Για το 2022 μετατίθεται η οριστική τακτοποίηση των μεγάλων αυθαίρετων της λεγόμενης «Κατηγορίας 5», δηλαδή των κτιρίων τα οποία στερούνται κάθε νομιμότητας καθώς έχουν χτιστεί δίχως οικοδομική άδεια, ή έχουν υπερβάσεις άνω του 40% των πολεοδομικών μεγεθών κάλυψης και δόμησης και άνω του 20% του επιτρεπόμενου ύψους.
Ακόμη και εάν οι σχετικές ρυθμίσεις προλάβουν να ενταχθούν στο επόμενο νομοσχέδιο του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ) για τις αστικές αναπλάσεις, το οποίο εκτιμάται ότι θα εισαχθεί για συζήτηση και ψήφιση στη Βουλή στις αρχές Νοεμβρίου, οι διαδικασίες νομιμοποίησης δεν μπορούν να ξεκινήσουν πριν την έναρξη της Ηλεκτρονικής Ταυτότητας Κτιρίου, η οποία τελικά πήρε αναβολή για τις αρχές του 2022.
Και αυτό διότι το «ξέπλυμα» των μεγάλων πολεοδομικών παραβάσεων σχεδιάζεται να γίνει με την καταγραφή τους στην Ηλεκτρονική Ταυτότητα Κτιρίου και την εξαίρεσή τους από την κατεδάφιση. Ωστόσο, η οριστική τους νομιμοποίηση θα προχωρήσει μέσω της Τράπεζας Γης, με τη χρήση των Ζωνών Υποδοχής Συντελεστής (ΖΥΣ) δόμησης. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι ο Γενικός Γραμματέας Χωρικού Σχεδιασμού και Αστικού Περιβάλλοντος, κ. Ευθύμιος Μπακογιάννης, μιλώντας το Σαββατοκύριακο στο 4ο Πανελλήνιο Συνέδριο Ψηφιοποίησης Πολιτιστικής Κληρονομιάς EuroMed 2021, για τους βασικούς άξονες πολιτικής του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ) εστίασε στις εν εξελίξει δράσεις για την προστασία και διαχείριση του κτιριακού αποθέματος που είναι ο Ενιαίος Ψηφιακός Χάρτης σε συνδυασμό με την Ηλεκτρονική Ταυτότητα Κτιρίου, η ενεργοποίηση της Ψηφιακής Τράπεζας Γης και της Μεταφοράς Συντελεστή Δόμησης.
Μάλιστα, όπως ανέφερε ο ίδιος, μιλώντας προ ημερών στα μέλη της Επιτροπής Περιβάλλοντος της Βουλής, τα επόμενα προγράμματα πολεοδομικών προκηρύξεων αφορούν σε Ζώνες Υποδοχής Συντελεστή επισημαίνοντας ότι στις αρχές Ιανουαρίου θα είναι έτοιμοι οι διαγωνισμοί. Πέρα από τις αυτόνομες μελέτες, πολλές ΖΥΣ θα προσδιοριστούν και μέσω των Τοπικών πολεοδομικών σχεδίων. Οι ΖΥΣ, όπως σημείωσε ο κ. Μπακογιάννης, θα ενεργοποιήσουν και την Τράπεζα Γης. Πάντως, επειδή τα κονδύλια για τις μελέτες θα προέλθουν από τον «κουμπαρά» του Ταμείου Ανάκαμψης το χρονοδιάγραμμα είναι αρκετά …σφιχτό καθώς θα πρέπει να έχουν ολοκληρωθεί έως το 2025.
Σύμφωνα με τον Γενικό Γραμματέα, η διαδικασία νομιμοποίησης των μεγάλων αυθαιρέτων μέσω της Τράπεζας Γης «είναι ο μόνος τρόπος και θέλουμε να δούμε πώς θα τον διαχειριστούμε». Τα βήματα θα είναι τα εξής. Οι διαδικασίες νομιμοποίησης κτιρίων της Κατηγορίας 5 θα ξεκινά με την καταγραφή τους στην Ηλεκτρονική Ταυτότητα Κτιρίου ώστε να εξαιρεθούν από την κατεδάφιση. Ως προϋπόθεση θα τεθεί η υποχρέωση υποβολής, μαζί με τη δήλωση υπαγωγής, πορίσματος ελέγχου από ελεγκτή δόμησης. Μέσω της Τράπεζας Γης, να μπορούν οι ιδιοκτήτες μεγάλων αυθαιρέτων να εξαγοράζουν τίτλους Μεταφοράς Συντελεστή Δόμησης (ΜΣΔ) για να τα νομιμοποιήσουν οριστικά.
Ανάσα θα πάρουν και οι ιδιοκτήτες των αυθαιρέτων της «Κατηγορίας 5», οι οποίοι είχαν προλάβει να ξεκινήσουν διαδικασίες τακτοποίησης στους τελευταίους νόμους αυθαιρέτων, δηλαδή από το 2011 και μετά. Τα κτίσματα αυτά έχουν εξαιρεθεί για 30 χρόνια από την κατεδάφιση, αλλά έχασαν το δικαίωμα οριστικής νομιμοποίησης διότι δεν υπήρχε σχετική πρόβλεψη στον νόμο Χατζηδάκη (4759/20). Σε κάθε περίπτωση, ο δρόμος είναι ακόμη μακρύς, καθώς για να προχωρήσει ο νέος σχεδιασμός για τη νομιμοποίηση των μεγάλων αυθαιρέτων θα πρέπει να έχουν καθοριστεί οι ΖΥΣ.
Εκτός από τους ιδιώτες, τις σχετικές ρυθμίσεις αναμένουν και αρκετοί δήμοι, όπως και διάφοροι φορείς του Δημοσίου, καθώς είναι πολλά τα δημόσια ακίνητα, που είχαν κτιστεί ως δημόσια έργα ή ως έργα εθνικής άμυνας, δίχως μελέτες και οικοδομικές άδειες. Τα παράνομα δημόσια κτίσματα «αποβάλλονται» από προγράμματα (π.χ. εξοικονόμησης ενέργειας ή αναβάθμισης) του ΕΣΠΑ ή του Ταμείου Ανάκαμψης, ενώ ως αυθαίρετα είναι αδύνατη και η αξιοποίησή τους.
