γράφει ο Θανάσης Κ.
Πολύς θόρυβος γίνεται τελευταία για μια επιτυχημένη τηλεοπτική σειρά του καναλιού Mega που αναφέρεται στην ζωή του Αγίου Παϊσίου.
Ενός ανθρώπου που έζησε στον καιρό μας, πέθανε μόλις το 1994 και στο μεταξύ άγιασε, δηλαδή αναγνωρίστηκε επισήμως η “αγιοσύνη” του από την επίσημη Εκκλησία.
Ο θόρυβος οφείλεται ασφαλώς στη φήμη του Αγίου (είχαν προηγηθεί documenter) της ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας, αλλά και η τεράστια τηλεθέαση του σήριαλ εδώ…)
Αποκαλυπτικές ήταν και κάποιες συνεντεύξεις συντελεστών της παραγωγής όπως ο πρωταγωνιστής Νικήτας Τσακίρογλου, που εξέπληξαν τους πάντες για το σεβασμό που έδειξαν στην πνευματικότητα του προσώπου και στο σχήμα του.
Δεν είναι συνηθισμένο “κοσμικοί” ηθοποιοί να μιλάνε με τέτοια ταπεινότητα και κατάνυξη.
Για το πρόσωπο του Αγίου Παϊσίου, για το έργο και την “αγιοσύνη” του δεν θα αναφέρω το παραμικρό. Μπορείτε εύκολα να τα βρείτε. Και αξίζει τον κόπο να τα ψάξετε…
Αφορμή για να γράψω τις γραμμές αυτές (τέτοιες μέρες…) ήταν οι απαξιωτικοί σχολιασμοί που επιφύλαξαν στην τηλεοπτική παραγωγή κάποιοι “πνευματικοί” άνθρωποι της χώρας.
Οι οποίοι μίλησαν για… “αποβλάκωση”!
Και μάλιστα για “απενεχοποιημένη αποβλάκωση”…
Βγάζοντας, για μια ακόμα φορά, όλο το αντικληρικαλιστικό μένος τους!
Και αποκαλύπτοντας, την απίστευτη ρηχότητα και πνευματική ανωριμότητα ενός μέρους – τουλάχιστον – της υποτιθέμενης… “πνευματικής” μας ελίτ.
Τι τους ενόχλησε άραγε;
Η ίδια η καλλιτεχνική αξία της παραγωγής;
Είχαν ενστάσεις για τη κινηματογραφική αφήγηση ή την σκηνοθετική προσέγγιση ή για την τεχνική δομή της μυθοπλασίας;
Όχι! Τίποτε απ’ αυτά (τα οποία όλα είναι συζητήσιμα, ασφαλώς, και μπορούμε να τα κουβεντιάζουμε και να διαφωνούμε εσαεί. Αλλά δεν ήταν αυτός ο λόγος που έσπευσαν να απαξιώσουν το σήριαλ τόσο ισοπεδωτικά..)
Τους ενόχλησε η αναφορά σε ένα “άγιο”. Και μάλιστα σύγχρονο άγιο.
Αυτό πια τους είναι “ανυπόφορο”. Το θεωρούν “αποβλάκωση”, λέει…
Και είναι ανόητοι για τους εξής λόγους:
* Πρώτον, όλοι οι λαοί έχουν τους “αγίους” τους! Δεν τους “πιστεύουν” κατ’ ανάγκην. Όχι όλοι και όχι στον ίδιο βαθμό…
Αλλά τους σέβονται και εμπνέονται απ’ αυτούς…
Τέτοιες “άγιες προσωπικότητες” ορίζουν την ταυτότητα μιας εποχής – ή και ενός ολόκληρου λαού διαχρονικά, στο πέρασμα των αιώνων.
Όχι μόνο τους σέβονται όλοι, αλλά και η ζωή τους, καθώς και η προσφορά τους, έχουν εμπνεύσει καλλιτεχνικές “αφηγήσεις” – ποιητικές και λογοτεχνικές, τώρα πια και κινηματογραφικές και τηλεοπτικές.
Τίποτε διαφορετικό δεν συνέβη με τον καθ’ ημάς Άγιο Παϊσιο…
Που οι δικοί μας “διανοούμενοι”… βάρβαροι, δεν έμαθαν να σέβονται.
* Δεύτερον, παραδείγματα τέτοιων “αγίων προσώπων” που όρισαν ολόκληρους λαούς, και η ζωή τους εξακολουθεί να εμπνέει είναι ασφαλώς:
ο Άγιος Πατρίκιος για την Ιρλανδία,
η Ιωάννα της Λωρραίνης (ή Παρθένος της Ορλεάνης) για τους Γάλλους,
ο Άγιος Ανδρέας για τους Σκωτσέζους,
ο Άγιος Φραγκίσκος της Ασίζης για τους Ιταλούς (και όχι μόνο),
ο Αλέξανδρος Νιέφσκι για τους Ρώσους
Αυτός ο τελευταίος μάλιστα ήταν πολέμαρχος, πρίγκιπας και στρατιωτικός ηγέτης, ο οποίος νίκησε εισβολές των Σουηδών και των Τευτόνων κι ύστερα… άγιασε αμέσως μετά τον θάνατό του (παρά το γεγονός ότι δεν είχε καθόλου καλές σχέσεις με την Καθολική Εκκλησία…)
Ο Αλέξανδρος Νιέφσκι ενέπνευσε την περίφημη ομώνυμη ταινία του μεγάλου Σοβιετικού σκηνοθέτη Άιζενσταίν το 1938, επί κυριαρχίας Στάλιν, και θεωρείται από τα αριστουργήματα του διεθνούς κινηματογράφου.
Η Ιωάννα της Λωραίνης, ενέπνευσε κι αυτή πολλές κινηματογραφικές παραγωγές που οι περισσότερες θεωρούνται σπουδαίες – και η πρώτη, ήδη από το 1928 (“τα πάθη της Ζαν Ντάρκ”) θεωρείται κλασική.
Ενώ ο Φραγκίσκος της Ασίζης έχει κι αυτός εμπνεύσει κινηματογραφικές ταινίες με παγκοσμίου φήμης συντελεστές.
Καμία απ’ αυτές δεν θεωρείται…”αποβλάκωση”!
Για να μην αναφερθούμε σε δύο ταινίες-σταθμούς του παγκόσμιου Κινηματογράφου με καθαρά θρησκευτική θεματολογία:
τις “10 Εντολές” του Σεσίλ Ντε Μιλ του 1956
και τον “Ιησού της Ναζαρέτ” του Φράνκο Τζεφιρέλι του 1976.
Η πρώτη έχει κεντρικό πρόσωπο τον Μωϋσή και τα αλλεπάλληλη θαύματα που έκανε οδηγώντας την εξέγερση και ύστερα τη μεγάλη Έξοδο των Εβραίων από την Αίγυπτο (κατά τη Βιβλική αφήγηση)
και η δεύτερη, φυσικά, έχει ως επίκεντρο τον ίδιο τον Ιησού.
Η θαυματουργία είναι κεντρικό στοιχείο και στις δύο περιπτώσεις. Κανενός η “νοημοσύνη” δεν θίχθηκε απ’ αυτό. Και κανένας δεν τις θεώρησε… “αποβλάκωση”.
* Μήπως ενοχλεί η Πίστη που περιβάλλει τις (και υπονοείται σαφώς από τις) κινηματογραφικές παραγωγές;
Μα η θαυματουργία είναι στο επίκεντρο μιας θρησκευτικής αφήγησης. Και δεν είναι “αποβλάκωση” η θαυματουργία. Ο,τιδήποτε εμπεριέχει μυθικό στοιχείο, δεν είναι απαραίτητα “ορθολογικό”, αλλά δεν παύει να είναι πηγή λογοτεχνικής έμπνευσης…
Στην αρχαία Τραγωδία υπάρχουν παρεμβάσεις του “από μηχανής Θεού”! Αυτό δεν τις καθιστά “αποβλακωτικές”…
Ο Νίκος Καζαντζάκης όταν έγραψε ένα από τα αριστουργήματά του, τον “Φτωχούλη του Θεού”, αναφέρθηκε και στα “στίγματα” που χαράχθηκαν (κατά την παράδοση από άγγελο) στο σώμα του Αγίου Φραγκίσκου της Ασίζης, καθώς και την “θαυμαστή” επικοινωνία του με τα ζώα.
Αυτό δεν καθιστά “θρησκόληπτο” τον ίδιο τον Καζαντζάκη, ούτε το έργο του… “αποβλακωτικό”.
Το γεγονός ότι και η διαβόητη “Αθανασία του Αιγάλεω” χρησιμοποιούσε κι αυτή “στίγματα” στο σώμα της για να καλλιεργήσει την φήμη ότι ήταν… “αγία” δεν την εξομοιώνει με το Φραγκίσκο της Ασίζης!
Αγύρτες υπάρχουν παντού και θα υπάρχουν πάντα.
Αλλά κάθε θαυματουργία εξ ορισμού δεν είναι αγυρτεία.
Προσέξτε: Αν το καλοσκεφτεί κανείς θεμελιακός μύθος για το σύγχρονο Γαλλικό Έθνος είναι η εκπληκτική ιστορία μιας 15χρονης κοπελίτσας, της Ζαν Ντ’ Αρκ, που ισχυριζόταν ότι μιλούσε με τον… Αρχάγγελο Γαβριήλ, τον Αγία Μαργαρίτα και την Αγία Αικατερίνη! Εκεί στις αρχές του 15ου Αιώνα, στην κορύφωση του Εκατονταετούς Πολέμου…
Όπως είναι φυσικό, κανείς δεν πίστευε στην αρχή, την φουκαριάρα την Ιωάννα, ενώ οι Γάλλοι έχαναν τότε τις μάχες τη μία μετά την άλλη (έναντι των Εγγλέζων και των Βουργουνδών). Μέχρι που μέσα στην απελπισία τους δέχθηκαν τις “υποδείξεις” της και την έβαλαν επί κεφαλής του εκστρατευτικού σώματος.
Αφού εξέτασαν προηγουμένως την… παρθενιά της, ώστε να βεβαιωθούν ότι ήταν “ενάρετη” και – κυρίως – ότι δεν ήταν “μάγισσα”.
Και τότε έγινε το “θαύμα”! Με την Ιωάννα επί κεφαλής, οι Γάλλοι (υπό τον Κάρολο τον Ζ’) κατάφεραν να κερδίσουν ένα – ως τότε “χαμένο” – Πόλεμο.
Πόσο “ορθολογικό” είναι αυτό; Καθόλου! Μα καθόλου…
Κι όμως είναι βαθιά αποτυπωμένο στην Ιστορία και τη διαμόρφωση του σύγχρονου Γαλλικού έθνους, το οποίο – παρ’ όλα αυτά – όλους τους επόμενους αιώνες πρωτοστάτησε σε αγώνες για την Ελευθερία, την Κοινωνική Απελευθέρωση και σε αυτό που ονομάζουμε “Διαφωτισμό”…
Βρέθηκε κανείς να πει στους Γάλλους ότι η ιστορία και οι θρύλοι που περιστοιχίζουν την Ιωάννα της Λωρραίνης είναι… σκέτη “αποβλάκωση”;
* Βρέθηκε να πει κανείς στους Σκωτσέζους, ότι το να θεωρούν τον Άγιο Ανδρέα “προστάτη” τους διαχρονικά, είναι “αποβλάκωση”;
Ξέρει κανείς γιατί συμβαίνει αυτό; Ο Απόστολος Ανδρέας, ψαράς ο ίδιος από τη Γαλιλαία, μάλλον δεν είχε ακουστά τη χώρα των Πικτών, όπως ήταν (σε ελάχιστους) γνωστή στην εποχή του η Σκωτία. Ούτε την είχε επισκεφτεί ποτέ του…
Μαρτύρησε στην Πάτρα λίγα χρόνια μετά τον Ιησού. Πάνω σε σταυρό χιαστί. Τα οστά του μεταφέρθηκαν στην Κωνσταντινούπολη τρείς αιώνες αργότερα, από το Μεγάλο Κωνσταντίνο (μάλλον από τη μητέρα του, την Αγίου Ελένη). Κι από εκεί, άλλα τετρακόσια χρόνια αργότερα, κάποιος ελληνικής καταγωγής μοναχός ονόματι Regulus ξεκίνησε να μεταφέρει μερικά ιερά οστά του Απόστολου Ανδρέα “στην άκρη του κόσμου” (σύμφωνα με ένα “αγγελικό” όραμα)…
Ταξιδεύοντας όσο πιο μακριά μπορούσε για τα δεδομένα εκείνης της εποχής, ναυάγησε έξω από τις ακτές της Σκωτίας, σώθηκε από σφοδρή θαλασσοταραχή και στις ακτές που τον έβγαλαν τα μανιασμένα κύματα, άρχισε να κηρύττει το Ευαγγέλιο…
Έτσι η μεταφορά μερικών από τα οστά του Αγίου Ανδρέα αποτέλεσαν τον αφετηρία για τη διάδοση του Χριστιανισμού στην περιοχή εκείνη, από την οποία γεννήθηκε (πολιτιστικά) το έθνος των Σκωτσέζων.
Η σημαία της Σκωτίας φέρει το χιαστί σταυρό όπου μαρτύρησε ο Άγιος Ανδρέας (χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά…).
Η σημαία της Μεγάλης Βρετανίας περιλαμβάνει και τους τρείς σταυρούς: του Αγίου Γεωργίου για τους Εγγλέζους, του Αγίου Ανδρέα για τους Σκωτσέζους και του Αγίου Πατρικίου για τους Ιρλανδούς.
Οι τρείς αυτοί λαοί των “βρετανικών νήσων” άλλοτε είναι ενωμένοι κι άλλοτε τρώγονται μεταξύ τους. Αλλά και οι τρείς ανεμίζουν τις ξεχωριστές σημαίες τους, με τους ξεχωριστούς σταυρούς τους, και τα ιερά σύμβολα την εθνικής τους παράδοσης.
Αν το καλοσκεφτεί κανείς, τα σύμβολα αυτά γεννήθηκαν από…λείψανα αγίων – για των περίπτωση των Σκωτσέζων τουλάχιστον: δύο δάχτυλα, μερικά δόντια και μια επιγονατίδα του Αγίου Ανδρέα.
Κάθεται κανείς να ασχοληθεί στα σοβαρά αν τα λείψανα αυτά είναι “πραγματικά” ή όχι;
Ο συμβολισμός τους ήταν που έδωσε “ταυτότητα” στον υπερήφανο λαό της Σκωτίας. Όχι η “αυθεντικότητά” των λειψάνων…
Ας πάει να τους πει κανείς ότι τα εθνικά σύμβολα τους είναι… “αποβλάκωση”!
(Ή μάλλον καλύτερα να το αποφύγει…)
Οι σημαίες των Δανών, των Σουηδών, των Ελβετών και των Σλοβάκων φέρουν το σήμα του σταυρού. Όπως και ολόκληρου του Ηνωμένοι Βασιλείου, της Αυστραλίας και της Νέας Ζηλανδίας (και της Ελλάδας, βέβαια)
Ενώ το εθνικό σύμβολο της Γαλλίας εξακολουθεί να είναι ο Σταυρός της Λωραίνης (το ιστορικό λάβαρο την Ζαν Ντ’ Άρκ).
Ο σταυρός σε διάφορες εκδοχές υπάρχει – όχι τυχαία – στις σημαίες και στα εθνικά σύμβολα. Συνοδεύεται από διάφορους θρύλους και θαυματουργικά “περιστατικά”.
Ας πάει κανείς να πει στους λαούς αυτούς ότι είναι… αποβλακωμένοι.
Πιστεύουν οι λαοί αυτοί στα θαύματα;
Λογικά, μάλλον δεν πιστεύουν.
Αλλά πιστεύουν στα σύμβολά τους και στο αποτύπωμα αυτών των συμβόλων στην εθνική τους ταυτότητα, στην ιστορική τους μνήμη και στη συλλογική πολιτιστική κληρονομιά τους.
Είναι πρόθυμοι να τα απεμπολήσουν όλα αυτά;
Όχι! Καθόλου.
Η ζωή του Αγίου Παϊσίου συγκινεί τους σύγχρονους Έλληνες, όχι μόνο κι όχι κυρίως λόγω της “θαυματουργίας” του.
Όχι μόνο ούτε κυρίως γιατί ο ίδιος αφιερώθηκε από νωρίς στον μοναχισμό (για τον οποίο καθένας μπορεί να έχει τις ενστάσεις του).
Αλλά γιατί συμβολίζει ένα “ενάρετο” άνθρωπο,
που όπου πήγαινε τον αγάπησαν οι πάντες (ακόμα και οι Βεδουίνοι στο Όρος Σινά!),
που προσευχόταν για τους γύρω του, που βοηθούσε τους πάντες ανεξαιρέτως, που έζησε με ταπεινότητα και αγάπη προς τον “πλησίον του”
και που με αυτή του την συμπεριφορά σημάδεψε πολλούς που τον γνώρισαν.
Κι έμαθαν γι’ αυτόν και πολλοί περισσότεροι που δεν είχαν την ευκαιρία να τον συναντήσουν.
Δεν χρειάζεται να είσαι Πιστός Χριστιανός για να εκτιμήσεις αυτές τις αρετές.
Αλλά απαιτείται να είσαι εντελώς αποβλακωμένος για να μην το καταλαβαίνεις…
Σε μια εποχή που βομβαρδιζόμαστε συνεχώς από “άσχημα νέα” για εγκλήματα, βιασμούς, διαφθορά, αδικία και εξαπάτηση,
η κοινωνία έχει ανάγκη από τέτοια “καλά νέα”: Ότι υπάρχουν κι ενάρετοι άνθρωποι.
Τους στέλνει ο “Θεός”; Υπηρετούν το – άγνωστο – “θέλημά Του”;
Ποιός ξέρει; Και τι σημασία έχει.
Υπάρχουν, ωστόσο, και θέλουμε να ξέρουμε γι’ αυτούς.
Γιατί είναι μια “αχτίδα φωτός” μέσα στη μαυρίλα.
` Την ώρα που διάφοροι επώνυμοι ξεκατινιάζονται για τον Λιγνάδη και τα “κατορθώματά” του, ο Ελληνικός λαός παρακολουθεί με αληθινή πνευματική “δίψα” την ζωή του Αγίου Παϊσίου.
Αν δεν μπορούν να καταλάβουν κάποιοι “διανοούμενοι” δικοί μας, ας μη το κουράζουν άλλο. Δεν θα καταλάβουν τίποτε….
ΥΓ.1 Ένας ακόμα Άγιος της σύγχρονης εποχής είναι ο Ρώσος γιατρός Βαλεντίν Βόϊνο-Γιασενέσκι, που έμεινε στην Ιστορία ως Άγιος Λουκάς, επίσκοπος Συμφερουπόλεως και Κριμαίας. Επί Σοβιετικού καθεστώτος…
Λαμπρός γιατρός, χειρουργός – το έργο του για την αντιμετώπιση πυογόνων λοιμώξεων θεωρείται πρωτοποριακό διεθνώς για την εποχή του – διώχθηκε αγρίως από το Κομμουνιστικό καθεστώς: συνελήφθη, φυλακίστηκε και βασανίστηκε!
Τελικά οι ίδιοι οι Σοβιετικοί που τον είχαν διώξει από τα νοσοκομεία, επειδή έφερε το ράσο και το σταυρό και χειρουργούσε μπροστά στα εικονίσματα, αναγκάστηκαν να τον φέρουν πίσω! Και να τον αφήνουν να χειρουργεί με άγιες εικόνες μέσα στο χειρουργείο. Γιατί έσωζε ζωές…
Μεταξύ των ζωών που έσωζε ήταν και στελεχών του κομμουνιστικού καθεστώτος.
Τελικά ο ίδιος ο Στάλιν του απένειμε ανώτατη τιμητική διάκριση το 1946 για το έργο του – διάκριση ωστόσο που ο Λουκάς αρνήθηκε να πάει να την παραλάβει.
Πράγμα αδιανόητο τότε…
Η Ρωσική Εκκλησία των ανακήρυξε άγιο το 1994, δηλαδή 33 χρόνια μετά το θάνατό του και τρία χρόνια μετά την πτώση του καθεστώτος.
Αλλά ο Στάλιν τον είχε αναγνώρισε ήδη πενήντα χρόνια πριν!
Σκεφτείτε: ακόμα και ο Στάλιν αναγνώρισε την αγιοσύνη του Λουκά.
Εδώ οι επίγονοι του Στάλιν – τα κατάλοιπα του σταλινισμού εδώ – δεν αντέχουν ούτε καν να δείξουν κάποιο σεβασμό προς την ιερή μνήμη του Παϊσίου.
Μερικοί άνθρωποι προσπαθούν να κάνουν την “εφηβική τους επανάσταση”, πολλές δεκαετίες αφότου έπαψαν να είναι έφηβοι.
“Ξαναμωράματα” το έλεγαν αυτοί που παλαιότεροι.
ΥΓ.2 Με ξεμωραμένους πρώην “Ποταμίσιους”, δεν κάνεις “άνοιγμα” στο Κέντρο. Μάλλον εκνευρίζεις την κοινωνία…
