Η καρδιά των αγροτικών ζητημάτων και εξελίξεων χτυπά δυνατά στην Καλαμάτα. Κορυφαίοι προσκεκλημένοι από την Ελλάδα και το εξωτερικό, παράγοντες που βρίσκονται σε καίριες θέσεις και επηρεάζουν τις εξελίξεις και τις αποφάσεις που λαμβάνονται βρίσκονται στη μεσσηνιακή πρωτεύουσα, συμμετέχοντας στις εργασίες του 10ου Πανελληνίου Συνεδρίου για την Ανάπτυξη της Ελληνικής Γεωργίας από την GAIA Επιχειρείν. Μέσα σε αυτά σημείο αναφοράς η καταλυτική παρέμβαση του Αντώνη Σαμαρά.
Ο πρώην Πρωθυπουργός από το βήμα του συνεδρίου μίλησε για τους κινδύνους και τα όσα διαμορφώνονται από την πολιτική ακολουθία στην Ευρώπη και εξέφρασε το πλαίσιο της στρατηγικής που επιβάλλεται να χαραχθεί και σε εθνικό επίπεδο. Χαρακτηριστική η αναφορά του πως «Η Ευρώπη θα πρέπει να κάνει ξανά το καθήκον της ρόλο και το ρόλο της καθήκον»
Με μια ιστορικού χαρακτήρα ομιλία ο Αντώνης Σαμαράς από την Καλαμάτα, έθεσε όλα επί τάπητος όλα τα ζητήματα που σχετίζονται με τον αγροτικό τομέα. Πολύ δε περισσότερο τις προκλήσεις και τα ανοικτά θέματα που αυτή τη στιγμή προβληματίζουν και απασχολούν έντονα την Ευρώπη.
Ο πρώην Πρωθυπουργός μίλησε για το παρόν και το μέλλον της ελληνικής Γεωργίας με στοιχεία και αριθμούς και χτύπησε «καμπανάκι» για τους τρεις στόχους που η Ευρώπη πρέπει να στραφεί άμεσα. Σήμερα, όπως είπε «Το θέμα της αγροτικής πολιτικής είναι κομβικό για τον άνθρωπο, για την επιβίωσή του, θα έλεγα και για τον πολιτισμό του…» και καθώς οι προκλήσεις ολοένα και μεγαλώνουν «Απαιτούνται ριζοσπαστικές λύσεις και αλλαγές πολιτικών.»
Ο πρώην Πρωθυπουργός και νυν βουλευτής Μεσσηνίας της ΝΔ, ως επίτιμος ομιλητής στο συνέδριο, ορμώμενος από τα όσα σημείωσε ο προλαλήσας Χρήστος Αυγουλάς, πρόεδρος GAIA Επιχειρείν, ανέτρεξε σε γεγονότα του παρελθόντος μιλώντας για ένα περιστατικό που έλαβε χώρα την δεκαετία του ΄70. «Άκουγα τον κ. Αυγουλά και αναπόδραστα θυμήθηκα ότι το 1977 με είχε τιμήσει τότε ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, αρχηγός του κόμματος και Πρωθυπουργός, να μετάσχω στην Μικτή Κοινοβουλευτική Επιτροπή Ελλάδας – ΕΟΚ, πριν μπούμε στην Ε.Ε. Πρόεδρός της ήταν ο τότε υπουργός οικονομικός Γιάγκος Πεσμαζόγλου. Δίπλα του και δίπλα μας ήταν πάντα ο καθηγητής. Από τότε ήταν εκείνος που ακτινοβολούσε την αναγκαία ενέργεια και τις γνώσεις προκειμένου να είμαστε πάντοτε πρώτοι στις επιδιώξεις για τα θέματα που ζητούσε η χώρα μας.
Ο Πεσμαζόγλου, τότε, ο συγχωρεμένος, μας είπε πριν πάμε στις Βρυξέλες για την πρώτη μεγάλη σύσκεψη, για τα αγροτικά, «να θυμάστε δυο πράγματα, στον καθένα από εσάς έχω δώσει να εκπροσωπεί ένα προϊόν – ένας συνάδελφος από την Ημαθία για παράδειγμα είχε τα ροδάκινα, εγώ το λάδι – και θα κάνετε καλή ομιλία για το προϊόν σας, θα δείξετε τη δυναμική που έχει και μη ξεχάσετε ποτέ θα μιλάτε Ελληνικά.
Γιατί τότε υπήρχε θέμα στην ΕΕ για το κατά πόσον θα “δεχόντουσαν την Ελληνική ως μια από τις επίσημες γλώσσες…»
Διαβάστε παρακάτω ολόκληρη την καταλυτική και κομβική ομιλία του Αντώνη Σαμαρά από την Καλαμάτα, όπου βρέθηκε ως Επίτιμος Ομιλητής στο 10ο Πανελλήνιο Συνέδριο για την Ανάπτυξη της Ελληνικής Γεωργίας της GAIA Επιχειρείν:
«Ποια ΚΑΠ θέλουμε σε Ελλάδα και Ευρωπαϊκή Ένωση; Τα μεγάλα αγροτικά ζητήματα του παρόντος και του μέλλοντος» Κυρίες και κύριοι, To ζήτημα της αγροτικής πολιτικής είναι κομβικό για τον άνθρωπο, την επιβίωσή του, ακόμη και τον πολιτισμό του. Δεν είναι άγνωστη η θεωρία ότι στην πραγματικότητα ο άνθρωπος ακολουθεί την πορεία του σιταριού. Δεν είναι άγνωστο πως η επικρατούσα άποψη για την γέννεση του πολιτισμού είναι πως στη γεωργία εδράζεται. Και είναι απολύτως γνωστό ότι η ιδιότητα του πολίτη, του ευγενούς, του αρίστου, του πολεμιστή, δημιουργήθηκε και ταυτίστηκε στην πατρίδα μας, από τα αρχαία χρόνια, με την ιδιοκτησία και την κατοχή της γης. Η γη και η καλλιέργειά της, η αγροτική παραγωγή, αποτέλεσε ζήτημα που απασχόλησε το ελληνικό έθνος και στα χρόνια της Επανάστασης του 1821- θυμηθείτε τις “εθνικές γαίες” και τη διανομή τους, ειδικά εδώ στην Πελοπόννησο. Η σταφιδική κρίση, στα τέλη του 19ου αι. και στις αρχές του 20ου, απείλησε ακόμη και την πολιτική σταθερότητα. Τα τσιφλίκια και οι κολίγοι, αποτέλεσαν μείζον κοινωνικό-πολιτικό θέμα. Τι θέλω να πω με όλα αυτά που ανέφερα εν συντομία; Ότι η αγροτική παραγωγή δεν είναι ένα ακόμη κομμάτι της ευρύτερης οικονομικής παραγωγής μιας χώρας. Είναι κάτι πολύ μεγαλύτερο! Είναι τρόπος ζωής! Υπ’ αυτή την έννοια το αγροτικό ζήτημα δεν μπορεί να αντιμετωπισθεί απλά με αριθμούς και αφ’ υψηλού. Απαιτείται όραμα και στόχευση, μια καινούργια σύλληψη για το παρόν και το μέλλον, μια απόφαση σε ένα κρίσιμο ερώτημα: τι Ελλάδα θέλουμε; Ασφαλώς η συμμετοχή μας στην ΕΕ, κι ως εκ τούτου στην ΚΑΠ, εμπεριέχει και την έννοια των επιμέρους δεσμεύσεων, διαπραγματεύσεων, διεκδικήσεων και μαχών που πρέπει να δοθούν σε ένα περιβάλλον το οποίο καθορίζεται κι από άλλες προτεραιότητες. Τι εννοώ;
Ότι, για παράδειγμα, βλέπουμε την ηγεσία της ΕΕ να δαπανά δισεκατομμύρια ευρώ για την παροχή οικονομικής βοήθειας στην Ουκρανία, αλλά να μην διαθέτει πόρους για τους αγρότες. Ακόμη, ότι βλέπουμε περίεργες θεωρίες που οδηγούν σε μεγάλες αλλαγές στις διατροφικές μας συνήθειες. “Πράσινες συμφωνίες” κι υπερβολές, που περιορίζουν την κτηνοτροφία κι οδηγούν την αγροτική παραγωγή σε πλήρη εξάρτηση από συγκεκριμένους μόνο σπόρους. Κι ακόμα, στόχοι και χρονοδιαγράμματα πέραν πάσης λογικής, με προδιαγεγραμμένη την αποτυχία τους. Κόστος ενέργειας που υπερβαίνει κάθε προηγούμενο, δυσχέρεια στις μεταφορές, εκτίναξη των τιμών πρώτων υλών. Οι μηχανές των τρακτέρ ακόμη ηχούν ακόμη στις Βρυξέλλες… Κυρίες και κύριοι, Αυτά δεν τα λέω πρώτη φορά. Αντιθέτως! Τα επισημαίνω εδώ και 2,5 χρόνια συνεχώς. Πριν από ένα χρόνο, παραμονές των εκλογών, στεκόμουν λίγα μέτρα μακριά από εδώ… Κοιτούσα -όπως πάντα- τους πολίτες στα μάτια. Και μιλούσα με τη γλώσσα της αλήθειας.
Έλεγα τότε για το διατροφικό ζήτημα, θέτοντάς το ως μια από τις κορυφαίες προκλήσεις, όχι που… “θα”, αλλά που ήδη αντιμετωπίζουμε. Σήμερα νέες δυσχέρειες διαφαίνονται στον ορίζοντα. Αγορές φαίνονται να απομακρύνονται λόγω νέων πολεμικών συγκρούσεων, ενώ η μεταφορά προϊόντων προς Ανατολή δυσχεραίνει από τις εξελίξεις στη Μ. Ανατολή και στην Υεμένη. Όπως δυσοίωνες είναι οι εκτιμήσεις για την πορεία των τιμών του πετρελαίου. Κι όλα αυτά ενώ ο συνεχιζόμενος πόλεμος στην Ουκρανία εντείνει τα προβλήματα των εξαγωγών αλλά και των εισαγωγών. Απαιτούνται ριζοσπαστικές λύσεις κι αλλαγή πολιτικής! Προσέξτε : την ώρα που η ΕΕ απαιτεί από τους αγρότες της να παράγουν είτε με υπερβολικό κόστος, είτε με ποσοτικούς περιορισμούς κι αυστηρότατες ποιοτικές προδιαγραφές, την ίδια ώρα συμβαίνει το εξής : Οι εισαγωγές χρόνο με το χρόνο στην Ε.Ε. αυξάνονται! Συγκεκριμένα, οι εισαγωγές αγροδιατροφικών προϊόντων της ΕΕ ανήλθαν σε 13,1 δισ. ευρώ τον Νοέμβριο του 2023. Όσον αφορά τα εισαγόμενα προϊόντα, οι μεγαλύτερες αυξήσεις στη συνολική αξία των εισαγωγών αφορούσαν καπνικά προϊόντα, ζάχαρη, λαχανικά, ελιές και ελαιόλαδο. Και προσέξτε κι αυτό: Οι εισαγωγές από την Τουρκία και την Αίγυπτο είχαν τη μεγαλύτερη αύξηση σε δημητριακά, φρούτα, ξηρούς καρπούς, λαχανικά, ελιές και ελαιόλαδο. Οι δε ποιοτικές προδιαγραφές σε Τουρκία κι Αίγυπτο δεν σχετίζονται με αυτές της ΕΕ και της ΚΑΠ… Παραλογισμός; Ιδεοληπτικές εμμονές; Σύγχυση; Έλλειψη οράματος; Έλλειψη ηγεσίας; Όλα αυτά μαζί;
Πάντως, σίγουρα κάτι πάει λάθος… Αν η μεγάλη αποτυχία ηγεσίας θεωρείται το να σχεδιάσει λύσεις, σίγουρα η πιο σοβαρή αποτυχία ηγεσίας είναι το να προβλέπει. Στην Ευρώπη έχουν μπερδέψει τις κρίσεις με τις λύσεις και έχουν καταφανέστατα αποτύχει στις προβλέψεις.
Μια Ευρώπη, όμως, «μπερδεμένη», χωρίς στόχευση στον ορίζοντα, που υπηρετεί ισορροπίες κατευνασμού, αντί να δίνει «τροφή» στην πραγματική της δύναμη που είναι η παραγωγή, «λαδώνει» με αυτού του είδους τις πολιτικές την αλυσίδα του «ευρωσκεπτισμού». Γιατί το λέω αυτό;…
Δείτε τα τελευταία στοιχεία του Ευρωβαρόμετρου. Το 57% των Ελλήνων θεωρεί ότι τα πράγματα στην ΕΕ κινούνται προς τη λάθος κατεύθυνση. Δεν είναι όμως μόνο αυτό. Δείτε τι άλλο μας λένε οι αριθμοί. Στις πρώτες προτεραιότητες εν όψει ευρωπαϊκών εκλογών μπαίνει για εμάς η αγροτική πολιτική με 35%, όταν που στις άλλες ευρωπαϊκές χώρες είναι στο 23%. Και συνεχίζουν οι πολίτες -κι όχι οι αριθμοί- να μας… φωνάζουν για τους τομείς που η Ε.Ε. πρέπει να εστιάσει για να ενισχύσει τη θέση της στον κόσμο. Εδώ οι Έλληνες για πρώτη φορά προτάσσουν την ασφάλεια των τροφίμων και η γεωργία με 36%. Όταν οι πολίτες μας δείχνουν το δρόμο, δεν μπορεί να λέμε πως τα προβλήματά τους και οι ανάγκες τους δεν είναι το δικό μας μονοπάτι. Η Ευρώπη δεν οφείλει μόνο να σχεδιάσει, πρέπει να εμπνεύσει ξανά. Πρέπει να στηρίξει. Πρέπει να κάνει ξανά το καθήκον της ρόλο, και τον ρόλο της, καθήκον. Και εμείς εδώ… Θα πρέπει να χαράξουμε τη δική μας αγροτική στρατηγική με το βλέμμα στο μέλλον. Δεν μπορούμε στο βωμό του εξισορροπισμού, τα ανταγωνιστικά μας πλεονεκτήματα να μην τα αναδεικνύουμε, να μην τα προστατεύουμε. Έχουμε τεράστια, μοναδική ποικιλότητα και ποιότητα. Δεν πρέπει απλά να επιβιώσουμε. Πρέπει να πρωταγωνιστήσουμε! Αλλιώς, θα συνεχίσει να μεγαλώνει το 76% της απαισιοδοξίας των ίδιων των Ελλήνων αγροτών που παρουσίασε χθες το συνέδριο σας. Όμως»! Υπάρχει σχέδιο;
Δείτε τι μας λένε τα στοιχεία της ΕΛ.ΣΤΑΤ. Στην Ελλάδα στο διάστημα 2000 -2020 η χρησιμοποιούμενη γεωργική έκταση μειώθηκε κατά 19%. Η μεταβολή στον αριθμό των εκμεταλλεύσεων έφθασε το -27%, στις εκμεταλλεύσεις με αρδευθείσες εκτάσεις το -28%. Οι αροτραίες καλλιέργειες μειώθηκαν κατά 35%, κατά 42% τα αμπέλια και τα σταφιδάμπελα, κατά 23% λιγότερες οι δενδρώδεις καλλιέργειες, κατά 6,5% λιγότερα τα θερμοκήπια. Κι αυτό γιατί; Διότι η αποκλειστική απασχόληση με τη γεωργία και την κτηνοτροφία παρουσίασε μείωση που άγγιξε το 30%. Οι ίδιοι αριθμοί μας… μιλούν και για την Πελοπόννησο. Από τις μεγαλύτερες μειώσεις στην έκταση κατά 24%. Και τι γίνεται αλλού; Για παράδειγμα, οι Ισπανικοί ελαιώνες αυξήθηκαν περίπου κατά 143.000 εκτάρια, οι βιολογικοί ελαιώνες κατά 175.000 εκτάρια αγγίζοντας τα 256.000 εκτάρια με 1.000 πιστοποιημένα ελαιοτριβεία όταν ήδη προετοιμάζουν φυτώρια, με 226.000 εκτάρια νέων ελαιώνων. Αυτά σε επίπεδο Ευρώπης, την ώρα που η Ελλάδα τα τελευταία 8 χρόνια συνεχίζουμε να αυξάνουμε τις εισαγωγές μας, ενώ κάναμε συμμέτοχο στο… πιάτο μας την Τουρκία, από την οποία το 2023 εισήχθησαν 51 χιλ. τόνοι φρούτα και λαχανικά…
Την ίδια ώρα κοιτάζει κανείς γύρω να βρει που είναι εκείνα τα προϊόντα που στήριξαν την ελληνική οικονομία. Που πήγε η δύναμή μας; Η μείωση της παραγωγής για την σταφίδα έφθασε το 70% τη χρονιά που πέρασε και ακόμη συζητάμε. Τα σύκα μας μειώνονται… Πότε θα μιλήσουμε για το σχέδιο που υπάρχει για αυτά τα προϊόντα; Σχέδιο άμεσο και μακροπρόθεσμο.
Ή θα ερχόμαστε κάθε χρόνο να μετράμε κινητοποιήσεις μέχρι να… σβήσουν οι καλλιέργειες μας.
Γιατί διαφορετικά, προσέξτε: Η αγροτική μας παραγωγή συρρικνώνεται. Το εισόδημα και το αυξημένο κόστος οδηγεί ή σε… υποκατάστατα προϊόντων ή σε ακόμη μεγαλύτερη μείωση της κατανάλωσης. Δεν μπορεί να συζητάμε ακόμη για τον ΕΛΓΑ. Η μεταρρύθμιση στον οργανισμό πρέπει να καλύψει τα προϊόντα μας και τους νέους κινδύνους. Κι επειδή λέω για νέους κινδύνους. Μη γελιέστε! Εάν δεν δημιουργήσουμε εκείνο το πλέγμα με τις απαραίτητες δομές και υποδομές υποστήριξης, για να έχει ο παραγωγός -για παράδειγμα- να ποτίσει, δεν μπορούμε μετά να του ζητάμε να βγάλει παραγωγή. Δείτε πόσες εκκρεμότητες με φράγματα είναι γύρω μας στην Πελοπόννησο… (δίκτυα Φιλιατρινού, Μιναγιώτικο κλπ.). Πλέον στην πολιτική μας πρέπει να μπουν λέξεις, όπως η βιωσιμότητα και η ανθεκτικότητα.
Θέλουμε, λοιπόν, ένα μοντέλο να στηρίξουμε τα εμβληματικά μας προϊόντα. Εάν δεν δώσουμε, λοιπόν, έμφαση στην εγχώρια παραγωγή, στη στήριξη, στην παρέμβαση, στη δημιουργία προστιθέμενης αξίας και στο μοντέλο που θέλουμε για το αύριο του αγροτικού τομέα, και, εάν αυτό δεν το υπηρετήσουμε μακριά από ιδεοληψίες, τότε δεν έχουμε πολλά να περιμένουμε από την επιδοματική πολιτική των Βρυξελλών. Μιλώντας λοιπόν για το ποια ΚΑΠ θέλω να δω την Ευρώπη να στραφεί και να εργαστεί πάνω σε τρεις κεντρικούς στόχους. • Στη οικοδόμηση ενός έξυπνου, ανταγωνιστικού, ανθεκτικού και διαφοροποιημένου γεωργικού τομέα που θα διασφαλίζει μακροπρόθεσμα την επισιτιστική ασφάλεια. Δίχως μαξιμαλιστικές “πράσινες” υπερβολές, τύπου Ολλανδίας. Όπου, σας θυμίζω, πήγαν να κρατικοποιήσουν υποχρεωτικά μέχρι και το 50% της αγροτικής γης! • Στην ενίσχυση της προστασίας του περιβάλλοντος, συμπεριλαμβανομένης της βιοποικιλότητας. • Και βέβαια, στην ενίσχυση του κοινωνικού και οικονομικού ιστού των αγροτικών περιοχών.
Τρείς κεντρικοί στόχοι, που συμπληρώνονται από έναν οριζόντιο στόχο: Την προώθηση και τη διάδοση της γνώσης, της καινοτομίας και της ψηφιοποίησης στη γεωργία και τις αγροτικές περιοχές και την ενθάρρυνση της υιοθέτησής τους. Ενώ μια σημαντική παράμετρος, που συνήθως αποφεύγουμε να τη συζητήσουμε, είναι ότι μέσα στις υποχρεώσεις της Ένωσης είναι να καταστήσει σαφές στον αστικό πληθυσμό ότι η όποια χρηματοδότηση της γεωργικής παραγωγής τελικά επιστρέφει στους ίδιους. Διότι με τον τρόπο αυτό εξασφαλίζεται η επισιτιστική ασφάλεια της Ένωσης και η παραγωγή ασφαλών τροφίμων. Προϋπόθεση ασφαλώς είναι η γενναία αύξηση του προϋπολογισμού της ΚΑΠ, δίχως τον παραμικρό δισταγμό. Θα έλεγα η ΚΑΠ απαιτεί “προτεραιοποίηση”. Δεν θέλουμε απλά ένα σχέδιο παρέμβασης και στήριξης. Θέλουμε ένα μοντέλο που να εμπνέει. Πυξίδα θέλουμε!
Από την άλλη, κι εμείς εδώ, είναι καιρός να αφήσουμε τις βολικές δικαιολογίες ότι για όλα μας φταίει η ΚΑΠ…
«Ξανάφτιαξε την Ελλάδα με μια ελιά, ένα αμπέλι κι ένα καράβι», έλεγε ο Ελύτης. Η ελιά είναι εδώ, το αμπέλι είναι εδώ, τα προϊόντα μας είναι εδώ. Και το καράβι εδώ είναι… Σε αυτή τη γη που είναι ευλογημένη, όπως και οι άνθρωποι της. Εκείνοι οι άνθρωποι που κάνουν τον ιδρώτα τους ελπίδα. Ας κρατήσουμε αυτή την ελπίδα και ας απαντήσουμε, με πράξεις, σε κάθε τους αγωνία, που πρέπει να είναι και αγωνία όλων μας.»
