Μπορεί η Ευρώπη να ζήσει χωρίς το ρωσικό αέριο;

Διαχρονικά η Ρωσία αποτελεί τον μεγαλύτερο προμηθευτή φυσικού αερίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Κι αυτό παρά τις κατά καιρούς εντάσεις μεταξύ των δύο πλευρών, όπως συνέβη στη ρωσο-ουκρανική κρίση του 2013 – 2014 και όπως συμβαίνει σήμερα.

Τα τελευταία χρόνια, περίπου το 40% των αναγκών φυσικού αερίου καλύπτεται από τη Ρωσία. Ένα επιπλέον 20% προέρχεται από τη Νορβηγία, ένα ακόμη 18% έως 20% αφορά τις εισαγωγές υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) και ένα περίπου 10% παράγεται σε χώρες της Γηραιάς Ηπείρου.

Ενόσω η στρατιωτική σύρραξη στην Ουκρανία παραμένει στο επίκεντρο των ανησυχιών, η Ευρώπη καλείται να επεξεργαστεί διάφορα σενάρια, συμπεριλαμβανομένου και του χειρότερου δυνατού. Δηλαδή της πλήρους διακοπής των ροών ρωσικού αερίου.

Εάν συμβεί αυτό, μπορεί η Ευρώπη να αντικαταστήσει άμεσα και χωρίς κραδασμούς το ρωσικό αέριο με εισαγωγές από εναλλακτικές πηγές; Μία ερώτηση, η οποία φυσικά δεν μπορεί να απαντηθεί με ένα «ναι» ή ένα «όχι», καθώς θα πρέπει να εξεταστούν μια σειρά επιμέρους παραμέτρων, όπως για παράδειγμα το μέγεθος της ζήτησης, η εξέλιξη του καιρού, η συνεισφορά των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) στο ενεργειακό μίγμα κ.ο.κ.

Αποκλίσεις παρατηρούνται κι από χώρα σε χώρα, καθώς η εξάρτηση των κρατών – μελών διαφοροποιείται σημαντικά μεταξύ ανατολής και δύσης, βορρά και νότου. Για παράδειγμα, η ιβηρική χερσόνησος αποτελεί hub για εισαγωγές LNG, κάτι που σημαίνει ότι η εξάρτηση από το ρωσικό αέριο είναι μικρή. Αντίθετα, οι χώρες της ανατολικής και νοτιοανατολικής Ευρώπης έχουν μεγαλύτερες και πιο επείγουσες ανάγκες.

Στα 18 TWh ανά εβδομάδα οι ρωσικές εισαγωγές

Με βάση τις υπάρχουσες δομές, η Ευρώπη αυτή τη στιγμή μπορεί να φέρει (δυνητικά) περισσότερο φυσικό αέριο μόνο από τη Νορβηγία και τη Βόρεια Αμερική, αναπληρώνοντας περίπου 17 TWh ρωσικού αερίου ανά εβδομάδα.

Η τωρινές εισαγωγές αερίου από τη Ρωσία κυμαίνονται σε 18 TWh ανά εβδομάδα. Επομένως, με μια πρόχειρη ματιά, η Ευρώπη έχει τη δυνατότητα να αντικαταστήσει σχεδόν άμεσα το κενό της Μόσχας.

Όμως, το γεγονός ότι υπάρχει η υποδομή, δεν σημαίνει ότι υπάρχει και το διαθέσιμο φυσικό αέριο. Η Νορβηγία έχει ήδη ανακοινώσει ότι παραδίδει στην Ευρώπη περισσότερο αέριο απ’ ό,τι μπορεί, ενώ τα παγκόσμια αποθέματα LNG είναι αρκετά περιορισμένα.

Αυτό, επί της ουσίας, μας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι η Γηραιά Ήπειρος θα δυσκολευτεί αισθητά να βρει τις πρόσθετες ροές αερίου, οι οποίες είναι αναγκαίες για την κάλυψη της ζήτησης. Κι αυτό, βέβαια, χωρίς να συνυπολογίσουμε τον παράγοντα κόστος, το οποίο θα αυξηθεί δραματικά σε μια τέτοια περίπτωση.

Η διαθέσιμη λύση

Σύμφωνα με το Bruegel, η λύση που μπορεί να δοθεί για μια ενεργειακά βιώσιμη Ευρώπη είναι όχι η αντικατάσταση του ρωσικού αερίου από άλλο αέριο, αλλά η αντικατάσταση του ρωσικού αερίου από άλλη μορφή καυσίμων. Εν ολίγοις, η περικοπή της ζήτησης.

Για παράδειγμα, κατά τη διάρκεια του 2021, χρησιμοποιήθηκαν 900 TWh φυσικού αερίου για την παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος. Εάν υποθέσουμε ότι το 10% αρχίζει να παράγεται με πετρέλαιο (αντί αερίου), τότε η ζήτηση για αέριο θα μειωθεί κατά 90 TWh.

Άλλωστε, για κάθε TWh ηλεκτρικής ενέργειας που δεν παράγεται με αέριο, η Ευρώπη εξοικονομεί 2 TWh αερίου, ενώ διπλασιάζοντας την παραγωγή ηλιακής ενέργειας -από 15 σε 30 TWh ετησίως- μπορεί να γλιτώσει περισσότερα από 30 TWh αερίου.

Ειδική μνεία θα πρέπει να γίνει και στα πυρηνικά εργοστάσια της Γερμανίας, καθώς εφόσον καθυστερήσει το προγραμματισμένο «λουκέτο» τους, αυτό θα αποφέρει όφελος 120 TWh αερίου.

Αντίστοιχες λύσεις μπορούν να αναζητηθούν και για τη χρήση του αερίου σε βιομηχανίες και νοικοκυριά. Το μόνο που χρειάζεται είναι οργάνωση, συντονισμός και ορισμένα κεφάλαια.

Πηγή: moneyreview.gr