«Κάντε από τώρα τις χριστουγεννιάτικες αγορές σας. Τότε ίσως δεν θα βρίσκετε τίποτα». Αυτό συστήνει ο διευθύνων σύμβουλος της Αμερικανικής Ένωσης Ενδυμάτων και Υποδημάτων, Στιβ Λαμάρ, διαπιστώνοντας τα μεγάλα προβλήματα που υπάρχουν στις παγκόσμιες εφοδιαστικές αλυσίδες – στη συγκεκριμένη περίπτωση δε, ανάμεσα στις χώρες της Ασίας και τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Το πιο πρόσφατο πρόβλημα που έχει προκύψει, σύμφωνα με ρεπορτάζ της Washington Post, έχει να κάνει με την «έκρηξη» της πανδημίας σε μια σειρά ασιατικές χώρες που αποτελούν αναντικατάστατους κρίκους για την ομαλή τροφοδοσία και λειτουργία της αμερικανικής αγοράς. Έκρηξη» που οδηγεί σε νέα περιοριστικά μέτρα, τόσο στις μονάδες παραγωγής όσο και στα λιμάνια.
Για του λόγου το αληθές, τουλάχιστον δύο από τους προμηθευτές της Nike στο Βιετνάμ «πάγωσαν» ουσιαστικά την παραγωγή μετά την εμφάνιση πολλών κρουσμάτων της Covid-19. Ανάλογα φαινόμενα παρατηρούνται επίσης τις τελευταίες εβδομάδες στο Μπαγκλαντές, την Καμπότζη και την Ινδονησία.
Το φαινόμενο του ντόμινο
Το νέο κύμα της πανδημίας στην Ασία, όμως, δεν αποτελεί το μοναδικό πρόβλημα. Για την ακρίβεια, έρχεται να προστεθεί στα ήδη υπάρχοντα που έχουν εκδηλωθεί από την εμφάνιση του νέου κορονοϊού, στις αρχές του 2020, που διατάραξε τις ήδη λεπτές και εύθραυστες ισορροπίες στο παγκόσμιο εμπόριο και τις εφοδιαστικές αλυσίδες.
Πρόκειται, όπως σημειώνουν οι ειδικοί, για ένα φαινόμενο ντόμινο, το πρώτο πιόνι του οποίου έπεσε όταν το Πεκίνο επέβαλε ένα αυστηρό καθεστώς lockdown το πρώτο τρίμηνο του 2020, στην προσπάθειά του να ελέγξει την επέκταση του ιού. Παρά δε το γεγονός ότι, επισήμως τουλάχιστον, τα κατάφερε σε αυτό το επίπεδο, η ζημιά που προκλήθηκε στην παγκόσμια οικονομία συνεχίζεται και δεν μπορεί ακόμη να αποτιμηθεί στο σύνολό της.
Η συνέχεια αποδεικνύει την έκταση του προβλήματος. Όταν, για παράδειγμα, η κινεζική παραγωγή άρχισε να αποκαθίσταται, κλήθηκε να καλύψει όχι μόνο τα κενά που είχαν ήδη δημιουργηθεί από τις υπάρχουσες παραγγελίες, αλλά και τη μεγάλη αύξηση της ζήτησης που προκάλεσε – σε ΗΠΑ, Ευρώπη και όλο τον ανεπτυγμένο κόσμο – η αλλαγή του εργασιακού μοντέλου και η μαζική χρήση της τηλεεργασίας.
Πολύ γρήγορα, όπως ήταν αναπόφευκτο, οι υπάρχουσες γραμμές και εγκαταστάσεις αποδείχθηκαν ανεπαρκείς για να διαχειριστούν τα χιλιάδες εμπορευματοκιβώτια που μεταφέρονταν από λιμάνι σε λιμάνι και από εκεί στην ενδοχώρα, οδικώς ή σιδηροδρομικώς. Πολύ περισσότερο καθώς η χρονική διαφορά με την οποία ο Sars-CoV-2 έπληξε τις διάφορες περιοχές του πλανήτη δεν επέτρεψε τον αναγκαίο συντονισμό για την αποκατάσταση της ισορροπίας στις εφοδιαστικές αλυσίδες.
Γεωπολιτικές αντιθέσεις, Σουέζ, κλιματική κρίση
Σε όλα τα παραπάνω, μάλιστα, ήρθαν να προστεθούν τρία επιπλέον στοιχεία, που έκαναν την κατάσταση κυριολεκτικά εκρηκτική: Το ένα είναι το κλείσιμο της Διώρυγας του Σουέζ για μία εβδομάδα, εξαιτίας της προσάραξης του φορτηγού πλοίου Ever Given – ενός από τα μεγαλύτερα που κυκλοφορούν στις θάλασσες του πλανήτη.
Το δεύτερο είναι οι γεωπολιτικές εξελίξεις και αντιπαραθέσεις, όπως ο εμπορικός πόλεμος μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας και το Brexit, που συνεπάγονται νέες καθυστερήσεις και υψηλότερα κόστη – δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, ότι αρκετές μεγάλες αμερικανικές επιχειρήσεις ζητούν από την κυβέρνηση Μπάιντεν να αναστείλει, έστω και προσωρινά, τον «πόλεμο» των δασμών με την Κίνα.
Όσο για το τρίτο, δεν είναι άλλο από την κλιματική κρίση και την υπερθέρμανση του πλανήτη, καθώς τα ολοένα πιο συχνά και καταστροφικά «ακραία» καιρικά φαινόμενα αναπόφευκτα θα πλήξουν και την παραγωγική διαδικασία και το εμπόριο.
Με βάση και όλα τα παραπάνω, σύντομα η απειλή άρχισε να αποκτά χαρακτηριστικά… Λερναίας Ύδρας. «Τη στιγμή που η επαναλειτουργία του λιμανιού της Γιαντιάν στη νότια Κίνα ήρθε να λύσει ένα πρόβλημα, το κλείσιμο των εργοστασίων στο Μπαγκλαντές δημιούργησαν ένα νέο πρόβλημα», διαπιστώνει η Washington Post.
Νερό στον μύλο του πληθωρισμού
Σε αυτό το φόντο, οι εκρηκτικοί ρυθμοί ανάπτυξης που προβλέπονται για τις οικονομίες πολλών χωρών φέτος και το 2022 – ΗΠΑ, Βρετανίας, αλλά και ΕΕ – έχουν και αρνητική πλευρά: Το σενάριο των τεράστιων ελλείψεων στην αγορά, από τους μικροεπεξεργαστές και τις πρώτες ύλες μέχρι τα ενδύματα και υποδήματα – που θα εκτροχιάσουν την παραγωγή και την κατανάλωση, με ό,τι αυτό συνεπάγεται.
Κι αυτό, με τη σειρά του, θα έχει άμεσες επιπτώσεις και σε άλλους τομείς, που έχουν άμεση σχέση με την οικονομία και την καθημερινή ζωή. Ένας τέτοιος είναι και ο πληθωρισμός, με τους ειδικούς να προειδοποιούν ότι οι ελλείψεις, οι καθυστερήσεις και οι μεγάλες αυξήσεις στα κόστη μεταφοράς και αποθήκευσης θα εντείνουν τις πιέσεις.
Αποκαλυπτικό της αύξησης του κόστους, που αργά ή γρήγορα θα αποτυπωθεί στις τελικές τιμές των προϊόντων, είναι το παράδειγμα της United Legwear & Apparel, που παράγει μπλούζες, υποδήματα, τσάντες και καπέλα για φίρμες όπως η Puma, η Champion και η Skechers. Κι αυτό διότι, όπως δήλωσε στην WP ο οικονομικός διευθυντής της, σήμερα το κόστος κάθε κοντέινερ από την Ασία έχει φτάσει στα 24.000 δολάρια, όταν πριν την πανδημία ήταν μόλις στα 2.000 – κάτι που σημαίνει πως έχει αυξηθεί κατά 1.200%!
Έτσι, ανάμεσα στα άλλα, δεν αποκλείεται τα «γεράκια», της Fed και της ΕΚΤ, να αποκτήσουν το όπλο που τους έλειπε ώστε να εξαναγκάσουν τις κεντρικές τράπεζες να εγκαταλείψουν πιο γρήγορα από ό,τι αναμένεται την πολιτική των χαμηλών ή μηδενικών επιτοκίων και της στήριξης με απεριόριστη ρευστότητα των οικονομιών.
Η νέα «κανονικότητα»
Όσοι δε πιστεύουν ότι το φαινόμενο αυτό είναι παροδικό και θα εξαφανιστεί με το τέλος της πανδημίας ή, έστω, λίγο μετά από αυτό, πρέπει μάλλον να το ξανασκεφτούν. Όχι απλώς επειδή το τέλος ίσως αργήσει ακόμη να έρθει, αλλά διότι οι αναταράξεις που έχουν προκληθεί στο παγκόσμιο εμπόριο και τις εφοδιαστικές αλυσίδες ενδέχεται να μην επιτρέψουν ποτέ την επιστροφή στα παλιά.
«Όποια και αν είναι η νέα κανονικότητα, θα έρθει πολύ αργότερα από ό,τι αναμένεται. Όλοι ελπίζουν ότι η νέα κανονικότητα να έρθει το επόμενο τρίμηνο. Αυτό δεν θα συμβεί», προειδοποίησε ο Μαρκ Μπλίτζερ, διευθύνων σύμβουλος της Whirlpool.
«Αυτού του είδους τα προβλήματα πρέπει ουσιαστικά να αντιμετωπιστούν ως η νέα κανονικότητα στις εφοδιαστικές αλυσίδες και στα λειτουργικά μοντέλα των επιχειρήσεων», είπε από την πλευρά του ο επικεφαλής του τμήματος διαχείρισης αποθεμάτων της Taulia, Έρικ Βάνμπεργκ.
