Οι συνέπειες της ανθρωπιστικής κρίσης στην εποχή μας είναι ολοένα και πιο εμφανείς σε όλες τις εκφάνσεις της καθημερινότητάς μας. Η ανεργία, η ανασφάλεια, ο αγώνας για την καθημερινή επιβίωση αποτελούν δοκιμασίες, ειδικά για τις ευάλωτες ομάδες πληθυσμού. Έτσι όλο και περισσότεροι άνθρωποι οδηγούνται στα ναρκωτικά ή σε άλλες εξαρτητικές συμπεριφορές και όσοι ήδη βρίσκονται στον κυκλώνα της εξάρτησης εξαθλιώνονται ακόμα πιο πολύ.
Τα στοιχεία είναι ανησυχητικά. Η αύξηση των προβλημάτων σωματικής και ψυχικής υγείας, η εξάπλωση του AIDS και της ηπατίτιδας, η εμφάνιση νέων ναρκωτικών ουσιών είναι σημάδια που δεν μπορούμε να αγνοήσουμε.
Στον πίνακα που ακολουθεί φαίνονται τα στοιχεία του ΕΚΤΕΠΝ (2020) που εκτιμούν τον αριθμό των χρηστών υψηλού κινδύνου με ηλικία 15-64 ετών και κύρια ουσία χρήσης τα οπιοειδή. Αν και ο αριθμός των χρηστών είναι μειωμένος σε σχέση με το 2009, βλέπουμε μια αξιοσημείωτη μερίδα των νέων συνεχίζει να πειραματίζεται με τις ουσίες με κίνδυνο αυτοί να αποτελέσουν τους μελλοντικούς εξαρτημένους χρήστες.
ΚΕΘΕΑ ΚΥΤΤΑΡΟ – ΟΞΥΓΟΝΟ
Θεραπευτικό Πρόγραμμα του Κέντρου Θεραπείας Εξαρτημένων Ατόμων Κολοκοτρώνη 1, 24100 Καλαμάτα Τ 27210 87356 F 27210 87388 E [email protected]
Αριθμός Λογαριασμού Δωρεών_ Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος 220/297022-83
ΚΕΘΕΑ ΚΥΤΤΑΡΟ – ΟΞΥΓΟΝΟ
Θεραπευτικό Πρόγραμμα του Κέντρου Θεραπείας Εξαρτημένων Ατόμων Κολοκοτρώνη 1, 24100 Καλαμάτα Τ 27210 87356 F 27210 87388 E [email protected]
Αριθμός Λογαριασμού Δωρεών_ Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος 220/297022-83
Πρόσφατες επιδημιολογικές έρευνες σχετικά με τη συγκριτική χρήση εξαρτησιογόνων ουσιών στην Ελλάδα και σε άλλες χώρες της ΕΕ που διεξήχθηκαν το 2015 καταλήγουν σε σημαντικά συμπεράσματα που αναδεικνύουν την αναγκαιότητα ανάπτυξης δομών για τις παραπάνω υπό- ομάδες ατόμων που συνοψίζονται παρακάτω. Σημειώνεται ότι παρότι πολλά συμπεράσματα αφορούν πληθυσμό εφήβων, λόγω της διαθεσιμότητας σχετικών ερευνών, στη βιβλιογραφία θεωρούνται ως ενδεικτικά της γενικότερης κατάστασης αλλά και των τάσεων που επικρατούν σε μια χώρα.
Συμπεράσματα:
- Το 10,6% των εφήβων αναφέρει χρήση κάποιας παράνομης ουσίας (κάνναβης, έκσταση, αμφεταμινών, μεθαμφεταμινών, κοκαΐνης, κρακ, LSD, ηρωίνης, κεταμίνης, «μαγικών μανιταριών» ή/και GHB) έστω και μία φορά σε όλη τη ζωή. Σημαντικά υψηλότερο ποσοστό εφήβων αναφέρουν χρήση κάποιας παράνομης ουσίας το 2015 συγκριτικά με πριν από μία 12ετία (6,5% το 2003). Η κάνναβη παραμένει η πιο διαδεδομένη ουσία χρήσης ενώ το 2015 είναι σημαντικά υψηλότερο το ποσοστό όσων θεωρούν «ακίνδυνη» τη χρήση κάνναβης συγκριτικά με το 2011 και το 2007.
- Σε σύγκριση με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, οι έφηβοι στην Ελλάδα αναφέρουν σε υψηλότερα ποσοστά κατανάλωση οινοπνευματωδών έστω και μία φορά σε όλη τη ζωή και κατανάλωση κατά τη διάρκεια των 30 ημερών. Η χώρα μας τοποθετείται σχετικά υψηλότερα και ως προς την υπερβολική, ανά περίσταση, κατανάλωση οινοπνευματωδών. Υψηλότερο ποσοστό εφήβων στη χώρα μας θεωρούν, επιπλέον, «εύκολη» την πρόσβαση σε οινοπνευματώδη ποτά και ξεκινούν την κατανάλωση αλκοόλ σε πολύ μικρή ηλικία (<13 ετών).
- Η χώρα μας βρίσκεται στην πρώτη θέση μεταξύ των Ευρωπαϊκών χωρών στον στοιχηματισμό /τζόγο στους εφήβους: (υπερ)διπλάσιο ποσοστό εφήβων στην Ελλάδα αναφέρουν ότι έχουν στοιχηματίσει τον τελευταίο χρόνο, είτε διαδικτυακά είτε σε ειδικούς χώρους στοιχηματισμού.
- Στους ενήλικες, μεταξύ των χωρών που συνέλλεξαν σχετικά στοιχεία, η Ελλάδα εμφάνισε τα υψηλότερα ποσοστά ατόμων που ανέφεραν προμήθεια οινοπνευματωδών από μη-δηλωμένες πηγές. Το συγκεκριμένο εύρημα έρχεται να ενισχύσει διαφαινόμενες, από προηγούμενα ευρήματα, τάσεις για αύξηση φθηνού και υψηλού σε περιεκτικότητα αλκοόλ (τσίπουρο, ρακή, ούζο) ειδικά στην περιφέρεια
- Στους ενήλικες παρατηρήθηκε επίσης υψηλό ποσοστό ατόμων που ανέφεραν ότι υπήρξαν επιβάτες σε όχημα του οποίου ο οδηγός είχε καταναλώσει μεγάλη ποσότητα αλκοόλ.
Η πανδημία έφερε επιπλέον προβλήματα στους ανθρώπους που αντιμετωπίζουν προβλήματα με εξαρτήσεις καθώς πρόκειται για ευάλωτες ομάδες πληθυσμού που βίωσαν τον αντίκτυπο της πανδημίας σε μεγάλο βαθμό συγκριτικά με το γενικό πληθυσμό.
Έρευνα του ΚΕΘΕΑ το 2020 αποτύπωσε χαρακτηριστικά τις συνέπειες που είχε η πανδημία στους χρήστες ναρκωτικών ουσιών.
Συγκεκριμένα, η έρευνα ανέδειξε τα προβλήματα καθημερινής επιβίωσης που δημιούργησε το πρώτο lockdown για ένα ποσοστό των συμμετεχόντων/ουσών, τον βαθμό γνώσης και τήρησης από πλευράς τους των μέτρων ατομικής προφύλαξης, καθώς και τη στάση τους απέναντι στην απειλή υγείας και ζωής που αντιπροσωπεύει δυνητικά ο ιός.
Σύμφωνα με την έρευνα, αρκετοί/ές αντιμετώπισαν την περίοδο του lockdown σειρά από προβλήματα επιβίωσης, όπως η πρόσβαση σε τροφή, στέγη και καθαρό νερό. Συγχρόνως, μειώθηκε και η πρόσβασή τους στις ουσίες που χρησιμοποιούν. Οι συμμετέχοντες/ουσες ιεράρχησαν τις δυσκολίες της περιόδου του lockdown ως εξής:
- θέματα σχετικά με τη χρήση (διαθεσιμότητα ουσίας χρήσης κ.ά.): 27,2%
- σίτιση: 24,1%
- δυσκολίες μετακίνησης εξαιτίας των περιορισμών: 17,3%
- στέγαση: 12,3%
- πρόσβαση σε καθαρό νερό: 8%
- πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας: 8%
Το ΚΕΘΕΑ είναι το μεγαλύτερο δίκτυο υπηρεσιών απεξάρτησης και κοινωνικής επανένταξης στη χώρα μας, ένας από τους βασικούς φορείς του εθνικού σχεδιασμού εναντίον των εξαρτήσεων και σύμβουλος οργανισμός του Οικονομικού και Κοινωνικού Συμβουλίου (ECOSOC) του ΟΗΕ σε θέματα ναρκωτικών.
Με πρόδρομο την ΙΘΑΚΗ, την πρώτη ελληνική θεραπευτική κοινότητα (1983), το ΚΕΘΕΑ από το 1987, ως νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου, δημιουργεί θεραπευτικά προγράμματα ψυχοκοινωνικής προσέγγισης για διαφορετικές ομάδες-στόχους. Τα προγράμματά του αντιμετωπίζουν ολοκληρωμένα και χωρίς τη χορήγηση υποκαταστάτων το πρόβλημα της χρήσης και της εξάρτησης, με τη συμμετοχή της οικογένειας και της κοινωνίας.
Σήμερα το ΚΕΘΕΑ διαθέτει περισσότερες από 100 μονάδες πανελλαδικά, σε 31 πόλεις και 20 σωφρονιστικά καταστήματα, οι οποίες σε ετήσια βάση προσφέρουν υπηρεσίες σε 15.000 αποδέκτες, ανθρώπους με διαφορετικές μορφές εξάρτησης (ναρκωτικά, αλκοόλ, τζόγο και διαδίκτυο) και τις οικογένειές τους. Έρευνες τεκμηριώνουν την αποτελεσματικότητα και οικονομική ανταποδοτικότητα των υπηρεσιών του ΚΕΘΕΑ. Όλα τα προγράμματα προσφέρονται δωρεάν, με σεβασμό στο απόρρητο και τις αρχές δεοντολογίας.
Το θεραπευτικό πρόγραμμα ΚΕΘΕΑ ΚΥΤΤΑΡΟ-ΟΞΥΓΟΝΟ απευθύνεται σε άτομα που αντιμετωπίζουν προβλήματα με νόμιμες ή παράνομες εξαρτήσεις και τις οικογένειές τους, μέσα από ένα δίκτυο υπηρεσιών σε διαφορετικές πόλεις της Πελοποννήσου. Χώροι πρώτης επαφής με το πρόγραμμα αποτελούν τα Συμβουλευτικά του Κέντρα στην Καλαμάτα, το Ναύπλιο, την Πάτρα και τον Πύργο. Εδώ προσφέρονται υπηρεσίες ενημέρωσης, συμβουλευτικής, ψυχολογικής υποστήριξης, αλλά και προετοιμασίας, σε όσους το επιθυμούν, για ένταξη στη Θεραπευτική Κοινότητα ΚΥΤΤΑΡΟ.
Η Θεραπευτική Κοινότητα διαμονής ΚΥΤΤΑΡΟ, όπου γίνεται η κύρια φάση θεραπείας, βρίσκεται έξω από την πόλη της Καλαμάτας. Η λειτουργία της στηρίζεται στην ενεργητική συμμετοχή των μελών της. Μέσα σε κλίμα συναισθηματικής ασφάλειας και αλληλοβοήθειας, αντιμετωπίζουν τα αίτια της εξάρτησής τους και μαθαίνουν νέους τρόπους αντιμετώπισης των δυσκολιών τους. Αναπληρώνουν τα εκπαιδευτικά τους κενά, συμμετέχουν σε καλλιτεχνικές, αθλητικές, περιβαλλοντικές κ.ά. δραστηριότητες, καλλιεργούν προσωπικά ενδιαφέροντα, αλληλεπιδρούν με την τοπική κοινωνία και προετοιμάζονται για την κοινωνική τους επανένταξη.
Η θεραπευτική πορεία ολοκληρώνεται στο Κέντρο Κοινωνικής Επανένταξης στην Καλαμάτα. Είναι μονάδα εξωτερικής παρακολούθησης, η οποία διαθέτει ξενώνα, όπου μπορούν να φιλοξενηθούν τα μέλη της έως ότου βρουν δουλειά. Στο στάδιο αυτό στόχος είναι η ομαλή και ισότιμη ένταξη στην κοινωνία. Ιδιαίτερο βάρος δίνεται στην επαγγελματική κατάρτιση και αποκατάσταση καθώς και στην πρόληψη της υποτροπής. Όσοι αντιμετωπίζουν πρόβλημα χρήσης στο στενό τους περιβάλλον, μπορούν να απευθύνονται στο Κέντρο Οικογενειακής Υποστήριξης της Καλαμάτας, καθώς και στα Πολυδύναμα Κέντρα του Ναυπλίου, της Πάτρας και του Πύργου. Στα Κέντρα πραγματοποιούνται εκπαιδευτικά σεμινάρια για γονείς, συγγενείς και φίλους, καθώς και ατομικές και ομαδικές συναντήσεις συμβουλευτικής και υποστήριξης. Τα Κέντρα απευθύνονται σε συγγενείς και σημαντικούς άλλους, ανεξάρτητα από το αν ο δικός τους άνθρωπος είναι ενταγμένος σε θεραπεία.
Και στις 4 πόλεις όπου διαθέτει μονάδες, το ΚΕΘΕΑ ΚΥΤΤΑΡΟ-ΟΞΥΓΟΝΟ προσφέρει επίσης τη δυνατότητα υποστήριξης μέσα από μη εντατικό πρόγραμμα θεραπείας εξωτερικής παρακολούθησης. Η θεραπευτική αυτή πρόταση είναι προσαρμοσμένη στις ανάγκες και τις καθημερινές υποχρεώσεις ατόμων τα οποία διατηρούν σημαντικό βαθμό λειτουργικότητας και αντιμετωπίζουν προβλήματα τόσο με παράνομες όσο και με νόμιμες εξαρτήσεις (αλκοόλ, τζόγο, διαδίκτυο). Παρέχεται εξατομικευμένη θεραπεία σε εξωτερική βάση, ώστε οι συμμετέχοντες να έχουν τη δυνατότητα να αντιμετωπίσουν την κατάχρηση ή την εξάρτηση και τα συνακόλουθα προβλήματα, χωρίς να χρειάζεται να απομακρυνθούν από το οικογενειακό και επαγγελματικό τους περιβάλλον. Σε συνέχεια αυτού, στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ 20142020 το ΚΕΘΕΑ ΚΥΤΤΑΡΟ-ΟΞΥΓΟΝΟ έχει δημιουργήσει μια σειρά από νέες μονάδες. Από τα τέλη του 2019 λειτουργούν Πολυδύναμα Κέντρα στον Πύργο, στο Ναύπλιο και την Καλαμάτα καθώς και Κινητή Μονάδα στο Ναύπλιο, καθώς και Μονάδα Κοινωνικής Ένταξης στον Πύργο. Τα Πολυδύναμα Κέντρα του ΚΕΘΕΑ ΚΥΤΤΑΡΟ- ΟΞΥΓΟΝΟ έχουν ως στόχο να παρέχουν υπηρεσίες πρωτοβάθμιας υποστήριξης και βραχείας παρέμβασης σε άτομα που κάνουν χρήση εξαρτησιογόνων ουσιών (παράνομων ή νόμιμων) ή εμφανίζουν άλλου τύπου εξαρτητικές συμπεριφορές και των οποίων οι ανάγκες δεν δύνανται να καλυφθούν από υφιστάμενες δομές που λειτουργούν στην ευρύτερη περιοχή (θεραπευτικές κοινότητες – μονάδες υποκατάστασης – κέντρα πρόληψης). Η συγκεκριμένη ομάδα – τα άτομα δηλαδή που δεν μπορούν να ενταχθούν στις υφιστάμενες δομές – συνεχώς διευρύνεται τα τελευταία χρόνια καθώς η κατάσταση του προβλήματος των εξαρτήσεων έχει διαφοροποιηθεί σημαντικά ενώ «νέου τύπου» εξαρτήσεις έχουν κάνει δυναμικά την εμφάνιση τους τόσο στον πληθυσμό των εφήβων/νέων όσο και στον πληθυσμό των ενήλικων. Ενδεικτικά αναφέρονται η αύξηση της βαριάς χρήσης αλκοόλ ειδικά στην περιφέρεια και η αύξηση του τζόγου και των τυχερών παιχνιδιών στους νέους, σε βαθμό που κατατάσσει τη χώρα στην πρώτη θέση πανευρωπαϊκά.
Στην Πάτρα υποστηρίζονται επίσης έφηβοι χρήστες ουσιών και οι οικογένειές τους. Εφόσον υπάρχει ανάγκη εντατικότερης και πιο μακροχρόνιας παρέμβασης, οι έφηβοι μπορούν να προετοιμαστούν και να παραπεμφθούν στο εξειδικευμένο πρόγραμμα εφήβων και οικογενειών ΚΕΘΕΑ ΣΤΡΟΦΗ στην Αθήνα, όπου λειτουργεί ξενώνας. Το
ΚΕΘΕΑ ΚΥΤΤΑΡΟ-ΟΞΥΓΟΝΟ υλοποιεί, επίσης, πρόγραμμα συμβουλευτικής κρατουμένων στις φυλακές Αγίου Στεφάνου στην Πάτρα και στις φυλακές Ναυπλίου.
Ενδεικτικά αναφέρονται στατιστικά στοιχεία της προσέλευσης ατόμων στο ΚΕΘΕΑ ΚΥΤΤΑΡΟ-ΟΞΥΓΟΝΟ το 2021. Στις μονάδες του Θεραπευτικού Προγράμματος και στις 4 πόλεις όπου αυτές δραστηριοποιούνται προσήλθαν 334 άτομα με θέματα εξαρτήσεων. Από αυτά, τα 196 αντιμετώπιζαν πρόβλημα με τη χρήση ναρκωτικών ουσιών, ενώ τα υπόλοιπα 138 άτομα αντιμετώπιζαν πρόβλημα με τις λεγόμενες νόμιμες εξαρτήσεις, με βασικότερο αυτό του αλκοόλ (88 άτομα). Παράλληλα, στις μονάδες του ΚΕΘΕΑ ΚΥΤΤΑΡΟ- ΟΞΥΓΟΝΟ προσήλθαν 397 άτομα, γονείς, συγγενείς, σύζυγοι και σημαντικοί άλλοι για να δεχθούν υπηρεσίες οικογενειακής υποστήριξης.
Ο Αν. Υπεύθυνος του Θεραπευτικού Προγράμματος
ΚΕΘΕΑ ΚΥΤΤΑΡΟ-ΟΞΥΓΟΝΟ
Γεώργιος Παπαμακάριος
