία.
Τα μέτρα που εκ των πραγμάτων μπαίνουν στο τραπέζι τότε είναι:
1 Αντιμετώπιση του ενεργειακού κόστους, σε δύο μέτωπα:
α) λογαριασμοί ρεύματος: άμεσα η κυβέρνηση θα πληρώσει 680 εκατ. ευρώ για λογαριασμούς σε πάνω από 2 εκατομμύρια ρευματοδοτούμενα νοικοκυριά, οι οποίοι θα εκδοθούν μέχρι και τον Φεβρουάριο. Για 5,5 εκατομμύρια συνδέσεις ρεύματος θα καταβάλει 110 ευρώ (μαζί με τον ΦΠΑ) για όλο το τετράμηνο κατανάλωσης Σεπτεμβρίου-Δεκεμβρίου.
Ωστόσο η αλματώδης αύξηση στο κόστος προμήθειας του ρεύματος φέρνει πιο κοντά την ανακοίνωση νέας αύξησης στην επιδότηση του ηλεκτρικού για τον μήνα Δεκέμβριο, τουλάχιστον 20%-25% υψηλότερα και από τα 39 ευρώ που έχουν ήδη ανακοινωθεί ανά νοικοκυριό.
Και τούτο διότι:
■ Για τον Σεπτέμβριο δόθηκε επιδότηση 9 ευρώ, όταν η μέση τιμή χονδρικής ήταν στα 135 ευρώ και το «ασανσέρ» των τιμών κινείτο καθημερινά από 117 έως 147 ευρώ.
■ Τον Οκτώβριο η μέση τιμή χονδρικής ρεύματος αυξήθηκε στα 198 ευρώ (+47% σε έναν μήνα) και η επιδότηση διπλασιάστηκε, από τα 9 στα 18 ευρώ τον μήνα. Η χονδρική τιμή ρεύματος τον Οκτώβριο είχε ξεκινήσει από τα 168 ευρώ και έκλεισε στα 178, αλλά στη μεγαλύτερη διάρκεια του μηνός η τιμή δεν έπεφτε κάτω από 200-250 ευρώ.
■ Για τον Νοέμβριο το επίδομα αυξήθηκε στα 39 ευρώ επειδή η τιμή χονδρεμπορικής αυξήθηκε ακόμα περισσότερο, προς τα 230 ευρώ κατά μέσο όρο. Ξεκίνησε με 216 ευρώ, αλλά κατέληξε 280 στα τέλη του μηνός.
■ Ετσι πλέον ο Δεκέμβριος κάνει πρεμιέρα με ημερήσια τιμή χονδρικής 30% υψηλότερη από όσο ξεκίνησε τον Νοέμβριο, 40% υψηλότερη από όσο τον Οκτώβριο και +140% από την τιμή που ξεκινούσε τον Σεπτέμβριο. Ο λογαριασμός που πληρώνουν οι πάροχοι ρεύματος δείχνει πως μόνο αν υποχωρήσουν κατακόρυφα οι τιμές κατά τουλάχιστον 25% τον Δεκέμβριο, δεν θα χρειαστεί να αυξήσει την επιδότηση στα 50 ευρώ η κυβέρνηση. Αν παραμείνουν όμως στα ύψη, ο «λογαριασμός» που θα πληρώσει το κράτος θα φτάσει στα 800 εκατ. ευρώ.
β) Φυσικό αέριο-πετρέλαιο: η κυβέρνηση θα δώσει «τα ρέστα της» για να αγοράσουν καύσιμα και να εισπράξουν επιδοτήσεις μέσα στον Δεκέμβριο 1 εκατομμύριο νοικοκυριά. Οπως και το χρηματιστήριο τιμών ρεύματος όμως, έτσι και οι διεθνείς τιμές φυσικού αερίου και πετρελαίου έχουν γίνει μπαλάκι μεταξύ Ρωσίας, Ευρώπης, ΟΠΕΚ, ΗΠΑ, Κίνας – και όχι μόνον.
Τα 90 εκατ. ευρώ που διαθέτει φέτος το υπουργείο Οικονομικών είναι 20% περισσότερα από πέρυσι, καθώς και τα ποσά του επιδόματος. Οι δυνητικά δικαιούχοι όμως είναι διπλάσιοι και υπολογίζεται ότι οι τελικοί δικαιούχοι θα είναι τουλάχιστον 50% περισσότεροι (1,1 εκατομμύριο νοικοκυριά έναντι 750.000 πέρυσι).
Ανακύπτουν δύο ενδεχόμενα: να υπερβούν οι δικαιούχοι το 1,1 εκατομμύριο, ή και οι τιμές πετρελαίου και φυσικού αερίου να αυξηθούν αντί να υποχωρήσουν, από Δεκέμβριο και μετά. Για το πρώτο ενδεχόμενο στην κυβέρνηση προϋπολογίζουν να δοθούν επιπλέον 10-15 εκατ. ευρώ αν χρειαστεί. Τότε η επιδότηση θα ανέλθει στα 100 εκατ. ευρώ ή 33% υψηλότερα από τα 75 εκατ. πέρυσι. Αν όμως οι διεθνείς τιμές πάρουν την ανηφόρα, ο σχεδιασμός αλλάζει.
Η κυβέρνηση δεν θα επιβαρύνει άλλο πλέον το 2021, για να μην «τσινίσουν» οι Θεσμοί. Θα δώσει προσαύξηση επιδόματος, εάν συμφωνηθεί σε επίπεδο Eurogroup και Κομισιόν να ληφθούν πρόσθετα μέτρα παρέμβασης, από Ιανουάριο και μετά. Ως τότε, βέβαια, όλοι θα εύχονται οι τιμές των καυσίμων διεθνώς να υποχωρήσουν…
2 Μέτρα πανδημίας: όσο η υγειονομική κρίση θα βρίσκεται σε έξαρση, το υπουργείο Οικονομικών παραμένει διαρκώς σε ετοιμότητα για να χρηματοδοτήσει αναστολές λειτουργίας και συμβάσεων ή αποζημιώσεις – κάτι που όλοι απεύχονται πάντως. Σε καμία περίπτωση οι δαπάνες δεν θα είναι οριζόντιες όπως πέρυσι, ακόμα και αν απαιτηθεί να ληφθούν περιοριστικά μέτρα. Θα είναι πολύ στοχευμένες σε τόπο, σε χρόνο και σε ένταση, διότι πλέον «εμβόλια υπάρχουν» και όλοι έχουν πρόσβαση σε αυτά.
Επιπλέον η κυβέρνηση ενεργοποιεί και μέτρα όπως επιστροφή ΕΦΚ καυσίμων σε νέους και συνεταιρισμένους αγρότες, «μπόνους» στους μάχιμους υγιεινομικούς, ενώ προετοιμάζει μειώσεις ΕΝΦΙΑ για τους περισσότερους από τον Μάρτιο του 2022.
