Κάποια θετικά αλλά και ορισμένα αρνητικά στοιχεία χαρακτηρίζουν το σχέδιο νόμου για την ανακύκλωση, που δόθηκε προχθές σε διαβούλευση μιας εβδομάδας. Ανάμεσα στα αρνητικά που εντοπίζονται είναι η πρόβλεψη για δημιουργία δικτύου μονάδων καύσης απορριμμάτων παρότι η μέθοδος αυτή βρίσκεται χαμηλά στην ιεράρχηση της Ευρωπαϊκής Ενωσης και, ως εκ τούτου, δεν χρηματοδοτείται. Το σχέδιο νόμου απαλλάσσει τους παραγωγούς αποβλήτων από διάφορες υποχρεώσεις, μεταξύ των οποίων να πληρώνουν ανάλογα με την ανακυκλωσιμότητα των συσκευασιών τους. Ενώ επιμένει στη θέσπιση πολλών συστημάτων εγγυοδοσίας, μοντέλο που δεν έχει εφαρμοστεί σε καμία ευρωπαϊκή χώρα και βρίσκει αντίθετη την αγορά, καθώς θα καλλιεργήσει συνθήκες αδιαφάνειας.
Το σχέδιο νόμου των 180 σελίδων δεν περιλαμβάνει μόνο αλλαγές της νομοθεσίας (μέρος των οποίων αφορά την ενσωμάτωση κοινοτικών οδηγιών), αλλά ουσιαστικά επαναδιατυπώνει και ένα μέρος της υφιστάμενης, προκειμένου να λειτουργήσει ως σημείο αναφοράς. Στα θετικά του σχεδίου νόμου:
• Αυξάνεται κατά 5 ευρώ/τόνο το τέλος ταφής.
• Προβλέπονται νέες κατηγορίες απορριμμάτων, για τα οποία θα πρέπει να υπάρξει διαφορετική διαχείριση, όπως τα κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα, οι σωλήνες άρδευσης, τα στρώματα, τα έπιπλα, τα παιχνίδια και αθλητικός εξοπλισμός.
• Επιβάλλονται ποινές στα συστήματα ανακύκλωσης εάν δεν πετυχαίνουν τους στόχους τους (ωστόσο, η διαδικασία που προβλέπεται είναι μακρά και έχει ως συνέπεια ότι ένα ανεπαρκές σύστημα μπορεί να λειτουργεί για αρκετά χρόνια πριν ανακληθεί η άδειά του).
• Θεσμοθετείται υποχρέωση μείωσης κατά 30% των αποβλήτων τροφίμων έως το 2030. Από 1.1.2022 εταιρείες που παράγουν απόβλητα τροφίμων, αγορές, μεγάλα ξενοδοχειακά καταλύματα, νοσοκομεία, catering και επιχειρήσεις εστίασης, ενώ ένα επίπεδο και επάνω υποχρεούνται να καταχωρίζουν ανά τρίμηνο σε μια πλατφόρμα τα παραγόμενα απόβλητα τροφίμων και τα πλεονάσματα τροφίμων. Ενθαρρύνεται η δωρεά τροφίμων.
• Δίνεται η δυνατότητα στα κέντρα διαλογής ανακυκλώσιμων υλικών να μη δέχονται το περιεχόμενο κάδων ανακύκλωσης εάν περιέχουν περισσότερο από 40% υπόλειμμα (κοινά σκουπίδια). Σίγουρα, βεβαίως, εάν η διάταξη αυτή γινόταν υποχρεωτική θα ασκούνταν σοβαρότερη πίεση στους δήμους και στα συστήματα ανακύκλωσης να βελτιώσουν τις επιδόσεις τους.
Στα αρνητικά:
• Το υπουργείο Περιβάλλοντος εμμένει στη δημιουργία δικτύου μονάδων παραγωγής ενέργειας (καύσης) από απόβλητα, μια πρακτική που η Ε.Ε. τοποθετεί στην ιεράρχησή της αμέσως μετά την ταφή απορριμμάτων. Η δημιουργία μονάδων καύσης, σε συνδυασμό με τις μονάδες επεξεργασίας συμμείκτων, αποθαρρύνει με έμμεσο τρόπο ορθότερες πρακτικές διαχείρισης όπως η χωριστή διαλογή.
• Αφαιρέθηκαν υπέρ των παραγωγών συσκευασιών κάποιες θετικές προβλέψεις που υπήρχαν στο προηγούμενο σχέδιο νόμου: για παράδειγμα, ότι οι εισφορές τους στα συστήματα ανακύκλωσης θα έπρεπε να είναι μικρότερες αν τα προϊόντα είναι ανακυκλώσιμα, επαναχρησιμοποιήσιμα ή περιέχουν ανακυκλωμένο πλαστικό. Επίσης καταργήθηκε η υποχρέωση ανάλογης σήμανσης και η υποχρέωση των εταιρειών εμφιάλωσης να χρησιμοποιούν κατά 30% επαναχρησιμοποιούμενες φιάλες έως το 2030.
• Παραμένει η απαλλαγή από κάθε νομική ευθύνη των εταιρειών που συμβάλλονται με ένα «αποτυχημένο» σύστημα ανακύκλωσης.
• Παραμένει η πρόβλεψη για πολλά –αντί ενός κοινού– συστήματα εγγυοδοσίας (drs) για πλαστικές φιάλες και κουτάκια. Η αγορά έχει σχεδόν σύσσωμη αντιταχθεί στο ενδεχόμενο αυτό, υποστηρίζοντας ότι θα δημιουργήσει αθέμιτο ανταγωνισμό (τα συστήματα είναι εξ ορισμού μη κερδοσκοπικά) και συνθήκες αδιαφάνειας. Να σημειωθεί ότι καμία ευρωπαϊκή χώρα δεν έχει περισσότερα από ένα συστήματα εγγυοδοσίας, καθώς το αντίθετο έχει αποδειχθεί προβληματικό.
• Καταργείται ανώτατο όριο που είχε μπει στα αποθεματικά των συστημάτων ανακύκλωσης, με σκοπό να πιέσει για την αξιοποίηση των χρημάτων τους.
• Ενώ ο Ελληνικός Οργανισμός Ανακύκλωσης αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα υποστελέχωσης, διαφάνειας και αξιοπιστίας, η κυριότερη νομοθετική παρέμβαση που γίνεται για την ενίσχυσή του είναι… η θέσπιση θέσης γενικού διευθυντή.
