Ένα από τα βασικά προβλήματα της ελληνικής οικονομίας είναι, αναμφίβολα, η αδυναμία των χιλιάδων ανέργων να επιστρέψουν άμεσα στην αγορά εργασίας. Ένα πρόβλημα, το οποίο προϋπήρχε των τρεχουσών οικονομικών αναταράξεων και εκτιμάται ότι θα συνεχίσει να υπάρχει για αρκετά χρόνια ακόμη.
Παρότι ο δείκτης ανεργίας διαμορφώνεται στο 16,2% (σ.σ. στο δ’ τρίμηνο του 2020), αριθμός μειωμένος έναντι του αντίστοιχου τριμήνου του 2019 (16,8%) –χάρη και στα μέτρα στήριξης της απασχόλησης– αυτό που εγείρει τη μεγαλύτερη ανησυχία είναι το γεγονός ότι η πλειονότητα των ανέργων (66,4%) αναζητά εργασία για περισσότερο από 12 μήνες. Δηλαδή εντάσσεται στην ευάλωτη κατηγορία των μακροχρόνια ανέργων.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής (ΕΛΣΤΑΤ), μάλιστα, σχεδόν 1 στους 3 ανέργους (29,1%) παραμένει σε κατάσταση ανεργίας για τουλάχιστον τέσσερα χρόνια. Παράλληλα, το 16,7% αναζητάει ανεπιτυχώς εργασία για διάστημα από 24 έως 47 μήνες. Εν ολίγοις, σχεδόν 1 στους 2 (45,8%) είναι άνεργος για περισσότερα από δύο χρόνια.
Σε απόλυτους αριθμούς, πρόκειται για περίπου 343.000 πολίτες, οι οποίοι είναι άνεργοι για τουλάχιστον 24 μήνες, με καταστροφικές συνθήκες τόσο στην ικανότητα επιστροφής στην αγορά εργασίας όσο και στη συνεκτικότητα του ελληνικού εργατικού δυναμικού.
Φυσικά, ένας μέρος αυτών των 343.000 ανθρώπων απασχολείται περιστασιακά στη λεγόμενη «μαύρη» αγορά εργασίας, κάτι το οποίο ωστόσο, αντί να αμβλύνει τις συνέπειες αυτού του φαινομένου, εντέλει τείνει να μεγεθύνει το πρόβλημα, καθώς συμβάλει στον στρουθοκαμηλισμό. Δηλαδή, στην απόκρυψη του πραγματικού προβλήματος.
Η έννοια της μακροχρόνιας ανεργίας προσλαμβάνει ιδιαίτερη σημασία, αφού λάβουμε υπόψη και το είδος της εργασίας που αναζητά ο καθένας. Σύμφωνα με το διαθέσιμα στοιχεία, η συντριπτική πλειοψηφία (69,8%) αναζητά μία θέση μισθωτής εργασίας με πλήρη απασχόληση, αρκούμενο όμως και στην αναζήτηση μίας θέσης μισθωτής εργασίας με μερική απασχόληση. Ένα ακόμη 20% αναζητάει αποκλειστικά εργασία με πλήρη απασχόληση.
Όσον αφορά την προέλευση των ανέργων, η πανδημία φαίνεται ότι έχει διαδραματίσει καταλυτικό ρόλο στη διαμόρφωση της παραπάνω κατάστασης, καθώς 1 στους 3 προέρχεται από κλάδους, οι οποίοι επλήγησαν σημαντικά από τα διαδοχικά lockdowns. Συγκεκριμένα, το 22,8% εργαζόταν στον κλάδο της εστίασης – διαμονής και το 17,2% στον κλάδο του εμπορίου. Παράλληλα, το 32% ήταν απασχολούμενο στην παροχή υπηρεσιών ή πωλητές, το 18,8% ήταν ανειδίκευτοι εργάτες και το 15,8% ήταν υπάλληλοι γραφείου.
Από την άλλη πλευρά, παρότι οι περισσότεροι θεωρούν ότι η ανεργία είναι υψηλότερη στις τουριστικές – νησιωτικές περιοχές, λόγω της εποχικότητας των διαθέσιμων επαγγελμάτων και των ευρείων επιπτώσεων της πανδημίας, εντούτοις τα μεγαλύτερα ποσοστά παρατηρούνται στην ηπειρωτική Ελλάδα, δείγμα της ενδημικής φύσης του προβλήματος.
Χαρακτηριστική είναι η «εικόνα» στη Δυτική Ελλάδα και τη Δυτική Μακεδονία, όπου τα ποσοστά ανεργίας υπερβαίνουν το 20%.
Σ’ όλα τα παραπάνω, μάλιστα, θα πρέπει να αναλογιστούμε ότι δίπλα στους χιλιάδες μακροχρόνια ανέργους θα πρέπει να προστεθούν και οι περίπου 4,4 εκατομμύρια πολίτες, οι οποίοι θεωρούνται οικονομικά μη ενεργοί. Δηλαδή άτομα, τα οποία ούτε εργάζονται ούτε αναζητούν εργασία, παραμένοντας στο εργασιακό περιθώριο.
