Σε δύο φάσεις θα εφαρμοστεί ο νέος εργασιακός νόμος του υπουργού Εργασίας, Κωστή Χατζηδάκη. Μια σειρά διατάξεων, όπως η ατομική διευθέτηση εργασίας, η αύξηση υπερωριών, το προσωπικό ελάχιστης εγγυημένης υπηρεσίας, έχουν αναδρομική ισχύ από την ημερομηνία δημοσίευσης του νόμου στο “Φύλλο της Εφημερίδας της Κυβερνήσεως”, δηλαδή από τη 19η Ιουνίου.
Άλλες, όμως, διατάξεις, όπως η εξίσωση αποζημιώσεων απόλυσης και η υποχρέωση εγγραφής των συνδικάτων στο Συνδικαλιστικό Μητρώο, θα ισχύσουν από την 1η Ιανουαρίου 2022.
Πιο αναλυτικά, με κριτήριο τον χρόνο εφαρμογής, οι σημαντικότερες διατάξεις του νέου εργασιακού, σύμφωνα με όσα προβλέπουν οι έως τώρα τρεις υπουργικές εγκύκλιοι και αποφάσεις, θα εφαρμοστούν ως εξής:
Τι ισχύει από τη 19η Ιουνίου 2021
– Ατομική διευθέτηση εργασίας
Στο πλαίσιο διευθέτησης του χρόνου εργασίας, παρέχεται η δυνατότητα υιοθέτησης συστήματος 4ήμερης πλήρους απασχόλησης διάρκειας 40 ωρών εβδομαδιαίως και 10 ωρών ημερησίως. Το συγκεκριμένο σύστημα διευθέτησης του χρόνου εργασίας μπορεί να εφαρμόζεται είτε σε μια χρονική περίοδο αναφοράς 6 μηνών εντός ενός ημερολογιακού έτους είτε σε μια χρονική περίοδο αναφοράς ενός ημερολογιακού έτους. Κατά την εφαρμογή του συστήματος αυτού δεν είναι επιτρεπτή η απασχόληση πέραν των 10 ωρών ημερησίως και των 40 ωρών εβδομαδιαίως που κατανέμεται σε 4ήμερη βάση.
Η διαδικασία αυτή είναι δυνατή μόνο στην περίπτωση κατά την οποία δεν υφίσταται συνδικαλιστική οργάνωση στην επιχείρηση ή δεν έχει επιτευχθεί συμφωνία μεταξύ της συνδικαλιστικής οργάνωσης και του εργοδότη.
– Παροχή πρόσθετης εργασίας από εργαζομένους μερικής απασχόλησης
Παρέχεται η δυνατότητα, σε περίπτωση που παραστεί ανάγκη για πρόσθετη εργασία πέραν της συμφωνημένης και μόνο εφόσον πρόκειται για παροχή πρόσθετη εργασίας, αυτή να μπορεί να λάβει χώρα κατά ωράριο που δεν είναι συνεχόμενο σε σχέση με το συμφωνημένο ωράριο της ίδιας ημέρας, υπό την προϋπόθεση ότι συμφωνεί ο εργαζόμενος και πάντα υπό την επιφύλαξη των διατάξεων περί ημερήσιας ανάπαυσης.
– Αμοιβή υπέρβασης χρονικών ορίων εργασίας
Δίδεται η δυνατότητα απασχόλησης μισθωτών απασχολούμενων υπερωριακά για έως 3 ώρες υπερωρίας ημερησίως και μέχρι τη συμπλήρωση 150 ωρών ετησίως, με αμοιβή ίση με το καταβαλλόμενο ωρομίσθιο προσαυξημένο κατά 60%.
Για το έτος 2021 οι ώρες υπερωριακής απασχόλησης που έχουν ήδη πραγματοποιηθεί, ανεξαρτήτως κλάδου οικονομικής δραστηριότητας, βάσει του νομικού καθεστώτος που ίσχυε μέχρι την ψήφιση του παρόντος νόμου, θα αφαιρεθούν από το νέο όριο των 150 ωρών ετησίως.
– Εξαιρέσεις από την υποχρεωτική ανάπαυση κατά την Κυριακή και τις ημέρες αργίας
Προστίθενται στις επιχειρήσεις που επιτρέπεται να απασχολούν προσωπικό κατά τις Κυριακές και τις επίσημες αργίες επιπλέον οικονομικές δραστηριότητες, οι οποίες αναφέρονται, μεταξύ άλλων, σε ταχυδρομικές υπηρεσίες, δραστηριότητες παραγωγής υγειονομικών ειδών ή νοσηλευτικών υλικών, κέντρα διανομής εμπορευμάτων προς καταστήματα λιανικής πωλήσεως, παραγωγή, αποθήκευση, μεταφορά και διανομή προς νοσηλευτικά ιδρύματα φαρμάκων και παραϊατρικού υλικού, εφοδιαστική αλυσίδα, κέντρα κοινών υπηρεσιών (“shared services centers”) ομίλων επιχειρήσεων, ιδίως στους τομείς της λογιστικής, του ανθρώπινου δυναμικού, της μισθοδοσίας, των Η/Υ (ΙΤ), της κανονιστικής συμμόρφωσης, των προμηθειών και άλλων, κέντρα δεδομένων (“data centers”), παροχή υπηρεσιών τηλεφωνικού κέντρου εξυπηρέτησης και τεχνικής υποστήριξης πελατών, φύλαξη (security), πρακτική εκπαίδευση υποψηφίων.
– Προσωπικό ελάχιστης εγγυημένης υπηρεσίας
Με τον νέο νόμο εισάγεται η έννοια του Προσωπικού Ελάχιστης Εγγυημένης Υπηρεσίας (προκειμένου να λειτουργεί το 33% των υπηρεσιών μίας επιχείρησης) που πρέπει να διατίθεται σε επιχειρήσεις δημόσιου χαρακτήρα ή κοινής ωφέλειας (πέραν του Προσωπικού Ασφαλείας).
Η Ελάχιστη Εγγυημένη Υπηρεσία εφαρμόζεται στην παροχή υγειονομικών υπηρεσιών από νοσηλευτικά εν γένει ιδρύματα, στη διύλιση και διανομή ύδατος, στην παραγωγή και διανομή ηλεκτρικού ρεύματος ή καύσιμου αερίου, στην παραγωγή ή διύλιση ακάθαρτου πετρελαίου, στη μεταφορά προσώπων και αγαθών από την ξηρά, τη θάλασσα και τον αέρα, στις τηλεπικοινωνίες και τα ταχυδρομεία, στην αποχέτευση και παραγωγή ακάθαρτων υδάτων και λυμάτων και αποκομιδή και εναπόθεση απορριμμάτων, στη φορτοεκφόρτωση και αποθήκευση εμπορευμάτων στα λιμάνια και στην Τράπεζα της Ελλάδος και την Πολιτική Αεροπορία.
– Προστασία του δικαιώματος στην εργασία
Σε περίπτωση παραβίασης του δικαιώματος προστασίας των εργαζομένων που δεν συμμετέχουν στην απεργία, η απεργία μπορεί να διακοπεί με απόφαση του Μονομελούς Πρωτοδικείου. Δεν επιτρέπεται η κήρυξη απεργίας κατά του ίδιου εργοδότη και την ίδια ημερομηνία από δευτεροβάθμια ή τριτοβάθμια συνδικαλιστική οργάνωση, εφόσον η απεργία που κήρυξε η πρωτοβάθμια οργάνωση έχει κριθεί παράνομη.
– Έγγραφη γνωστοποίηση απεργίας και στάσεων εργασίας
Ορίζεται ότι η υποχρέωση γνωστοποίησης απεργίας και στάσεων εργασίας (τουλάχιστον 24 ώρες πριν από την πραγματοποίησή τους − 4 ημέρες για τις επιχειρήσεις κοινής ωφέλειας) γίνεται πλέον μόνο εγγράφως και επιδίδεται στον εργοδότη με δικαστικό επιμελητή.
– Διεξαγωγή δημόσιου διαλόγου για απεργίες στο Δημόσιο
Η υποχρέωση διεξαγωγής δημόσιου διαλόγου ενώπιον του ΟΜΕΔ πριν από την πραγματοποίηση απεργίας, που ίσχυε ήδη σε φορείς, υπηρεσίες, οργανισμούς και επιχειρήσεις δημόσιου χαρακτήρα ή κοινής ωφέλειας, επεκτείνεται στο Δημόσιο, στους ΟΤΑ και στα ΝΠΔΔ.
– Νέες υποχρεωτικές αργίες
Συμπεριλαμβάνονται για λόγους σαφήνειας στις υποχρεωτικές αργίες η 1η Ιανουαρίου και η εορτή των Θεοφανείων (6η Ιανουαρίου).
– Αλλαγές στις άδειες
Δίνεται η δυνατότητα εξάντλησης της ετήσιας κανονικής άδειας έως και το πρώτο τρίμηνο του επόμενου ημερολογιακού έτους.
Θεσμοθετείται για πρώτη φορά άδεια άνευ αποδοχών στον ιδιωτικό τομέα ύστερα από αίτηση του εργαζομένου, διάρκειας έως ενός έτους, με δυνατότητα παράτασης ύστερα από συμφωνία.
– Λόγοι άκυρης απόλυσης
Διευρύνεται η λίστα των περιπτώσεων της άκυρης απόλυσης, η οποία οδηγεί σε επιστροφή του εργαζομένου στην εργασία του και καταβολή των μισθών υπερημερίας για την περίοδο από την απόλυση μέχρι την επαναπασχόληση. Συγκεκριμένα, άκυρες είναι οι απολύσεις που οφείλονται σε δυσμενή διάκριση σε βάρος του εργαζομένου, σε ενάσκηση νόμιμων δικαιωμάτων του ή όταν αντίκεινται σε ειδική διάταξη νόμου (π.χ. απολύσεις εγκύων, στρατευμένων, συνδικαλιστών κ.ά.). Επιπλέον, αντιστρέφεται το βάρος της απόδειξης στο δικαστήριο, δηλαδή εναπόκειται στον εργοδότη να αποδείξει ότι η απόλυση έγινε για κάποιον άλλο λόγο που επιτρέπεται. Προβλέπεται, τέλος, ότι έπειτα από αίτηση του εργαζομένου ή του εργοδότη το δικαστήριο μπορεί να επιδικάσει επιπλέον (τριπλάσια) αποζημίωση στον εργαζόμενο, αντί της επαναπρόσληψης.
Τι ισχύει από την 1η Ιανουαρίου 2022
– Κατάργηση διάκρισης μεταξύ υπαλλήλων και εργατοτεχνιτών
Καταργείται η υφιστάμενη διάκριση μεταξύ υπαλλήλων και εργατοτεχνιτών ως προς την καταγγελία της σύμβασης εξαρτημένης εργασίας και τις προθεσμίες προμήνυσης.
Η σχετική διάταξη προβλέπει ότι για τον υπολογισμό της αποζημίωσης, σε περίπτωση καταγγελίας της σύμβασης εργασίας εργατοτεχνίτη, ως μηνιαίος μισθός του εργατοτεχνίτη λογίζονται τα 22 ημερομίσθια, εκτός εάν ήδη αυτός αμείβεται με μηνιαίο μισθό.
– Υποχρέωση εγγραφής στα Μητρώα Συνδικαλιστικών Οργανώσεων
Για όσες συνδικαλιστικές οργανώσεις δεν εγγραφούν στο Γενικό Μητρώο Συνδικαλιστικών Οργανώσεων Εργαζομένων και στο Γενικό Μητρώο Οργανώσεων Εργοδοτών αναστέλλεται το δικαίωμα της συλλογικής διαπραγμάτευσης και της κατάρτισης συλλογικών συμβάσεων εργασίας.
Οι υπηρεσίες του υπ. Εργασίας μπορούν να έχουν πρόσβαση στο περιεχόμενο του Μητρώου προκειμένου να εκπληρώσουν υποχρεώσεις που απορρέουν από τη νομοθεσία, όπως, για παράδειγμα, κατά τη διαδικασία διαπίστωσης ότι συλλογική ρύθμιση εργασίας δεσμεύει ήδη εργοδότες που απασχολούν ποσοστό μεγαλύτερο του 50% των εργαζομένων του κλάδου ή του επαγγέλματος.
