Του Θανάση Κ.
* Το κυρίαρχο αφήγημα καταρρέει όταν οι ελίτ χάνουν την επαφή με την πραγματικότητα. Όταν επιμένουν πως ο κόσμος πάει προς μία κατεύθυνση, ενώ ήδη έχει ξεκινήσει να πηγαίνει προς την ακριβώς αντίθετη.
Όταν νομίζουν ότι οδηγούν προς το “νέο”, ενώ παραμένουν προσκολλημένες στα αδιέξοδα του “παλιού”.
Και δεν αλλάζουν τον κόσμο – απλώς τον εμποδίζουν να αλλάξει.
Αυτό βλέπουμε σήμερα…
Κι αυτό είναι το πρώτο σύμπτωμα της μεγάλης “αλλαγής παραδείγματος” (paradigm shift) που έρχεται στις διεθνείς σχέσεις…
Πράγματι, βρισκόμαστε μπροστά σε μια γενικευμένη ανατροπή σε όλες τις δυτικές κοινωνίες:
— Το αφήγημα της παγκοσμιοποίησης καταρρέει.
— Το αφήγημα του «δικαιωματισμού» ξεθωριάζει.
— Το αφήγημα της «προστασίας των μειονοτήτων» μετατρέπεται σε καταπίεση των πλειονοτήτων.
— Το αφήγημα της «ανοιχτής κοινωνίας» προκαλεί χάος και ανομία στις ανοιχτές κοινωνίες της Δύσης. Που εμφανίζονται “ανοιχτές” σε… λαθροδιακινητές! Και ερμητικά “κλειστές” σε αντίθετες απόψεις – που τις δαιμονοποιούν και τις στιγματίζουν…
— Το αφήγημα της «πράσινης μετάβασης» οδηγεί σε ενεργειακή ανεπάρκεια. Τελευταία και σε εκτεταμένα blackouts…
— Το αφήγημα της «πολυ-πολιτισμικότητας» μετατρέπεται σε αναπηρία κοινωνικής συνοχής.
— Το αφήγημα του «διεθνούς δικαίου» (που εφαρμόζεται εντελώς “επιλεκτικά”) οδηγεί σε γεωπολιτική αστάθεια – και τελικά σε πoλέμους.
Το παγκόσμιο σύστημα, έτσι όπως συγκροτήθηκε με τη Γιάλτα του 1945 —και αναθεωρήθηκε μερικώς μετά το 1991— βρίσκεται σε διαδικασία αποσύνθεσης.
* Αυτό που προετοιμάζεται τώρα είναι μια νέα «Γιάλτα»: ένας συμβιβασμός μεταξύ μεγάλων δυνάμεων, με σκοπό να επανα-χαραχθεί ο παγκόσμιος χάρτης.
Το ΝΑΤΟ αλλάζει προσανατολισμό – στην πραγματικότητα εκκολάπτεται ένα “νέο ΝΑΤΟ”!
— Το ΝΑΤΟ του Ψυχρού Πολέμου είχε αποστολή να αποτρέψει τη Σοβιετική απειλή στη δυτική Ευρώπη:
Να κρατήσει τη Ρωσία “απ’ έξω”, την Αμερική “μέσα” και τη Γερμανία “κάτω”!
— Το μεταψυχροπολεμικό ΝΑΤΟ επεκτάθηκε ανατολικά χωρίς σαφή “αντίπαλο” πλέον. Καταφεύγοντας σε … “ανθρωπιστικές” επεμβάσεις χωρίς καθαρό στρατηγικό στόχο.
— Τώρα, ένα νέο ΝΑΤΟ αναδύεται. Όχι απέναντι στη Ρωσία…
Όπως ήδη είπε ο Τραμπ στους Ευρωπαίους: “Δεν κινδυνεύετε από τη Ρωσία…”
Αυτό μοιάζει “αδιανόητο” με βάση όσα ζήσαμε τα τελευταία εβδομήντα χρόνια. Αλλά αν οι ΗΠΑ πάψουν να είναι διεθνής “χωροφύλακας”, ο μόνος τρόπος να οργανωθεί ο κόσμος είναι με μια νέα διεθνή γεωπολιτική συνεννόηση. ΗΠΑ – Ρωσίας. Που και οι δύο έχουν λόγους να τη θέλουν…
Αλλαγή διεθνούς υποδείγματος σημαίνει μεταξύ άλλων και αυτό:
Τα μέχρι χθες “αδιανόητα” γίνονται πλέον… “αυτονόητα”!
* Άρα, ο νέος προσανατολισμός του ΝΑΤΟ θα μετακινηθεί – αναγκαστικά – στα νοτιοανατολικά:
— Στην αντιμετώπιση του ισλαμικού φονταμενταλισμού.
— Στη διασφάλιση ελέγχου της Ανατολικής Μεσογείου.
— Στην ενεργειακή αυτονόμηση της Ευρώπης, κυρίως από τα κοιτάσματα σε ΑΟΖ ελληνικής και κυπριακής δικαιοδοσίας. Και από Αίγυπτο και Ισραήλ βεβαίως…
— Στην εξασφάλιση “διαδρόμου” προς την Ινδία (μέσω Κόλπου, Σαουδικής Αραβίας, Ιορδανίας, Ισραήλ, Ελλάδας).
— Και ευρύτερα, στην ανάσχεση του Ευρασιατισμού – δηλαδή του στρατηγικού άξονα Κίνας–Ιράν–Τουρκίας.
— Επιδιώκοντας να αποκόψει από τον Ευρωασιατισμό, τη Ρωσία από τη μία και τους Άραβες από την άλλη…
Το αν θα το επιτύχει ή όχι, είναι κάτι που θα φανεί στο μέλλον.
Πάντως το νέο ΝΑΤΟ προσανατολίζεται προς τα νότιοανατολικά.
Και η “νέα Γιάλτα” αφορά τη μεγάλη γεωπολιτική συνεννόηση ΗΠΑ-Ρωσίας στην Ανατολική Μεσόγειο και στην Μέση Ανατολή…
* Στα περισσότερα από τα μέτωπα αυτά, ΗΠΑ και Ρωσία συγκλίνουν.
Ενώ η Τουρκία είναι απέναντι!
— Η Τουρκία είναι προστάτιδα δύναμη του Ισλαμικού φονταμενταλισμού.
— Η Τουρκία θέλει να ελέγξει η ίδια την Ανατολική Μεσόγειο και να υφαρπάξει τα θαλάσσια αποθέματα της περιοχής.
— Η Τουρκία είναι σύμμαχος του Πακιστάν και μακρύ χέρι του Ευρωασιατισμού…
Η Τουρκία δεν είναι «εταίρος». Είναι γεωπολιτικός αντίπαλος. Και όσοι συνεχίζουν να επενδύουν σ’ αυτήν μηρυκάζουν τις ψευδαισθήσεις τους.
* Υπάρχουν, βέβαια, ακόμα θύλακες αντίστασης του “παλιού”!
Το «βαθύ κράτος» της παγκοσμιοποίησης δεν έχει εξαφανιστεί. Επιβιώνει σε πολλές χώρες της Δύσης, ακόμα και μέσα στις ίδιες τις ΗΠΑ. Είναι όλες οι στρατιωτικές δομές, τα think tanks, οι υπηρεσίες πληροφοριών, τα βιομηχανικά συμπλέγματα που υπηρέτησαν την “παγκοσμιοποίηση” – τώρα νοιώθουν να παραμερίζονται και αντιστέκονται πεισματικά…
Προσπαθούν λοιπόν, να εμποδίσουν κάθε προσπάθεια επαναπροσδιορισμού της γεωπολιτικής – όπως το άνοιγμα Τραμπ προς τη Ρωσία.
Το ίδιο «βαθύ κράτος» έβλεπε με ενθουσιασμό την «Αραβική Άνοιξη» πριν δεκαπέντε χρόνια – τη χαρακτήριζε «άνθιση της Δημοκρατίας στον Αραβικό κόσμο». Κι αποδείχθηκε όργιο φανατισμού, χάους και αιματοχυσίας.
Το ίδιο επιμένει και σήμερα να βλέπει με «κατανόηση» τα ισλαμιστικά κινήματα στη Μέση Ανατολή,
με «συμπάθεια» τον αναθεωρητισμό της Τουρκίας,
με εμμονές στην «πράσινη μετάβαση» –που εκτόξευσε τις τιμές ενέργειας και προκάλεσε γενικευμένα blackouts σε πολλές χώρες–
με ιδεολογικό φανατισμό την αποδοχή της λαθρομετανάστευσης, την πολυπολιτισμικότητα, τη woke ατζέντα και τη συνέχιση της παγκοσμιοποίησης που ήδη έχει καταρρεύσει.
Είναι το ίδιο «βαθύ κράτος» που εξακολουθεί να δίνει μάχες οπισθοφυλακών.
Κι είναι οι αποξενωμένες ελίτ της Δύσης που εξακολουθούν να στοιχίζονται πίσω του. Αλλά η πραγματικότητα έχει αρχίσει να τις προσπερνά…
Απαραίτητο λοιπόν, να ξεχωρίζουμε κάθε φορά τι απ’ όσα συμβαίνουν γύρω μας οδηγούν στην “νέο κόσμο” που έρχεται – και τι αποτελούν αντίσταση του παλαιού κόσμου που δεν λέει να πεθάνει…
Και είναι εξαιρετικά κρίσιμο να αποφασίσουμε ως χώρα,
αν ταυτιζόμαστε με την νέα γεωπολιτική που οικοδομείται ή με το βαθύ κράτος που αντιστέκεται και προσπαθεί να τη ματαιώσει.
* Η Ευρώπη αλλάζει, γρηγορότερα απ’ όσο δείχνουν τα ΜΜΕ
— Στην Πολωνία, ο Καρόλ Ναβρότσκι, υποψήφιος της εθνοκεντρικής παράταξης εξελέγη Πρόεδρος με 50,9%, ανατρέποντας όλες τις προβλέψεις. Προκαλώντας οδυνηρό σοκ στις Βρυξέλλες…
— Αντίστοιχη τάση και στη Γαλλία, με το Κόμμα της κας Λεπέν να προηγείται σταθερά σε όλες τις δημοσκοπήσεις (παρ’ ό,τι η ίδια έχει τεθεί… εκτός νόμου) και να ετοιμάζεται για νίκη στις – αναπόφευκτες πλέον – εκλογές των επομένων μηνών.
— Αλλά και στη Γερμανία, το AfD, παρά τις επιθέσεις που δέχεται, έχει περάσει μπροστά στις δημοσκοπήσεις. Ακόμα και στην Ισπανία, το Vox ανεβαίνει. Στην Πορτογαλία το ίδιο. Στην Ιταλία ήδη κυβερνά η Μελόνι.
— Και στη Βρετανία, η κυβέρνηση του Εργατικού Κιρ Στάρμερ κλυδωνίζεται, πριν συμπληρώσει καν ένα χρόνο στην εξουσία. Οι φήμες για πρόωρες εκλογές άρχισαν ήδη. Κανείς δεν ξέρει με βεβαιότητα ποιος θα κυβερνά το Λονδίνο σε λίγους μήνες.
Ο πολιτικός χάρτης της Ευρώπης αλλάζει.
Σε κατεύθυνση αντίθετη από αυτήν που επιμένουν να βλέπουν οι κυρίαρχες ελίτ.
Και πάντως το βαθύ κράτος της “παγκοσμιοποίησης” εδράζεται σήμερα στις Βρυξέλλες, ενώ η σημερινή Αμερική του Τράμπ στηρίζει ανεπιφύλακτα όσους αμφισβητούν την πολιτική των Βρυξελλών – από τη Ρουμανία ως την Πολωνία κι από την Ουγγαρία ως την ίδια τη Γερμανία…
* Στη “μεγάλη εικόνα” αυτό που κυοφορείται διεθνώς – ή τουλάχιστον αυτό που επιδιώκει η κυβέρνηση Τράμπ – η μεγάλη γεωπολιτική συνεννόηση ΗΠΑ–Ρωσία–Ινδίας.
Με στρατηγική συμπληρωματικότητα και κοινή στόχευση:
• την ανάσχεση της Κίνας – το επιθυμούν οι ΗΠΑ και η Ινδία κυρίως,
• τη συγκράτηση του Ιράν – την επιθυμούν οι Άραβες και το Ισραήλ κυρίως
• τον έλεγχο των θαλάσσιων και ενεργειακών διαδρόμων, την επιθυμούν όλοι και οι ΗΠΑ και η Ρωσία και η Ινδία και οι Άραβες και η Κίνα ακόμα…
• και την επαναφορά της σταθερότητας στη Μέση Ανατολή, χωρίς ισλαμιστικά κινήματα. Το επιθυμούν όλοι – πλην Τουρκίας, βεβαίως…
Το Ισραήλ αποτελεί κρίσιμο κόμβο σε αυτό το σχήμα.
Και η Ελλάδα, ΑΝ ξυπνήσει έγκαιρα από τον λήθαργό της, μπορεί να αποδειχθεί στρατηγικά απαραίτητη.
Γιατί η Ελλάδα βρίσκεται αγκυρωμένη εκεί – στο σημείο ακριβώς που μετακινείται το “κέντρο βάρους” των διεθνών ισορροπιών.
* Η Ελλάδα, λοιπόν, έχει γεωγραφική θέση–κλειδί:
— Βρίσκεται πάνω στον διάδρομο Ινδία–Μέση Ανατολή–Βαλκάνια–Ευρώπη.
— Ελέγχει την Ανατολική Μεσόγειο και τα ενεργειακά αποθέματα στο βυθό της.
— Είναι (ή θα μπορούσε να είναι) απαραίτητο στήριγμα για όλα τα καθεστώτα της Μέσης Ανατολής που πολεμούν τον ισλαμικό φονταμενταλισμό.
* Αλλά αυτή τη στιγμή, η Ελλάδα είναι ουραγός των εξελίξεων.
Πράγμα που συνιστά “υπαρξιακή” κρίση για μας:
Θα συνεχίσουμε να ζούμε με τα φαντάσματα του χθες;
Να παπαγαλίζουμε τις κοινοτοπίες της αποτυχημένης “παγκοσμιοποίησης”,
να μιλάμε για «διεθνές δίκαιο» εν κενώ,
για «πολυπολιτισμικότητα» χωρίς εθνική ταυτότητα,
για «ανεκτικότητα» χωρίς ασφάλεια;
Ή θα αρχίσουμε να “ευθυγραμμίζουμε” (alignment) τα εθνικά μας συμφέροντα με τις μεγάλες δυνάμεις που διαμορφώνουν τον κόσμο του αύριο;
Η νέα Γιάλτα ΔΕΝ θα περιλαμβάνει χώρες που ζητούν «προστάτες». Θα περιλαμβάνει χώρες που διεκδικούν ρόλο και χτίζουν πραγματικές συμμαχίες.
Όχι όσες επικαλούνται “αρχές”, που δεν μπορούν να υπερασπιστούν,
αλλά όσες εκπροσωπούν συμφέροντα που ευθυγραμμίζονται με τα συμφέροντα άλλων – ισχυρών.
Όχι όσες επαιτούν προστασία, αλλά όσες διεκδικούν διεθνή ρόλο!
Όχι όσες κρύβονται πίσω από ευφημισμούς, αλλά όσες ξέρουν τι θέλουν και με ποιους θα το πετύχουν.
Όλο αυτό που περιγράψαμε πιο πάνω είναι κάτι καινούργιο – και παμπάλαιο ταυτόχρονα.
Κι έχει “όνομα”: Λέγεται γεωπολιτικός Ρεαλισμός σε ένα Πολυ-πολικό κόσμο!
— Ρεαλισμός – σε αντιδιαστολή με τον “Ιδεαλισμό”
Δηλαδή θα συγκροτείται πάνω σε ισορροπίες εθνικών συμφερόντων – κι όχι σε ιδεοληψίες παγκόσμιων “αφηγημάτων”…
— Και σε ένα κόσμο που είναι πια “Πολυ-πολικός” και “Εθνοκεντρικός” – σε αντιδιαστολή με την “παγκοσμιοποίηση” που μας τελειώνει…
— Η Γιάλτα του 1945 θεμελίωσε τον μεταπολεμικό ΔΙΠΟΛΙΣΜΟ.
— Μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης (1991) εμπεδώθηκε ο ΜΟΝΟ-πολικός κόσμος που οδήγησε σε “παγκοσμιοποίηση” υπό την ηγεμονία των ΗΠΑ.
— Η “νέα Γιάλτα” που κυοφορείται θα θεμελιώσει ένα ΠΟΛΥ-κεντρικο και ΕΘΝΟ-κεντρικό κόσμο.
Σε αυτή την καινούργια παγκόσμια αρχιτεκτονική –που αναδύεται μπροστά στα μάτια μας– δεν θα επιβιώσουν οι “πιστοί υπάλληλοι”, ούτε οι “καλοί μαθητές”, του παλιού κόσμου.
Θα αναδειχθούν οι ρεαλιστές του καινούργιου.
Ο νέος κόσμος δεν θα έχει θέση για φοβικούς και υποτελείς.
Θα βασίζεται σε ισορροπίες ισχύος και σε σεβασμό ταυτοτήτων.
Όχι στην απόπειρα ισοπέδωσης των πάντων.
Η Νέα Γιάλτα έρχεται.
Και η Ελλάδα ή θα είναι μέσα — ή δεν θα υπάρχει καν στο τραπέζι.
Ένας κόσμος τελείωσε.
Ένας άλλος γεννιέται – αχαρτογράφητος, αλλόκοτος, επικίνδυνος.
Πράγματι, ό,τι κάποτε ήταν αδιανόητο, αύριο θα είναι αυτονόητο.
Δεν αλλάζουν οι συμμαχίες. Αλλάζει το παράδειγμα.
Και μέσα σ’ αυτό το paradigm shift, η Ελλάδα είτε θα είναι πρωταγωνιστής, είτε θα είναι θύμα
Και πάντως δεν έχει το περιθώριο να παραμείνει απλός παρατηρητής.
